Sorumutuk Konsellu Ministrus nian iha loron 4 fulan-novembru tinan 2022

Prezidénsia Konsellu Ministrus

VIII Governu Konstitusionál

...........................................................................................................................

Komunikadu Imprensa

Sorumutuk Konsellu Ministrus nian iha loron 4 fulan-novembru tinan 2022

Konsellu Ministrus hala’o sorumutuk iha Palásiu Governu, iha Dili no aprova ona projetu Dekretu-Lei, ne’ebé aprezenta hosi Ministru Finansas, Rui Augusto Gomes, kona-ba alterasaun Dahuluk ba Dekretu-Lei n.14/2017, loron 5 fulan-abril, kona-ba Kódigu Aduaneiru.

Ho alterasaun lejizlativa ida-ne 'e, hakarak atu kumpre kondisaun importante ida ba konkluzaun prosesu adezaun nian ba Organizasaun Mundiál Komérsiu (OMK) no atu aliña Kódigu Aduaneiru ho kuadru jurídiku ne'ebé regula OMK no ninia membru sira, no ho nune'e asegura komparasaun no previzibilidade husi interpretasaun no aplikasaun lejizlasaun nasionál nian, hodi haburas troka komersiál sira, no hamenus ninia kustu sira.

....

Aprova mós projetu Rezolusaun Governu nian, ne’ebé aprezenta husi Ministru Finansas kona-ba kriasaun grupu traballu ba regularizasaun pagamentu iha ámbitu kontratu sira.

Grupu traballu ida-ne'e ninia misaun mak atu identifika kontratu sira ne'ebé ninia presu halo ona fatura, maibé seidauk konklui pagamentu. Hafoin halo identifikasaun ba kauza no kuantidade hirak ne'ebé atu selu, sei estuda posibilidade atu halo regularizasaun ba pagamentu sira no sei propoin, iha prazu loron 60, solusaun lejizlativa ida atu permite ninia regularizasaun.

Grupu traballu ne’e prezide husi reprezentante ida husi membru Governu ne’ebé responsavel ba área planu no ordenamentu nian no kompostu mós husi reprezentante sira husi membru Governu ida-idak ho asentu iha Konsellu Administrasaun Fundu Infraestruturas nian no husi membru Governu seluk ho responsabilidade ba matéria ne’e. Karik grupu traballu ne’e presiza, sira bele konvida reprezentante sira husi entidade públika sira seluk atu partisipa iha traballu sira ne’e.

....

Konsellu Ministrus, tuir projetu ne’ebé aprezenta husi Ministru Obras Públikas, Abel Pires da Silva, delibera ona atu autoriza prosedimentu aprovizionamentu ho tipu Konkursu Públiku Internasionál no ninia despeza plurianuál ba obra públika projetu konstrusaun ponte foun ho estrutura metálika Mota Komoro Ulun (Kasnafar), ho montante ne'ebé prevee ona dolar amerikanu millaun 8,9.

....

Hafoin análize kona-ba projetu ne'ebé aprezenta husi Ministru Transportes no Komunikasoins, José Agustinho da Silva, Konsellu Ministrus delibera mós atu autoriza abertura ba prosedimentu aprovizionamentu nian ida ho tipu Konkursu Públiku Internasionál ba adjudikasaun kontratu públiku ida ba fornesimentu beins no ezekusaun obra sira ba kriasaun kompleksu komunikasaun nian ho instalasaun estasaun aterrajen nian ba kabu submarinu fibra ótika nian, ne'ebé sei liga sidade Dili  iha Timor-Leste ho sidade Darwin no sidade Port Hedland iha Commonwealth Austrália, ho valór  ne’ebé prevee ona dolar amerikanu millaun 6,6.

....

Konsellu Ministrus aprova mós projetu Proposta Lei, ne'ebé aprezenta husi Primeiru-Ministru, Taur Matan Ruak, ne'ebé ninia objetivu mak atu halo renovasaun ba medida exesionál no temporária sira atu halo vijilánsia sanitária hodi hatán ba pandemia moras COVID-19 nian, hodi aumenta vijénsia husi artigu da-3 husi Lei n. 24/2021, loron 19 fulan-novembru. Ho alterasaun ida-ne'e, medida exesionál sira sei prorroga ba períodu ida ho durasaun loron 120.

....

Tuirmai Primeiru-Ministru, Taur Matan Ruak halo aprezentasaun tolu, kona-ba:

1.  opsaun polítiku-lejizlativa sira ne’ebé sai hanesan baze ba inisiativa hodi kria Estatutu ba Pesoál husi Servisu Nasionál Intelijénsia (SNI).

Ho opsaun polítiku-lejizlativa sira ne'ebé aprezenta ona, ho objetivu atu fó Estatutu ba Pesoál hosi SNI, atu klarifika opsaun oioin kona-ba modalidade sira rekrutamentu rekursus umanus nian no hasa'e motivasaun pesoál nian, liuhusi oportunidade sira dezenvolvimentu profisionál nian no mós iha nivel remuneratóriu.

....

2.  seguransa nutrisionál no implikasaun sira iha dezenvolvimentu kognitivu labarik sira nian.

Aprezenta kauza no konsekuénsia prinsipál sira husi malnutrisaun iha dezenvolvimentu labarik sira nian no análize ida kona-ba medida sira ne'ebé realiza ona, nune'e mós, rekomendasaun prioritária sira intervensaun nian.

....

3.  opsaun polítiku-lejizlativa ne’ebé sai hanesan baze ba inisiativa atu kria Unidade Misaun nian hodi Kombate hasoru Kra’es Badak (Stunting).  

Kra’es badak (stunting) ne’e relasiona ho dezenvolvimentu fíziku no kognitivu ida ne'ebé ki'ik liu hosi indivíduu sira ne'ebé maka hasoru situasaun malnutrisaun durante tempu naruk. Konsekuénsia sira kra’es badak (stunting) ne’e sei sente durante moris tomak indivíduu nian, tantu iha ninia saúde no mós kona-ba ninia kapasidade atu tama iha merkadu serbisu.

Prevee kriasaun Unidade Misaun ida ba Kombate hasoru kra’es badak (stunting), ne'ebé sei depende ba Primeiru-Ministru, tanba natureza multidixiplinár no plurisetoriál husi asaun sira ne'ebé mak tenke hala'o. Unidade ida-ne'e sei sai nu'udar responsavel atu elabora Planu Asaun ida kona-ba Kombate hasoru kra’es badak (stunting) iha Timor-Leste, no mós ba ezekusaun medida sira ne'ebé prevee tiha ona.

....

Ikusliu, Ministru Prezidénsia Konsellu Ministrus, Fidelis Manuel Leite Magalhães, aprezenta opsaun polítiku-lejizlativa sira ne'ebé sai hanesan baze ba inisiativa atu harii Institutu Públiku Millennium Challenge Account-Timor-Leste (MCA-TL). Institutu Públiku ida-ne'e tenke funsiona hanesan instrumentu implementasaun finansiamentu nian ne'ebé sei hetan doasaun husi ajénsia governamentál amerikana Millennium Challenge Corporation (MCC), tuir akordu kompaktu ne’ebé asina ona iha loron 19 fulan-jullu liubá, no sai hanesan responsavel ba jestaun finansiamentu no ba koordenasaun implementasaun nian ne’ebé atu promove liuhusi entidade nasionál sira. Implementasaun projetu sira ne'e nian sei sai hanesan responsabilidade Governu nian, liuhusi entidade nasionál sira, tuir ida-idak nia kompeténsia. REMATA

   Ba leten