APCC - Konferénsia Komunidade Luzu-Aziátika Timor-Leste ba da-4, tinan 2025
Edisaun APCC ba dala 4 (Konferénsia Komunidade Luzu-Aziátika Timor-Leste), ne’ebé sei hala’o iha Dili iha tinan 2025, loron 27 to’o loron 29 fulan-juñu, iha hanesan objetivu prinsipál sira maka rekoñesimentu komunidade Luzu-aziátika no sira-nia legadu istóriku no kulturál sira, promosaun sira-nia identidade liuhosi asaun vizibilidade no valorizasaun, inkluzaun komunidade sira-ne’e iha kontestu rejionál no internasionál – ho énfaze ba papél Timor-Leste nian iha CPLP no ASEAN – no kriasaun baze institusionál sira ne’ebé garante sustentabilidade rede nian. Tanba ne’e, ninia objetivu mak atu hametin artikulasaun entre investigadór, komunidade no desizór sira, hodi konsolida APCC hanesan plataforma ida ba diálogu no kooperasaun ba prezervasaun no projesaun patrimóniu imateriál ho orijen portugés iha Ázia.
PROGRAMA
LORON 27 FULAN-JUÑU
Abertura no Sesaun da-1
CCD – Centro de Convenções de Díli
● Rejistu: Tuku 08:00 – 08:50
● Serimónia resesaun: Tuku 08:50 – 09:05
● Vídeo introdutóriu: Tuku 09:05 – 09:10
● Momentu Kulturál: Tuku 09:10 – 09:20 – grupu “Bidu Lensu Mutin”, husi Suai, Timor-Leste
● Introdusaun ba APCC / Tuku 09:20 – 09:45
Promotór APCC no membru komunidade hosi Bairru Portugés, Malaka, Sr. Joseph de Santa Maria
Diskursu Prinsipál / Tuku 09:45 – 10:10
S.E. Primeiru-Ministru Repúblika Demokrátika Timor-Leste, Kay Rala Xanana Gusmão
● Momentu Kulturál: Tuku 10:10 – 10:30 – grupu “DOMMARINA”, husi Malaka, Malázia
Intervalu ba Kafé (Tuku 10:30 – 10:50)
● Aprezentasaun husi Koletánea Estudus APCC nian ba da-4 / Tuku 10:50 – 11:15: Husi Prof. Dr. Benjamin Corte Real
● Fotografia Institusionál: Tuku 11:15 – 11:25
● Vizita ba espozisaun APCC: Tuku 11:25 – 11:35
● Vizita ba Feira Artezanatu no Jardín Kafé: Tuku 11:35 – 12:10
Almosu iha CCD (Tuku 12:10 – 2:00 lokraik)
SESAUN da-1
Palestra / Tuku 2:00 – 2:40 lokraik: “MESTISAJEN NO INTERKULTURALIDADE IHA EXPANSAUN PORTUGEZA”
husi Prof. Doutór João Paulo Oliveira e Costa (Profesór Katedrátiku husi Departamentu Istória FCSH nian – Universidade Nova de Lisboa)
● Momentu Kulturál: Tuku 2:40 – 3:00 lokraik – “Burgher Folks”, husi Trincomalee, Sri Lanka
● Meza Redonda / Tuku 3:00 – 3:40 lokraik:
○ Sra. Carolina Fernandes e Pé, eis-Prezidente husi Munisípiu Pangim, Goa, Índia
○ Sr. Earl Barthelot, Prezidente Grupu “Burgher Folks”, husi Batticaloa, Sri Lanka
○ Prof. Doutór Fernando Nobre (Prezidente AMI – Asisténsia Médika Internasionál)
○ (moderadór) Prof. Doutór João Paulo Oliveira e Costa (FCSH – Universidade Nova de Lisboa)
Intervalu ba Kafé (Tuku 3:40 – 4:00 loraik)
● Meza Redonda (Kontinuasaun) / Tuku 4:00h – 4:45 loraik
● Momentu Kulturál: Tuku 4:45 – 5:00 loraik – “Burgher Folks”, husi Trincomalee, Sri Lanka
● Enserramentu: Tuku 5:00 loraik
________________________________________
Jantár ba boazvindas iha JL World (Tuku 7:00 kalan) – Liuhosi konvite
*****
LORON 28 FULAN-JUÑU
Sesaun da-2 no da-3
CCD - Centro de Convenções de Díli
SESAUN DA-2
● Diskursu Abertura husi S.E. Señór Vise-Primeiru-Ministru Repúblika Demokrátika Timor-Leste, Francisco Kalbuadi Lay – Tuku 09:00 – 09:20
● Momentu Kulturál: Tuku 09:20 – 09:40– Etson Caminha – “Noise – Experimental sound art”
● Palestra / Tuku 09:40 – 10:20: “BAYINGYIS: KOMUNIDADE NE’EBÉ IHA ORIJEN HOSI PORTUGÉS IHA MOTA MU NIA NININ, SÉ MAKA SIRA NO OINSÁ MAKA SIRA MOSU?” – hosi Dr. Joaquim Magalhães de Castro (Eskritór, Jornalista independente, Fotógrafu no Investigadór ba Istória Expansaun Portugeza)
Intervalu ba Kafé (Tuku 10:20 – 10:40)
● Aprezentasaun / Tuku 10:40 – 11:10: “REMINISÉNSIA SIRA HUSI PORTUGÁL: BAYINGYI IHA TEMPU TURBULÉNSIA" - Hosi Aloysio Thurein (membru komunidade Bayingyi, husi Myanmar)
● Aprezentasaun / Tuku 11:10 – 11:50: “PREZENSA PORTUGEZA IHA SIÃO” – Hosi Arkitetu Sarayut Supsook (Profesór Universitáriu no membru komunidade luzu-dexendente Kudichin, Tailándia)
● Momentu Kulturál: Tuku 11:50- 12:10 – Etson Caminha – “Noise – Experimental sound art”
Almosu iha CCD (Tuku 12:10 – 1:50 loraik)
SESAUN DA-3
● Palestra / Tuku 1:50 – 2:30 loraik: “ÁZIA ABSORVE LIAN PORTUGEZA” hosi Prof. Doutór Hugo Cardoso (Fakuldade Letras, Universidade de Lisboa – linguista no investigadór ba lian krioula sira husi Súl Ázia)
● Momentu Kulturál: Tuku 2:30 – 2:50 loraik – Grupu DOMMARINA, husi Bairru Portugés, Malaka
● Meza Redonda / Tuku 2:50 – 3:40 loraik:
○ Dr. Miguel de Senna Fernandes, reprezentante husi komunidade Makaense
○ Sr. Joseph de Santa Maria, reprezentante hosi komunidade Malaka
○ Prof. Doutór Hugo Cardoso (Profesór Universitáriu no linguista)
○ (moderadór) Prof. Doutór Benjamim Corte-Real (UNTL – Univ. Nasionál Timor Lorosa’e)
Intervalu ba Kafé (Tuku 3:40 – 4:00 loraik)
● Meza Redonda (kontinuasaun) / Tuku 4:00 – 4:40 loraik
● Momentu Kulturál: Tuku 4:00 – 5:00 loraik – Grupu DOMMARINA, husi Bairru Portugés, Malaka
● Enserramentu: Tuku 5:00 loraik
________________________________________
Jantár/buffet iha Hotel Timor (Tuku 7:30 kalan) – Liuhusi Konvite
________________________________________
● Projesaun dokumentáriu (iha Hotel Timor) /Tuku 8:45 – 9:30 kalan “Bairru Portugés”, hosi Pedro Palma, ho aprezentasaun hosi autór
*****
Loron 29 FULAN-JUÑU
Sesaun da-4 no da-5
CCD- Centro de Convenções de Díli
SESAUN DA-4
● Diskursu hosi S.E. Señór Prezidente Repúblika Demokrátika Timor-Leste, Dr. José Ramos Horta – Tuku 09:00 – 09:20
● Palestra / Tuku 09:20 – 10:00 “KAMPUNG TUGU IHA KRUZAMENTU KULTURÁL GLOBÁL” - hosi Profesór Doutór Daya Wijaya (Universidade Estatál Malang- investigadór ba expansaun portugeza iha arkipélagu indonéziu)
● Momentu Kulturál: Tuku 10:00 – 10:20 – Grupu “Keroncong Tugu Carfrinho”, husi Bairru Tugu, Jakarta
Intervalu ba Kafé (Tuku 10:20 –10:40)
● Meza Redonda / Tuku 10:40 – 11:30:
○ Sr. Guido Quiko, reprezentante hosi Komunidade Tugu no lider ba grupu “Keroncong Tugu Cafrinho”
○ Prof. Dr. Daya Wijaya (Profesór Universitáriu no autór ba teze doutoramentu kona-ba komunidade Tugu)
○ Dr. Joaquim Magalhães de Castro (Istoriadór no investigadór kona-ba komunidade Tugu)
○ (moderadora) Drª. Ana Gomes (Embaixadora Portugál ba Indonézia hosi tinan 2000 to’o 2003)
● Momentu Kulturál: Tuku 11:30 – 11:50 – Grupu “Keroncong Tugu Cafrinho”, hosi Bairru Tugu, Jakarta
Almosu iha CCD (Tuku 11:50 – 1:30 lokraik)
SESAUN DA-5
● Palestra / Tuku 1:30 – 2:10 lokraik: “ PREZENSA PORTUGEZA IHA ILLA SOLOR-FLORES-TIMOR” – Hosi Prof. Doutora Maria Alice Viola ( antropóloga no investigadora kona-ba populasaun iha Sudeste Aziátiku)
● Momentu Kulturál: Tuku 2:10 – 2:40 lokraik – hosi Grupu Sica, Flores “TOJA BOBU – Festa dansa ho máskara”
● Meza Redonda/ Tuku 2:40 – 3:10 lokraik:
○ Sr. Honorius Quintus Ebang, reprezentante hosi Komunidade Sica, Flores
○ Sr. António Da Costa, reprezentante hosi komunidade Oekusi, Timor-Leste
○ Prof. Doutora Maria Alice Viola
○ (moderadora) Dra. Ana Gomes (Embaixadora Portugál ba Indonézia hosi tinan 2000 to’o 2003)
Intervalu ba Kafé (Tuku 3:10 – 3:30 lokraik)
● Meza Redonda (kontinuasaun) / Tuku 3:30 – 4:00 lokraik
● Aprezentasaun no asinatura ba “Deklarasaun Dili – Kriasaun ba Asosiasaun Komunidade Luzu-Aziátika – APCA”: Tuku 4:00 – 4:25 lokraik
● Momentu Kulturál: Tuku 4:25 – 4:40 lokraik – hosi Grupu “BSOT”, Oekusi
● Diskursu enserramentu Konferénsia Komunidade Luzu-Aziátika ba da-4 hosi S.E Señór Sekretáriu Ezekutivu CPLP, Dr. Zacarias da Costa – Tuku 4:40 – 5:00 lokraik
● Enserramentu: Tuku 5:00 lokraik
________________________________________
Jantár-konfraternizasaun (Tuku 7:00 kalan)
● Jantár enserramentu no konfraternizasaun nian iha CCD, ho animasaun kulturál