Komunikadus
- 04 dezembru 2024Sorumutu Konsellu Ministrus nian iha loron 4 fulan-dezembru tinan 2024Prezidénsia Konsellu Ministrushare tan
Portavós Governu Timor-Leste
IX Governu Konstitusionál
...........................................................................................................................
Komunikadu Imprensa
Sorumutu Konsellu Ministrus nian iha loron 4 fulan-dezembru tinan 2024
Konsellu Ministrus hala’o sorumutu iha Palásiu Governu, Dili no, aprova projetu Proposta Lei, ne’ebé aprezenta hosi Ministru Justisa, Sérgio de Jesus Fernandes da Costa Hornai, no hosi Koordenadora Grupu Traballu ba Reforma Setór Justisa, Lúcia Lobato, kona-ba alterasaun Dahuluk ba Lei n. 1/2017, loron 18 fulan-janeiru, Rejime Tranzitóriu Rekrutamentu Majistradu no Defensór Públiku sira ne’ebé la’ós timoroan no alterasaun daruak ba Lei n. 9/2011, loron 17 fulan-agostu, ne’ebé aprova orgánika Kámara Kontas Tribunál Superiór Administrativu, Fiskál no Kontas nian.
Entre alterasaun sira ne'ebé propoin maka revizaun hosi siklu kontratuál sira, ne'ebé agora sei dura ba tinan ida, bele renova ba de'it tinan ida tan, ho objetivu atu evita prolongamentu sira ne'ebé la nesesáriu no promove troka esperiénsia sira entre profisionál sira. Ba tribunál superiór sira, kandidatu sira pelumenus tenke iha esperiénsia tinan 20, inklui serbisu iha instituisaun internasionál sira ho funsaun hanesan ho ne’ebé iha Timor-Leste. Juiz, prokuradór no defensór públiku admitidu sira, iha situasaun exesionál, bele ezerse funsaun iha tribunál timorense, naran katak sira kumpre kondisaun espesífika sira, hodi garante kontinuidade justisa no evita kadusidade direitu fundamentál sira.
Rejime ida-ne’e atu garante kualidade no kontinuidade administrasaun justisa nian, apoia dezenvolvimentu no progresaun karreira majistradu timoroan sira nian no salvaguarda direitu no sidadaun sira-nia interese.
******
Aprova mós Projetu Dekretu-Lei, ne’ebé aprezenta husi Ministru Defeza, Donaciano do Rosário Gomes, kona-ba Promosaun exesionál ba Militár sira hosi FALINTIL-FDTL.
Diploma ida-ne’e ho intensaun atu dispensa rekizitu sira lisensiatura nian atu tama iha kategoria ofisiál no grau baxarél ka ensinu sekundáriu ne’ebé komplementa ho formasaun militár atu tama iha kategoria sarjentu. Desizaun ne’e ho objetivu atu rekoñese no asegura progresaun karreira hosi militár sira ne’ebé tama ona molok Estatutu Militár tinan 2014 nian tama iha vigór, hodi salvaguarda espetativa lejítima sira ne’ebé kria ona. Diploma ne'e sei prodús efeitu hahú iha loron 1 fulan-janeiru tinan 2024.
******
Konsellu Ministrus aprova projetu Dekretu-Lei, ne’ebé aprezenta mós husi Ministru Defeza, Donaciano do Rosário Gomes, kona-ba pagamentu suplementár ba militár F-FDTL no funsionáriu no ajente administrativu sira iha Ministériu Defeza ne’ebé envolve iha prosesu ba rekrutamentu espesiál tinan 2023.
Objetivu hosi medida ida-ne’e mak atu fó kompensasaun ba esforsu estraordináriu no rekoñese empeñu profisionál militár, funsionáriu no ajente administrativu sira nian ne’ebé partisipa iha prosedimentu rekrutamentu ida-ne’e. Pagamentu suplementár ne’e reflete dedikasaun ne’ebé hatudu ona ho objetivu atu hamenus kondisaun serbisu ne’ebé ezijente, inklui restrisaun ba liberdade pesoál no nivel penozidade ne’ebé aas kona-ba funsaun ne’ebé dezempeña.
Valór suplementu ne’e kalkula proporsionalmente, haree ba volume serbisu nian no oras serbisu ne’ebé realiza duni.
******
Aprova projetu Rezolusaun Governu, ne’ebé aprezenta mós husi Ministru Defeza, kona-ba Estratéjia Apoiu Umanitáriu no Emerjénsia nian.
Estratéjia ne’e promove orientasaun no liña asaun inovadora lubun ida ne’ebé ho objetivu atu otimiza kapasidade no prontidaun Forsa Armada (F-FDTL) sira nian, hodi garante resposta ida ne’ebé rápida, efikás no efisiente kona-ba nesesidade populasaun sira ne’ebé afeta husi situasaun umanitária no emerjénsia.
Iha ámbitu hosi Estratéjia ida-ne’e, aprova mós kriasaun Unidade ba Koordenasaun Apoiu Umanitáriu no Emerjénsia, ne’ebé tutela hosi Ministériu Defeza. Objetivu hosi unidade ida-ne’e mak atu implementa Estratéjia, hodi promove abordajen koordenada ida entre entidade públika oioin ho koñesimentu no esperiénsia iha setór ne’e. Koordenasaun ne’e sei lidera husi personalidade ida ne’ebé nomeia husi membru Governu responsavel ba área defeza nian no sei konta ho reprezentante sira husi área defeza, administrasaun estatál, interiór, saúde no seguransa sosiál nian ne’ebé sei atua nu’udar pontu fokál. Regra husi organizasaun no funsionamentu ba Unidade Koordenasaun ne’e sei define liuhosi despaxu ministeriál husi Ministru Defeza.
******
Hafoin halo análize ba aprezentasaun husi Ministru Agrikultura, Pekuária, Peskas no Florestas, Marcos da Cruz, kona-ba rezultadu relatóriu auditoria ne’ebé hala’o iha Inspesaun-Jerál Estadu (IGE, sigla iha lian portugés), ne’ebé avalia ona regularidade, legalidade no konformidade kontratu ba subvensaun públika ne’ebé selebra iha tinan 2022 entre Ministériu Agrikultura no Peskas (MAP) iha tempu ne’ebá, ne’ebé daudaun ne’e sai hanesan Ministériu Agrikultura, Pekuária, Peskas no Florests (MAPPF), no entidades Asosiasaun Kafé Timor (ACT, sigla iha Lian Portugés) no Kooperativa Kafé Timor (CCT, Sigla iha Lian Portugés), Konsellu Ministrus aprova projetu Rezolusaun Governu ne’ebé inkorpora rekomendasaun prinsipál sira kona-ba relatóriu ne’e.
Relatóriu ne’e aprezenta rezultadu análize ba kontratu subvensaun ne’ebé ho objetivu atu halo reabilitasaun no expansaun ba plantasaun kafé, relatóriu sira ne’ebé submete no dadus ba benefisiáriu sira, ne’ebé abranje tinan 2022 no 2023 nian. Deskobre katak laiha kontratu analizadu ida mak implementa iha ninia totalidade, haree ba meta sira ne’ebé estabelese ne’e la kumpre ho kompletu.
Rezolusaun Governu define obrigasaun atu reajusta verbas tuir persentajen ezekusaun kontratu nian, tenke fó filafali restu ne’e ba kofre Estadu.
Rezolusaun Governu determina mós katak Inspesaun-Jerál Estadu realiza averiguasaun adisionál ida hodi avalia regularidade, konformidade no legalidade utilizasaun nian, husi MAP, husi verba totál ne’ebé aloka hanesan subvensaun públika nian, hodi halo atividade reabilitasaun no expansaun kafé, ne’ebé la transfere ba benefisiáriu ruma, maibé uza no jere de’it husi servisu iha Ministériu refere ba atividade apoiu reabilitasaun no expansaun kafé no kafé LAKU TEN.
******
Ministru Juventude, Desportu, Arte no Kultura, Nelyo Isaac Sarmento, aprezenta ba Konsellu Ministrus relatóriu kona-ba partisipasaun iha Konferénsia Ministrus Juventude no Desportu Komunidade País Lian Portugés (CPLP, Sigla iha Lian Portugés) nian ba da-15, ne’ebé hala’o iha Cascais, Portugál , husi loron 12 to’o 16 fulan-novembru.
******
Konsellu Ministrus aprova projetu rezolusaun ne’ebé kria Komisaun Eventuál Interministeriál ne’ebé responsavel ba koordenasaun atividade sira relasiona ho realizasaun Konferénsia Ministrus Juventude no Desportu CPLP nian ba da-16 no Jogu Desportu CPLP nian ba da-12, ne’ebé sei hala’o iha Dili, hahú hosi loron 17 to'o loron 27 fulan-jullu tinan 2025. Ba organizasaun eventu sira-ne'e, aprova ona orsamentu ho montante dolar amerikanu 3.730.500.
Komisaun, ne’ebé prezide hosi Ministru Juventude, Desportu, Arte no Kultura, sei kompostu hosi reprezentante sira hosi ministériu oioin no sei iha apoiu hosi Unidade Téknika ida, responsavel ba preparasaun no implementasaun Planu Diretór ba eventu sira. Estrutura ida-ne’e sei koordena asaun sira iha área lojístika, komunikasaun, angariasaun fundu, no promosaun igualdade jéneru no inkluzaun sosiál, hodi garante koordenasaun interdepartamentál no komunikasaun efetiva ho delegasaun sira hosi nasaun partisipante sira.
Eventu sira sei halibur partisipante na'in-772, inklui delegadus no atleta sira hosi nasaun membrus CPLP nian, hodi promove kooperasaun, solidariedade no amizade entre povu luzófonu sira, liuhosi desportu no juventude. Komisaun ne’e sei disolve hafoin aprezentasaun relatóriu finál ba Primeiru-Ministru.
******
Konsellu Ministrus delibera hodi fó naran ba ponte foun Comoro Mota Ulun (Casnafar) ho naran Kofi Annan, Eis Sekretáriu-Jerál Nasoens Unidas.
******
Konsellu Ministrus aprova indikasaun ba naran sira ne’ebé sei nomeia husi Ministru Transportes no Komunikasoins, Miguel Marques Gonçalves Manetelu, ba Konsellu Administrasaun Autoridade Nasionál Komunikasoins (ANC, sigla iha lian portugés) nian.
Flavio Cardoso Neves sei hetan nomeasaun nu’udar Prezidente Konsellu Administrasaun. Novelino dos Santos no Georgina Emilia da Silva Garcia ida-ida sei asume kargu hanesan Administradór Tékniku no Finanseiru respetivamente. Roberto Manuel da Costa Martins no José Ave Maria Ximenes Cipriano Gonçalves sei hetan nomeasaun nu’udar Administradór Naun-Ezekutivu.
******
Ikusliu, Vise-Ministra ba Asuntus ASEAN, Milena Maria da Costa Rangel, aprezenta ba Konsellu Ministrus atualizasaun kona-ba prosesu adezaun Timor-Leste nu’udar membru plenu ba Asosiasaun Nasoins Sudeste Aziátiku (ASEAN), ne’ebé nia konkretizasaun prevee ona ba tinan oinmai. REMATA - 21 novembru 2024Nota-de-pezár Iha okaziaun Patsy Thatcher nia falesimentu (ka mate)Prezidénsia Konsellu Ministrushare tan
Portavós Governu Timor-Leste
IX Governu Konstitusionál
...........................................................................................................................
Komunikadu Imprensa
loron 21 fulan-novembru tinan 2024
Patsy Thatcher nia moris iha ligasaun no envolvimentu ne’ebé kle’an tebetebes ho istória no povu Timor-Leste.
Nia kontributu boot ba istória ami-nia nasaun nian hahú iha 1981, bainhira nia hakarak dokumenta experiénsia husi militár australianu sira iha Timor durante Segunda Guerra Mundiál ho apoiu esensiál ne’ebé sira hetan husi povu timor. Liuhosi traballu ida-ne’e, nia publika kapítulu importante ida kona-ba ami hotu nia istória.
Entrevistas naruk ne’ebé Patsy halo ba soldadu sira husi 2/2º Eskaudraun Komandu hatudu ba públiku nia korajen ho reziliénsia. Nia traballu ne’e mós prezerva di’ak tebes agradesimentus ho laran tomak husi soldadu hirak-ne’e, ne’ebé bele garante sira-nia sobrevivénsia tanba asisténsia ne’ebé sira hetan husi sira-nia kompañeirus timoroan sira.
Husi traballu importante ne’e, Patsy luku kle’an loos iha timoroan sira-nia moris tomak iha diáspora, hodi dokumenta sira-nia experiénsias iha Austrália no prezerva istórias kona-ba sira-nia reziliénsia ho identidade. Kleur tebes ona mak Patsy hatudu kompromisu ba bein-estár ho kompreensaun kona-ba sosiedade timor. Nia servisu la hatene kole hodi hatutuan pasadu ho prezente, hodi explora dezenvolvimentu tranzitóriu Timor-Leste nian no oferese informasoens ho valór boot kona-ba ami-nia nasaun nia perkursu (ka dalan naruk). Liuhusi nia dedikasaun, nia prezerva partes esensiais husi ami-nia istória, nia hariku ami-nia kompreensaun kona-ba ami-nia kultura no hametin lasus entre Timor-Leste ho sira ne’ebé apoia nia dezenvolvimentu ho independénsia.
Patsy mak hanesan fundadora prinsipál Fundu Bolsas ba Oan Kiak, ne’ebé patrosina jovens timoroan 1000-resin, hahú husi eskola primária to’o remata ensinu sekundáriu. Programa ne’e hahú iha 1992 no kontinua to’o ohin-loron.
Nia halo parte Komité Timorense ba Bein-Estár, iha Assosiasaun Timorense iha Victoria nia okos, no liuhusi nia investigasaun nia tulun halo programa reagrupamentu familiar, ne’ebé permite timoroan 1000-resin iha Portugal bele hamutuk fali ho sira-nia famílias iha Austrália.
Nia orienta tan estudante universitáriu timoroan balu iha sira-nia tezes iha áreas hanesan antropolojia no sosiolojia.
Patsy Thatcher la’ós de’it kontadora istórias ho investigadora dedikada ida, liu ida-ne’e, nia hanesan Timor-Leste nia verdadeira amiga no “Tia” doben ida ba komunidade timor tomak, liafuan ne’ebé reflete domin boot, respeitu ho ligasaun ne’ebé nia partilla ho ema barak tebes.
Legadu Patsy nian ne’e sei kontinua inspira jerasoens aban-bainrua nian. Nia kontributus kruza (ka hasoru-malu) ho istória ami-nia nasaun nian no nia memória ami sei rai di’ak nafatin.
Vale Patsy. - 21 novembru 2024Toleránsia Pontu iha loron 29 fulan-Novembru tinan 2024 iha okaziaun Aniversáriu Proklamasaun Independénsia Timor-Leste nian ba dala 49Prezidénsia Konsellu Ministrushare tan
Portavós Governu Timor-Leste
IX Governu Konstitusionál
...........................................................................................................................
Komunikadu Imprensa
loron 21 fulan-novembru tinan 2024
Toleránsia Pontu iha loron 29 fulan-Novembru tinan 2024 iha okaziaun Aniversáriu Proklamasaun Independénsia Timor-Leste nian ba dala 49
sei publika - 21 novembru 2024Sorumutu Konsellu Ministrus nian iha loron 21 fulan-novembru tinan 2024Prezidénsia Konsellu Ministrushare tan
Portavós Governu Timor-Leste
IX Governu Konstitusionál
...........................................................................................................................
Komunikadu Imprensa
Sorumutu Konsellu Ministrus nian iha loron 21 fulan-novembru tinan 2024
Konsellu Ministrus hala’o sorumutu iha Palásiu Governu, Dili no analiza proposta fó indultu, husi Sua Exelénsia Prezidente Repúblika, iha okaziaun selebrasaun tinan Proklamasaun Independénsia Timor-Leste nian ba da-49.
Lei n. 20/2023 estabelese katak fó indultu ka komutasaun (hakmaan) ba pena sira hanesan intervensaun polítika no umanitária hosi Prezidente Repúblika, iha ámbitu administrasaun justisa. Prosedimentu ida-ne’e fó dalan ba perdaun totál ka parsiál ba pena, substitui pena ho pena ida ne’ebé favoravel liu ka ninia atenuasaun (hamenus pena), sempre ho fundamentu no tuir kazu ida-idak.
Tuir hatuur ona iha artigu da-8 husi Lei ne’ebé temi ona, Governu halo ona konsulta kona-ba desizaun hirak-ne’e, ho objetivu atu hasai opiniaun ida, maske ida-ne’e la’ós vinkulativu, hodi respeita Prezidente Repúblika nia kompeténsia eskluziva.
*****
Konsellu Ministrus aprova projetu Rezolusaun Governu ne’ebé aprezenta hosi Ministru Prezidénsia Konsellu Ministrus, Agio Pereira, ba nomeasaun Anita Tavares Ribeiro de Jesus, hodi ezerse mandatu tuir rejime dedikasaun eskluziva, nu’udar Komisária Funsaun Públika, to'o loron 22 fulan-novembru tinan 2028.
*****
Konsellu Ministrus mós aprova Projetu Rezolusaun Governu ne’ebé aprezenta hosi Ministru Defeza no Interiór, Donaciano do Rosário Gomes no Francisco da Costa Guterres, ida-idak, kona-ba kompromisu Operasionál Konjuntu entre Falintil-Forsa Defeza Timor-Leste no Polísia Nasionál Timor- Leste, hodi garante seguransa, estabilidade sosiál no moris-di’ak populasaun nian, durante Serimónia Ofisiál sira ba Komemorasaun Aniversáriu Proklamasaun Independénsia Timor-Leste nian ba dala 49, nune’e mós durante festividade Natál no Tinan Foun nian.
Rezolusaun Governu ne’e estabelese operasaun patrullamentu no vijilánsia iha fatin sensivel sira iha munisípiu hotu-hotu, prevene aktu instabilidade sosiál. Forsa Tarefa ne’e sei koordena husi Xefe Estadu Maior Jenerál Forsa Armada no Komandante Jerál PNTL, ho apoiu husi entidade governamentál no institusionál oioin.
Rezolusaun ne’e prevee mós medida espesífiku sira, hanesan definisaun hosi kadeias komandu, regras empeñu no apoiu intelijénsia nian, no mós uzu proporsionál hosi forsa tuir lejizlasaun atuál. Períodu operasaun Task Force ida-ne'e sei hahú iha loron 20 fulan-novembru tinan 2024 to'o loron 5 fulan-janeiru tinan 2025.
*****
Tuir projetu sira ne’ebé aprezenta husi Ministru Obras Públikas, Samuel Marçal, Konsellu Ministru delibera hodi:
autoriza despeza ba konstrusaun edifísiu eskritóriu andar neen ba Ministériu Obras Públikas, no edifísiu andar ida besik ba Laboratóriu Enjeñaria Sivíl, ho kustu besik dolar amerikanu millaun 20.
autoriza despeza ba reabilitasaun no manutensaun seksaun estrada entre Seloi, Aileu no Gleno, Ermera, ho naruk km 18, ho valór obra ne’ebé prevee dolar amerikanu millaun 15,97.
autoriza despeza ba reabilitasaun no manutensaun ba seksaun estrada entre Lospalos no Lautein, ho naruk km 27,980, ho valór obra ne’ebé prevee dolar amerikanu millaun 22,7.
autoriza despeza ba reabilitasaun no manutensaun ba seksaun estrada entre Lautein no Kom, ho nia naruk km 19,760, ho valor obra ne’ebé prevee dolar Amerikanu millauns 13,8.
autoriza despeza ba reabilitasaun no manutensaun seksaun estrada entre kruzamentu Letefoho no Gleno, ho naruk km 24,140, ho valór obra ne’ebé prevee dólar amerikanu millaun 45. REMATA
- 07 novembru 2024Governu Timor-Leste kongratula Prezidente eleitu Donald J. Trump ba nia vitória iha eleisaun prezidensiál Estadu Unidus nianPrezidénsia Konsellu Ministrushare tan
Portavós Governu Timor-Leste
IX Governu Konstitusionál
...........................................................................................................................
Komunikadu Imprensa
loron 7 fulan-novembru tinan 2024
Governu Timor-Leste kongratula Prezidente eleitu Donald J. Trump ba nia vitória iha eleisaun prezidensiál Estadus Unidus
Governu Timor-Leste hato’o “parabéns sinseru ba Donald J. Trump ninia vitória abranjente iha eleisaun prezidensiál”, liuhosi karta ida ne’ebé haruka hosi Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão, iha loron 7 fulan-novembru tinan 2024 liubá.
Iha karta ne’e, Primeiru-Ministru destaka katak vitória Donald Trump nian iha eleisaun “reflete apoiu no konfiansa ne’ebé povu norte-amerikanu tau iha ninia lideransa no ninia polítika sira ba ninia nasaun”.
Mensajen ne’e mós subliña katak “Estadus Unidus no Timor-Leste iha relasaun amizade no kooperasaun ne’ebé forte bazeia ba respeitu mútuu, valores komún sira, no kompromisu ne’ebé metin ba prinsípius demokrátikus”.
Serbisu ida-ne’e “iha parseria no ligasaun ida-ne’e kontribui maka’as ona ba dezenvolvimentu Timor-Leste no ninia envolvimentu internasionál”, akresenta Primeiru-Ministru.
Kay Rala Xanana Gusmão mós espresa konfiansa katak, iha Prezidénsia Donald Trump nia okos, “sei hametin lasu entre ita-nia nasaun rua ne’e, hodi promove kolaborasaun boot liu iha área sira interese mútuu nian”. “Governu Timor-Leste espera bele iha kolaborasaun ne’ebé metin [ho Donald Trump] no ninia administrasaun hodi avansa ita-nia objetivu komún sira no hakle’an liután ita-nia relasaun bilaterál”, nia afirma. REMATA - 04 novembru 2024Timor-Leste Hato’o Solidariedade ho Reinu España ba Inundasaun iha Rejiaun ValénsiaPrezidénsia Konsellu Ministrushare tan
Portavós Governu Timor-Leste
IX Governu Konstitusionál
...........................................................................................................................
Komunikadu Imprensa
loron 4 fulan-novembru tinan 2024
Timor-Leste Hato’o Solidariedade ho Reinu España ba Inundasaun iha Rejiaun Valénsia
Governu Konstitusionál IX espresa ninia solidariedade kle’an ho Povu no Governu España ba inundasaun trájiku sira ne'ebé estraga rejiaun Valénsia hosi fulan-outubru nia rohan to’o inísiu fulan-novembru tinan 2024. Dezastre naturál ida-ne'e, ne'ebé hamosu hosi Depresaun Altitude Aas Izoladu (DANA), kauza udan boot ne’ebé rezulta ema 200 resin mate, maioria iha provínsia Valénsia, no destruisaun ba infraestrutura, uma no área agríkola sira.
Imajen sira ne'ebé hasai hosi programa europeu Copernicus nian hatudu magnitude hosi estragu sira, ho área luan sira ne'ebé hetan inundasaun no infraestrutura sira ne'ebé afetadu maka'as. Autoridade lokál sira kontinua hasoru dezafiu boot hodi tulun populasaun no rekupera área sira ne'ebé afetadu.
Lori Governu no Povu Timor-Leste nia naran, Portavós Governu Konstitusionál IX nian, Ministru Agio Pereira, espresa “laran-dodok tebes ba lakon trájiku ema nia vida no ba difikuldade boot tebes ne’ebé povu españól hasoru iha momentu ne’ebé nakonu ho susar no provasaun ida-ne’e”. Nia mós hatutan tan katak "ami-nia hanoin hamutuk ho vítima sira no sira-nia família, no ami rekoñese esforsu eroiku sira hosi ekipa salvamentu no profisionál sira ne'ebé kontinua tulun komunidade sira ne'ebé afetadu hosi katástrofe ida-ne'e". REMATA - 30 outubru 2024Sorumutu Konsellu Ministrus nian iha loron 30 fulan-outubru tinan 2024Prezidénsia Konsellu Ministrushare tan
Portavós Governu Timor-Leste
IX Governu Konstitusionál
...........................................................................................................................
Komunikadu Imprensa
Sorumutuk Konsellu Ministrus nian iha loron 30 fulan-outubru tinan 2024
Konsellu Ministrus hala’o sorumutu iha Palásiu Governu, Dili, no aprova projetu Rezolusaun Governu nian ne’ebé estende, to’o loron 10 fulan-abríl tinan 2025, suspensaun ba ensinu, aprendizajen no prátika artes marsiais no enserramentu temporáriu ba fatin no instalasaun hotu-hotu ne’ebé destinadu ba ensinu, aprendizajen no prátika artes marsiais, ne'ebé inisialmente hetan aprovasaun hosi Rezolusaun Governu n. 17/2024, loron 24 fulan-abril.
Rezolusaun Governu nian ida-ne'e ho objetivu atu konsolida no reforsa pás sosiál ne'ebé alkansa ona husikedas fulan-novembru tinan 2023. Ho abordajen ida ne'ebé konsideradu no kontroladu, hakarak atu iha futuru, permite prátika artes marsiais nian iha de’it kontestu desportivu, hodi promove ezersísiu saudavel no kontribui ba edukasaun no formasaun sívika no umanista ba joven sira. Maibé, iha tempu ida-ne’e, nafatin mantein suspensaun ba ensinu, aprendizajen no prátika artes marsiais no enserramentu temporáriu ba ninia fasilidade sira.
Governu felisita populasaun, liu-liu joven sira, ba kolaborasaun ne’ebé sira presta ona hodi kumpre Rezolusaun Governu n. 17/2024, loron 24 fulan-abríl, ne’ebé kontribui tebes ba manutensaun orden no pás sosiál iha país laran tomak.
*****
Aprova mós projetu Dekretu-Lei, ne’ebé aprezenta hosi Ministru Prezidénsia Konsellu Ministrus, Agio Pereira, no hosi Prezidente Komisaun Funsaun Públika, Agostinho Letêncio de Deus, relasiona ho Rejime Promosaun bazeia ba antiguidade pesoál karreiras Administrasaun Públika nian.
Inisiativa lejizlativa ida-ne’e ne’e ho objetivu atu garante progresaun iha karreira ba sira ne’ebé, la konsege alkansa promosaun bazeia ba méritu iha tinan hirak ikus ne’e, tanba razaun oioin. Rejime ida-ne’e bazeia ba kritérius hanesan antiguidade, avaliasaun dezempeñu, idade, formasaun profisionál, prestasaun servisu iha áreas remotas, komportamentu di’ak no asiduidade. Diploma ne’e define katak promosaun ho antiguidade sei akontese tinan-tinan, sei hala'o liuhosi konkursu internu ne'ebé regula hosi Komisaun Funsaun Públika, ne'ebé determina vaga sira ne'ebé disponivel ba kada grau no kategoria profisionál.
Hein katak rejime promosaun ne’e bazeia ba antiguidade no sei hamenus estagnasaun iha funsionáriu públiku sira-nia karreira, hodi valoriza dedikasaun tinan naruk ba servisu públiku, liuliu ba sira ne’ebé hasoru difikuldade hodi partisipa iha kompetisaun konvensionál sira.
*****
Ikusliu, aprova projetu Rezolusaun Governu, ne’ebé aprezenta hosi Ministra Solidariedade Sosiál no Inkluzaun, Verónica das Dores, kona-ba kumprimentu rejime inskrisaun no obrigasaun kontributiva iha ámbitu Rejime Kontributivu Seguransa Sosiál nian.
Diploma ida-ne’e reforsa devér Estadu nian, ne’ebé konsagra ona iha artigu 56.º Konstituisaun Repúblika nian, hodi organiza sistema seguransa sosiál ne’ebé proteje traballadór hotu-hotu nasaun nian, iha setór públiku no privadu, no asegura direitu ba seguransa no asisténsia sosiál. Estabelese hosi Lei n. 12/2016, loron 14 fulan-novembru, sistema seguransa sosiál ne’e vigora dezde tinan 2017 no define responsabilidade husi entidade empregadór sira, inklui inskrisaun traballadór sira nian no entrega fulan-fulan deklarasaun remunerasaun ba Institutu Nasionál Seguransa Sosiál (INSS).
Rezolusaun Governu ida-ne’e determina katak entidade hotu-hotu Administrasaun direta no indireta Estadu tenke regulariza inskrisaun ba sira-nia traballadór sira iha INSS to’o loron 15 fulan-novembru tinan 2024, nune’e mós submete deklarasaun remunerasaun mensál to’o loron 15 kada fulan. INSS sei fornese iha ninia website tabela sira ne'ebé presiza tuir online no, to'o loron 30 fulan-Novembru tinan 2024, sei aprezenta ba Konsellu Ministrus lista entidade sira ne'ebé iha inkumprimentu.
Inkumprimentu ba Rezolusaun ida-ne’e halo sira ne’ebé responsavel ba servisu no entidades Administrasaun Estadu direta no indireta ne’ebé ho kompeténsia halo inskrisaun ba traballadór sira no entrega fulan-fulan Deklarasaun Remunerasaun iha responsabilidade sivíl, finanseira, reintegratória no dixiplinár, tuir kazu. REMATA. REMATA
- 24 outubru 2024Sorumutu Konsellu Ministrus nian iha loron 24 fulan-outubru tinan 2024Prezidénsia Konsellu Ministrushare tan
Portavós Governu Timor-Leste
IX Governu Konstitusionál
...........................................................................................................................
Komunikadu Imprensa
Sorumutuk Konsellu Ministrus nian iha loron 24 fulan-outubru tinan 2024
Konsellu Ministrus hala’o sorumutu iha Palásiu Governu, Dili, no aprova projetu Dekretu-Lei, ne’ebé aprezenta hosi Ministru Prezidénsia Konsellu Ministrus, Agio Pereira, no hosi Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál, Expedito Dias Ximenes , kona-ba alterasaun dahuluk ba Dekretu-Lei n. 42/2008, loron 26 fulan-novembru, ne’ebé transforma Rádiu no Televizaun Timor-Leste (RTTL, E.P.) ba empreza públika.
Alterasaun sira ne'ebé propoin ho objetivu atu adapta Rádiu no Televizaun Timor-Leste (RTTL, E.P.) ba ezijénsia teknolójiku no administrativu foun sira, ho introdusaun televizaun terrestre dijitál. Diploma foun ne’e fó dalan ba RTTL, E.P. emisaun no jestaun ba kanál dijitál sira, hodi permite fleksibilidade boot liu iha distribuisaun konteúdu no hetan reseita adisionál. Aleinde permite transmisaun kanál gratuitu sira ho kontestu nasionál no internasionál, sei bele mós introdús servisu pós-pagu no pré-pagu, nune’e reforsa ninia sustentabilidade finanseira.
Projetu ne’e mós prevee eliminasaun Konsellu Opiniaun, ne’ebé nunka implementa dezde kriasaun RTTL, E.P., no kriasaun kargu Diretór Ezekutivu, dependente diretamente ba Prezidente empreza públika, ne’ebé sei fó apoiu ba jestaun administrativa no finanseira empreza nian, hodi garante kontinuidade no governasaun di'ak. Ho alterasaun sira-ne'e, ho intensaun atu hametin kompetitividade no kualidade servisu sira ne'ebé fornese ba públiku, hodi garante emisora ida ne'ebé modernu no efisiente no aliña ho norma sira setór nian.
*******
Konsellu Ministrus deside hodi fó toleránsia pontu iha loron 31 fulan-outubru tinan 2024, ne’ebé konsidera katak iha loron 1 no 2 fulan-novembru selebra Loron Santu sira Hotu nian no Loron Matebian sira hotu nian, data sira ho importánsia boot ba komunidade katólika no prevee ona hanesan feriadu nasionál tuir Lei n. 3/2016, loron 25 fulan-maiu. Desizaun ida-ne’e ho objetivu atu fasilita movimentu populasaun nian ba sira-nia rai moris fatin, hodi permite sira atu partisipa iha selebrasaun relijioza sira ne’e. REMATA