RSS 

Komunikadus

  • 03 abril 2025Sorumutu Estraordináriu Konsellu Ministrus nian iha loron 3 fulan-abril tinan 2025
    Analiza ona:

    ➡️ - Apresentação dos resultados das auditorias realizadas pela empresa internacional EY.
    hare tan
  • 02 abril 2025Sorumutu Konsellu Ministrus nian iha loron 2 fulan-abril tinan 2025
    Aprova ona:

    1 - prolonga to’o loron 31 fulan-dezembru tinan 2025, suspensaun ba ensinu, aprendizajen no prátika artes marsiais no taka temporáriu ba fatin no instalasaun hotu-hotu ne’ebe destinadu ba ensinu, aprendizajen no prátika artes marsiais;

    2 - alterasaun daruak ba Lei n. 8/2004, loron 16 fulan-juñu, ne’ebé aprova Estatutu Funsaun Públika;

    3 - Kontribuisaun Voluntária ho montante dolar amerikanu rihun 500 ba Sentru Koordenasaun Asisténsia Umanitária ASEAN;

    4 - modelu Administrasaun Espesiál RAEOA nian.
    hare tan
  • 29 marsu 2025Deklarasaun husi Primeiru-Ministru Timor-Leste kona-ba Terremotu (rai-nakdoko) iha Mianmar ho Tailándia iha 28 Marsu 2025
    Governu ho povu Timor-Leste hato’o sinseras kondolénsias ho profunda tristeza tanba terremotu devastadór ne’ebé kona Mianmar ho Tailándia iha 28 Marsu 2025.
    hare tan
  • 28 marsu 2025Timor-Leste manifesta Solidariedade ho Povu Tailándia no Myanmar hafoin Rai-nakdoko ne'ebé maka'as
    Governu Repúblika Demokrátika Timor-Leste espresa nia konsternasaun no solidariedade ne'ebé maka'as ho Governu no Povu sira Tailándia no Myanmar nian, ne'ebé maka afetadu maka'as hosi rai-nakdoko ho magnitude 7.7 ne'ebé maka halo nakdoko rejiaun ne'e iha loron-sesta ne'e, loron 28 fulan-marsu tinan 2025, hodi hamosu vítima mortál, kanek no estragu materiál oioin.
    hare tan
  • 26 marsu 2025Sorumutu Konsellu Ministrus nian iha loron 26 fulan-marsu tinan 2025
    Prezidénsia Konsellu Ministrus
      Portavós Governu Timor-Leste
    IX Governu Konstitusionál
    ...........................................................................................................................
    Komunikadu Imprensa
    Sorumutu Konsellu Ministrus nian iha loron 26 fulan-marsu tinan 2025
    Konsellu Ministrus hala’o sorumutu iha Palásiu Governu, Dili, no aprova projetu Proposta Lei, ne’ebé aprezenta husi Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão kona-ba alterasaun daruak ba Lei n.25/2021, loron 21 fulan-dezembru, kona-ba Lei Organizasaun Judisiária.
    Alterasaun ne’e ho objetivu atu permite Prezidente Repúblika kontinua atu nomeia Prezidente Tribunál Rekursu to’o instalasaun Supremu Tribunál Justisa, ba mandatu tinan haat.
    *****
    Tuir projetu ne’ebé aprezenta hosi Ministra Edukasaun, Dulce de Jesus Soares, Konsellu Ministru delibera hodi autoriza selebrasaun ba Akordu Kontribuisaun Finanseira entre Timor-Leste ho Ajénsia Kooperasaun Internasionál Koreia (KOICA) ba dezenvolvimentu projetu “For every child, Early Childhood care and Education” (“Ba labarik ida-idak, kuidadu no Edukasaun iha primeira Infánsia”).
    Projetu ne’e ho objetivu atu fó apoiu ba labarik timoroan sira, husi idade tinan tolu to’o ida tinan lima, hodi alkansa sira-nia potensiál tomak, liuhosi asesu ba programa dezenvolvimentu infantíl ho kualidade aas. Akordu ne’e prevee finansiamentu ho montante dolar amerikanu millaun neen, no nomeia ona Ministra Finansa, reprezenta  Governu Timor-Leste hodi asina akordu ne’e.
    *****
    Projetu Dekretu Lei rua hetan ona aprovasaun, ne’ebé aprezenta husi Ministru ba Asuntus Kombatentes Libertasaun Nasionál, Gil da Costa Monteiro “Oan Soru”, kona-ba alterasaun dahituk ba Dekretu Lei n. 15/2008, loron 4 fulan-juñu, ne’ebé regula pensaun ba kombatente no mártir sira libertasaun nasionál nian, no, alterasaun daruak ba Dekretu Lei n. 5/2012, loron 15 fulan-fevereiru, ne’ebé regula Prestasaun Pekuniária Únika ba kombatente no família martir libertasaun nasionál sira.
    Alterasaun sira ne’ebé propoin ho objetivu atu garante armonizasaun rejime ne’e ho Lei n.3/2024, loron 12 fulan-juñu, ne’ebé halo alterasaun datoluk ba Estatutu Kombatentes Libertasaun Nasionál, introdús medidas hodi simplifika tramitasaun administrativa, klarifika rekizitu no prazu, no reforsa kna’ar Konsellu Munisipál sira hodi fó apoiu ba benefisiáriu sira.
    *****
    Projetu Rezolusaun Governu, ne’ebé aprezenta hosi Ministru Transporte no Komunikasaun, Miguel Marques Gonçalves Manetelu, hetan mós aprovasaun, ne’ebé determina ezonerasaun ba membrus atuál Konsellu Administrasaun Autoridade Aviasaun Sivíl Timor-Leste, IP (AACTL) nian no nomeasaun  Zezinho António F. Gusmão, nu’udar Prezidente Konsellu Administrasaun, nune’e mós  Maria Luísa Monteiro no Cornélio Vasconcelos nu’udar membrus Konsellu Administrasaun AACTL nian.
    *****
    Konsellu Ministru aprova mós projetu Dekretu-Lei, ne’ebé aprezenta hosi Ministru Defeza, Donaciano do Rosário Gomes, ne’ebé estabelese regras tranzisaun ba situasaun rezerva no reforma ba militár veteranu sira F-FDTL nian.
    Intervensaun lejizlativa ida-ne'e, hahú vigora iha loron 31 fulan-dezembru 2025, prevee tranzisaun ba situasaun rezerva ba pesoál militár veteranu sira ne'ebé atinji limite idade ne’ebé prevee ona ba ida-idak nia pozisaun, no mós tranzisaun ba reforma ba sira ne'ebé sei ativu hela no atinji ona idade 60. Dekretu-Lei ida-ne’e mós estabelese atribuisaun, ho forma ne’ebé tranzitória no exesionál, subsídiu ai-han fulan-fulan ho dólar 300 ba veteranu militár reformadu sira F-FDTL nian, hodi garante prosesu reforma ida ne’ebé justu no dignu. Montante ida-ne'e sei kumulativu ho pensaun reforma ne'ebé fó hosi rejime jerál seguransa sosiál nian. REMATA
    hare tan
  • 19 marsu 2025Sorumutu Konsellu Ministrus nian iha loron 19 fulan-marsu tinan 2025
    Prezidénsia Konsellu Ministrus
      Portavós Governu Timor-Leste
    IX Governu Konstitusionál
    ...........................................................................................................................
    Komunikadu Imprensa
    Sorumutu Konsellu Ministrus nian iha loron 19 fulan-marsu tinan 2025
    Konsellu Ministrus hala’o sorumutu iha Palásiu Governu, Dili, no aprova projetu Dekretu-Lei, ne’ebé aprezenta hosi Ministru Prezidénsia Konsellu Ministrus, Agio Pereira, kona-ba Rejime tutela administrativa ba pesoas koletiva públika ne’ebé integra iha Administrasaun Indireta Estadu.
    Diploma ida-ne’e atu responde ba nesesidade hodi uniformiza ezersísiu podér tutela no superintendénsia ba institutu públiku sira, atu nune’e bele garante jestaun ida ne’ebé efisiente no koordenada liu. Sein prejuizu ba espesifisidade entidade ida-idak nian, rejime ida-ne’e estabelese kuadru komún ida ba supervizaun governamentál, hodi asegura koerénsia ne’ebé boot-liu iha atuasaun institutu públiku sira.
    Entre dispozisaun prinsipál sira, diploma ne’e define kompeténsia hosi membru Governu ne’ebé tutela, nune’e mós autorizasaun konjunta lubuk ida ne’ebé, tanba ninia impaktu iha despeza públika, tenke hetan aprovasaun iha koordenasaun ho Ministériu Finansas. Aktu sira ne’ebé relasiona ho organizasaun Administrasaun Públika no partisipasaun iha entidades privadas oras ne’e presiza aprovasaun hosi Konsellu Ministrus, no aktu sira ne’ebé laiha autorizasaun ne’e konsidera nulu.
    Prevee mós tutela substitutiva, hodi permite membru Governu atu halo intervensaun iha kazu inérsia grave, hodi garante kumprimentu ba obrigasaun legál sira. Violasaun ba normas bele hamosu responsabilidade sivíl, kriminál, dixiplinár no finanseira. Atu adapta ba regras foun, institutu públiku sira sei iha períodu tranzisaun ida hodi halo revizaun ba sira-nia estatutu no lejizlasaun interna.
    *****
    Konsellu Ministrus mós aprova projetu Dekretu-Lei, ne’ebé aprezenta hosi Ministra Saúde, Elia A. A. dos Reis Amaral, kona-ba Rejime Preskrisaun Médika.
    Diploma ne’e ho objetivu atu estabelese regras  nesesária hodi garante seguransa no efikásia iha preskrisaun ai-moruk, hodi nune’e bele prevene prátika sira ne’ebé la loos no proteje saúde públika.
    Entre medida prinsipál hirak ne’e, destaka obrigatoriedade reseita médika nian.  Médiku no médiku dentista sira ne’ebé ezerse sira-nia atividade ho efetivu de’it maka pasa/fó reseita. Diploma ne’e mós define prazu validade másimu ba reseitas no limites ba kuantidade ai-moruk ne’ebé preskreve/reseita.
    Atu reforsa kontrolu no autentisidade reseitas nian, ninia impresaun sei hala’o de’it hosi Imprensa Nasionál Timor-Leste, hodi garante rastreabilidade no numerasaun sekuensiál. Diploma ne’e prevee mós rejime fiskalizasaun no sansaun, inklui koimas no pena adisionál ba kazu inkumprimentu.
    *****
    Nune’e mós tuir proposta husi Ministra Saúde, Konsellu Ministrus deside hodi autoriza halo despeza ho valór millaun 2,46 atu ezekuta serbisu komplementár sira iha konstrusaun Unidade Pediatria no Kuidadus Koronárius Intensivus foun iha Hospital Nacional Guido Valadares. Delega mós kompeténsia ba Ministra Saúde hodi asina alterasaun ba kontratu ezekusaun obras ho empreza ne’ebé responsavel ba projetu ne’e.
    Nesesidade husi alterasaun kontratuál ida ne’e no ninia despeza adisionál hamosu tanba adaptasaun ba norma estruturál no regulamentár foun, korresaun ba aspetus téknikus  ne'ebé identifika ona iha revizaun design nian no implementasaun ba melloria ne'ebé garante efisiénsia no seguransa ne’ebé boot-liu iha infraestrutura ospitalár nian. Serbisu komplementár sira ne’e inklui instalasaun ba sistema klimatizasaun ida ne'ebé hamenus risku kontaminasaun, sistema avansadu ida kona-ba tratamentu bee-fo'er hodi utiliza fila-fali ho seguru no hadi'a izolamentu térmiku no estruturál.
    *****
    Tuir proposta Ministru Interiór, Francisco da Costa Guterres, Konsellu Ministrus aprova projetu Rezolusaun Governu, ne’ebé define regra promosaun tranzitória ba membru polisiál husi Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL) tuir modalidade ne’ebé prevee iha artigu da-155 Estatutu Polisiál nian
    *****
    Tuir kedan aprezentasaun kona-ba opsaun polítika-lejizlativa kona-ba modelu implementasaun ba instituisaun politéknika sira iha Timor-Leste, husi Ministru Ensinu Superiór, Siénsia no Kultura, José Honório da Costa Pereira Jerónimo.
    Haree ba planu atu loke tan Ensinu Superiór Tékniku iha área estratéjika sira, opsoins ne’ebé aprezenta ninia objetivu mak atu estabelese modelu ida ne’ebé sólidu no efikás ba jestaun instituisaun politéknika nasionál. Husi opsaun sira ne’ebé aprezenta, Konsellu Ministrus konfirma ona opsaun kona-ba fuzaun/tau-hamutuk institutu politékniku iha estrutura únika ida no ninia ramifikasaun/sanak hodi sai eskola superiór sira, nun’e evita estabelese estruturas dirijentes iha institutu ida-idak.
     *****
    Ikusliu, Ministra Solidariedade Sosiál no Inkluzaun, Verónica das Dores, no Prezidente Konsellu Administrasaun Institutu Nasionál Seguransa Sosiál (INSS) nian, Arlindo Pinto, aprezenta ba Konsellu Ministrus Relatóriu kona-ba Fundu Rezerva Seguransa Sosiál.
    Durante aprezentasaun, esplika ona natureza no karakterístika husi fundu ne’e, destaka ninia evolusaun husikedas kapitál inisiál ho montante dollar amerikanu millaun 151 to’o dollar amerikanu millaun 233,5. Polítika investimentu husi fundu ne’e mós esplika ho detallada, hatudu oinsá rekursu sira investe ona iha tempu barak. Aprezenta mós ona aplikasaun móvel INSS, ferramenta dijitál ida ne’ebé permite utilizadór sira, entre funsionalidade sira seluk, hodi asesu informasaun kona-ba sira-nia karreira kontributivu no halo simulasaun husi valór ninia pensaun iha futuru. REMATA
    hare tan
  • 12 marsu 2025Sorumutu Konsellu Ministrus nian iha loron 12 fulan-marsu tinan 2025
    Prezidénsia Konsellu Ministrus
      Portavós Governu Timor-Leste
    IX Governu Konstitusionál
    ...........................................................................................................................
    Komunikadu Imprensa
    Sorumutu Konsellu Ministrus nian iha loron 12 fulan-marsu tinan 2025
    Konsellu Ministrus hala’o sorumutu iha Palásiu Governu, Dili, no aprova projetu Rezolusaun Governu, ne’ebé aprezenta hosi Ministru Negósius Estranjeirus no Kooperasaun, Bendito dos Santos Freitas, ba Kontribuisaun ne’ebé atribui ba Fundu Voluntáriu Sistema Koordenadór Rezidente Nasoins Unidas nian, ho valór dolar amerikanu rihun atus rua.
    Kontribuisaun ida-ne’e reforsa kompromisu Timor-Leste ba reforma sistema dezenvolvimentu Nasoins Unidas nian, ne’ebé promove hosi Sekretáriu-Jerál ONU, no ba implementasaun Ajenda tinan 2030 ba Dezenvolvimentu Sustentavel. Fundu Voluntáriu Sistema Koordenadór Rezidente nian ne’e nu’udar mekanizmu finanseiru ida ne’ebé estabelese hodi apoia no hametin funsaun koordenasaun ba atividade dezenvolvimentu Nasoins Unidas nian iha Estadus-membrus, hodi asegura efisiénsia, transparénsia no inkluzaun ne’ebé boot-liu iha inisiativa dezenvolvimentu.
    *****
    Konsellu Ministrus aprova projetu Rezolusaun Governu, ne’ebé aprezenta hosi Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão, relasiona ho donativu ba Repúblika Demokrátika São Tomé e Príncipe ho valór dolar amerikanu rihun atus lima, hodi apoia kustus ne’ebé mosu tanba Prezidénsia Rotativa Komunidade País Lian Portugés (CPLP, sigla iha lian portugés).
    *****
    Aprova mós projetu Proposta Lei, ne’ebé aprezenta husi Vise-Primeiru-Ministru, Francisco Kalbuadi Lay, nu’udar Ministru Koordenadór Asuntus Ekonómikus, kona-ba Lei Promosaun Esportasaun nian.
    Inisiativa lejizlativa ida-ne’e ho objetivu atu estabelese kuadru jurídiku ida hodi fasilita no insentiva esportasaun beins no servisus, hametin kompetitividade setór privadu nasionál no promove ambiente ida ne’ebé favoravel ba komérsiu rai-li’ur no investimentu estranjeiru.  Lejizlasaun ne’e aliña ho matadalan Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu Nasionál no kompromisu internasionál ne’ebé Timor-Leste asume, inklui adezaun ba Organizasaun Mundiál Komérsiu (OMC, sigla iha lian portugés) no ASEAN.
    Entre medida prinsipál sira ne’ebé introdús, destaka simplifikasaun hosi prosedimentu esportasaun nian, ho eliminasaun hosi ezijénsia burokrátiku sira ne’ebé la nesesáriu no ho garantia previzibilidade boot-liu ba operadór ekonómiku sira. Diploma ne’e prevee mós kriasaun insentivu fiskál no administrativu ba empreza esportadór sira, rekoñesimentu formál ba empreza sira ne'ebé sertifikadu no implementasaun balkaun úniku hodi fasilita prosesu esportasaun nian. Estabelese mós padraun sira ba formasaun esportadór sira, liuliu empreza ki'ik no médiu sira, no promosaun zona ekonómika espesiál hodi atrai indústria sira ne'ebé foka ba merkadu estranjeiru.
    ****
    Konsellu Ministrus aprova tan Dekretu-Lei ne’ebé aprezenta hosi Ministru Interiór, Francisco da Costa Guterres, kona-ba orgánika foun Servisu Migrasaun nian.
    Reforma ida-ne’e mosu tanba nesesidade atu moderniza estrutura ne’ebé responsavel ba kontrolu fronteiras no jestaun ba fluksus migratórius iha Timor-Leste, atu nune’e bele garante efisiénsia boot liu iha jestaun ba fluksus migratórius, hametin seguransa nasionál no hatán ba dezafius atuais, hanesan aumentu mobilidade umanu no nesesidade ba kontrolu fronteira ne’ebé rigorozu liu.
    Ho orgánika foun ne’e, Servisu Migrasaun agora iha Diretór Ezekutivu ida no Diretór-Jerál na’in-rua ne’ebé responsavel ba áreas operasionais no administrativas, hodi garante jestaun ida ne’ebé ájil no efetivu liu. Estrutura interna sei reorganiza ba Diresoins Nasionais espesializadas tolu no gabinetes téknikus hitu, atu nune’e bele promove espesializasaun no efisiénsia ne’ebé boot liu.
    ****
    Tuir proposta husi Ministru Planeamentu no Investimentu Estratéjiku, Gastão Francisco de Sousa, aprova ona projetu Dekretu Governu tolu, relasiona ho Planus Munisipais ba Ordenamentu Territóriu Baucau, Vikeke no Lautein nian.
    Planu sira-ne’e estabelese estratéjia dezenvolvimentu territoriál lokál, define polítika ordenamentu territoriál munisipál no urbanizmu no garante integrasaun polítika setoriál oioin ho impaktu ba territóriu munisipál.
    Planus Munisipais ba Ordenamentu Territóriu nian hatudu, iha nivel lokál, matadalan sira ne'ebé estabelese ona iha instrumentus ba planeamentu estratéjiku nasionál, hodi asegura vizaun estruturadu ida ba kreximentu no dezenvolvimentu sustentável munisípiu ida-idak nian. Entre medidas prinsipais, inklui definisaun ba modelu ordenamentu territoriál munisípiu nian, regulamentu hosi okupasaun no utilizasaun rai no jestaun programada hosi espasu públiku, hodi permite planeamentu ida ne'ebé efisiente liu no adapta ba nesesidades lokais.
    ****
    Ikusliu, Ministru Juventude, Desportu, Arte no Kultura, Nelyo Isaac Sarmento, aprezenta ba Konsellu Ministrus Relatóriu kona-ba atividades Artes Marsiais, iha ámbitu aplikasaun Rezolusaun Governu n. 60/2024, loron 7 fulan-novembru. Rezolusaun Governu ida-ne'e hanaruk suspensaun ba ensinu, aprendizajen no prátika artes marsiais no rituais iha territóriu nasionál tomak, ne'ebé inisialmente determina hosi Rezolusaun Governu n. 45/2023, loron 10 fulan-novembru, no tuirmai prorroga hosi Rezolusaun Governu n. 17/2024, loron 24 fulan-abríl, to'o loron 10 fulan-abríl tinan 2025. REMATA
    hare tan
  • 07 marsu 2025Sorumutu Konsellu Ministrus nian iha loron 7 fulan-marsu tinan 2025
    Prezidénsia Konsellu Ministrus
      Portavós Governu Timor-Leste
    IX Governu Konstitusionál
    ...........................................................................................................................
    Komunikadu Imprensa
    Sorumutu Konsellu Ministrus nian iha loron 7 fulan-marsu tinan 2025
    Konsellu Ministrus hala’o sorumutu iha Palásiu Governu, Dili, no aprova projetu Dekretu Governu ne’ebé aprezenta hosi Ministru Administrasaun Estatál, Tomás do Rosário Cabral, kona-ba Kondisaun sira ba Atribuisaun Subsídiu Programa Merenda Eskolár.
    Governu rekoñese importánsia nutrisaun ne’ebé adekuada ba kreximentu saudavel, aprendizajen efikás no redusaun dezigualdade. Programa Merenda Eskolár ne’e mosu nu’udar inisiativa estratéjika ida hodi garante asesu universal no ekuitativu ba refeisaun nutritiva iha estabelesimentu edukasaun pre-eskolár no ensinu báziku iha país.
    Objetivu hosi programa ida-ne’e maka la’ós de’it atu kombate inseguransa ai-han no hadi’a dezempeñu eskolár, maibé mós atu promove dezenvolvimentu sustentável ba komunidade lokál sira liuhosi enkoraja produsaun no konsumu ai-han husi agrikultura lokál. Tanba ne’e, implementasaun hosi Programa Merenda Eskolár ne’e nu’udar kompromisu ida hosi Estadu ba moris-di’ak no futuru labarik sira-nian, hodi kontribui ba halakon hamlaha, hametin ekonomia lokál no dezenvolvimentu kapitál umanu timoroan nian.
    *****
    Ministra Saúde, Élia A. A. dos Reis Amaral, aprezenta ba Konsellu Ministrus prosedimentu aprovizionamentu ba konstrusaun edifísiu foun ida ba Ministériu Saúde, ne’ebé hahú ho Governu Konstitusionál VIII. Maibé, razaun sira iha kontratasaun hosi Governu anteriór hetan alterasaun makaas ho aprovasaun hosi programa Governu Konstitusionál IX, nune'e nia kontinuasaun sei implika uza rekursu finanseiru sira lahó benefísiu ba povu timoroan, ida ne'ebé kontráriu ho interese públiku.
    Ho razaun sira ne'ebé hatuur, iha loron 3/10/2024, Ministra Saúde notifika ona Empreza ASBALAN, Unipessoal, Lda., kona-ba desizaun rezolusaun (atu hakotu) kontratu, tuir termu sira hosi alínea a) no b) númeru 1 hosi artigu 138.º hosi Dekretu-Lei n. 22/2022, loron 11 fulan-maiu, ne'ebé aprova Rejime Jurídiku Aprovizionamentu, Kontratus Públikus, no Ninia Infrasaun sira, ne'ebé altera hosi Dekretu-Lei n. 14/2023, loron 12 fulan-abril.
    Empreza ASBALAN, Unipessoal, Lda., hato'o reklamasaun ida iha loron 21/10/2024, maibé ida-ne'e liu ona prazu legál (prazu iha loron 15 nian remata iha loron 18/10/2024).
    *****
    Konsellu Ministrus mós aprova projetu Rezolusaun Governu ne’ebé aprezenta husi Vise-Primeiru-Ministru no Ministru Koordenadór Asuntus Ekonómikus, Francisco Kalbuadi Lay, kona-ba ezonerasaun Sra. Agusta Antónia Gomes, husi kargu Vise-Diretora Ezekutiva Servisu Rejistu no Verifikasaun Emprezariál, I.P. (SERVI, I. P.) nian.
    *****
    Ikusliu, tuir projetu ne’ebé aprezenta hosi Ministru Petróleu no Rekursus Minerais, Francisco da Costa Monteiro, Konsellu Ministrus deside atu autoriza halo despeza ne’ebé relasiona ho programa kona-ba “implementasaun projetu Tasi Mane iha Kosta Súl nasaun nian” ho montante US$ 40.500.000.REMATA
    hare tan
4 5 6 7 8 9 10