Governu Timor-Leste

Durante loron 25, 26, no 27 fulan Outubru, hala’o iha salaun Ministériu Negósiu Estranjeiru no Kooperasaun Kongresu Nasionál Jornalista sira nian, ho tema “Jornalizmu: profisaun ho responsabilidade”.

Iha organizasaun konjunta ida husi Sekretaria Estadu Komunikasaun Sosiál, Asosiasaun Jornalista nian sira no Programa Komunikasaun Sosiál (ne’ebé hetan finansiamentu husi Uniaun Europeia no ezekuta husi Kooperasaun Portugeza), Dili simu oradór sira husi Portugál, Indonézia no Austrália. Objetivu husi kongresu ne’e mak atu halibur profisionál sira husi jornalizmu atuhodi diskuti kona-ba dezafiu, valór no étika hirak ne’ebé liga ba profisaun ne’e, nune’e mós atu aprova Kódigu Étika no ezbosu Estatutu Konsellu Imprensa nian.

Sesaun abertura nian, loron 25 fulan Outubru, halo husi Primeiru-Ministru Xanana Gusmão no husi Embaixadór Portugál nian, Manuel Gonçalves de Jesus.

Xanana Gusmão ko’alia kona-ba liberdade espresaun no liberdade imprensa no kona mós ba importánsia no responsabilidade profisaun ne’e nian, hodi realsa nesesidade kona-ba ninia regulasaun iha Estadu Direitu nian ida atubele kontribui ba konstrusaun sosiedade dezenvolvida ida no konstrusaun demokrasi nian. Primemiru-Ministru fó hanoin fila-fali katak jornalista sira tenke buka lia-loos, no asegura ninia fonte sira, hodi labele atu tau iha kauza direitu ba privasidade, integridade no onra ema seluk nian.

Embaixadór Portugál mós ko’alia kona-ba tema sira-ne’e, ne’ebé nia hatudu dúni konfiansa ba buat hirak ne’ebé nia konsidera hanesan objetivu prinsipál ba kongresu: “atu hetan dalan di’ak liu bá organizasaun profisionál jornalizmu nian, tuir dúni kultura, polítika, sosiál no ekonómika Timor-Leste nian”.

Oradór sira iha loron-dahuluk ko’alia liuliu kona-ba étika, mekanizmu sira auto-regulasaun jornalizmu nian no konsellu imprensa, ba iha debate ida ne’ebé maka serve hanesan mote ba diskusaun kona-ba Kódigu Étika ne’ebé ko’alia iha loron-daruak kongresu nian no hetan aprovasaun iha loron-datoluk, ne’ebé maka sira ko’alia mós kona-ba tema konsellu imprensa nian.

Kódigu Étika hetan aprovasaun hosi maioria ne’ebé marka prezensa. Ne’e rezulta hosi servisu hamutuk entre Asosiasaun sira Jornalista nian (AJTL, SJTL no TLPC) no ONG balu husi área ida ne’e maka hanesan ARKTL, TILPA no CJITL, no bazeia ba fundamentu morál no sosiolójiku sira, hodi konsidera padraun jornalizmu universál nian no vale hanesan elementu auto-regulasaun profisionál sira jornalizmu nian iha Timor-Leste.

Prezidente Repúblika, Taur Matan Ruak, halo enserramentu ba kongresu, iha loron 27 fulan-Outubru, hodi fó-hanoin kona-ba responsabilidade atu kumpre ho seriedade ba profisaun, iha devér atu mantein sidadaun sira informadu no iha respeitu ba liberdade espresaun ne’ebé hanesan prinsípiu ida kontempladu iha Konstituisaun Timor-Leste nian. Taur Matan Ruak haksolok ba aprovasaun Kódigu Étika ida ne’e no nia apela ba profisionál sira jornalizmu nian atu hala’o didi’ak.