Prezidente Repúblika promulga ona alterasaun ba RAEOA no ZEESM

Kin. 30 novembru 2023, 12:42h
Captura de ecrã 2023-11-30, às 12.45.31

Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta, promulga ona, ohin loron 30 fulan-novembru tinan 2023, Lei n. 18/2023, ba alterasaun datoluk ba Lei n. 3/2014, loron 18 fulan-juñu, ne’ebé kria Rejiaun Administrativa Espesiál Oe-Kusi Ambenu (RAEOA) no Estabelese Zona Espesiál Ekonomia sosiál Merkadu, no altera nia títulu.

Proposta ba alterasaun lejislativa ida-ne'e hetan aprovasaun husi Konsellu Ministrus iha Sorumutuk Estraordináriu husi loron 25 fulan-setembru tinan 2023 no aprova ona husi Parlamentu Nasionál iha loron 20 fulan-novembru. Captura de ecrã 2023-11-30, às 17.03.14

Objetivu husi alterasaun ba Lei n. 3/2014, ne'ebé kria RAEOA no Zona Espesiál Ekonomia Sosiál Merkadu Oekusi Ambenu no Atauro, mak atu hadi'a estatutu RAEOA nian, atualiza estatutu ne’e hodi reflete mudansa iha jestaun Administrasaun Publika Nasionál no Finansas Públikas. Relasaun ba tutela no superintendénsia ne'ebé governu ezerse iha rejiaun ne'e mós ajusta ona, ho fortalesimentu mekanizmu kontrolu no autonomia orsamentál no finanseira RAEOA nian. Hasai mós referénsia hotu-hotu ba Zona Espesiál Ekonomia Sosiál Merkadu Oekusi Ambenu no Ataúru, atu nune'e bele kria modelu ida-ne'ebé bele adopta iha parte oin-oin iha territóriu nasionál, ho definisaun zona espesiál ba dezenvolvimentu ekonómiku sei delega ba diploma ketak ida.

Iha ninia intervensaun, durante debate propostaLei ida-ne’e iha Parlamentu Nasionál, Ministru Prezidénsia Konsellu Ministrus, Agio Pereira, afirma “katak ida ne’e maka hanesan oportunidade boot hodi avansa! Hodi Hadi’a! Hodi promove seguransa jurídika no kultura ida ne’ebé rigór iha RAEOA”.

Ministru Prezidénsia Konsellu Ministrus, hateten tan katak “Governu Konstitusionál IX lakohi impede dezenvolvimentu ekonómiku no sosiál País nian”, tanba ne’e kontráriu tebes”, Governu IX hakarak permite katak, dezenvolvimentu ekonómiku no sosiál ida ne’e to’o ba ema hotu, tanba ne’e, presiza kria instrumentus legais ne’ebé maka abilita Governu hodi intervein iha zona sira ne’ebé desfavoresida liu no halo intervensaun ida ne’e ba populasaun no ho populasaun”.

"Rejime ida ne’ebé tau ema iha sentru. Modelu ida ne’ebé kombate eskluzaun sosiál, ho dimensaun demokrátika no partisipativa ida. Espasu ida iha ne’ebé sei prodús beins/sasán no presta servisu kriadór empregu ne’ebé mak iha impaktu ekonómiku no sosiál, importante ba komunidade", akresenta governante ne’e.

Agio Pereira garante mós katak Governu " iha intensaun hodi kria modelu ida ne'ebé bele adota iha parte hotu-hotu iha territóriu nasionál", tanba "Zona Espesiál la bele sai fali eskluzivu iha parte balun de'it iha territóriu Timor-Leste," "tenke, bele duni adopta iha parte hotu-hotu nasaun nian atu kombate asimetria rejionál sira. Modelu ida ba zona espesiál sira dezenvolvimentu ekonómiku nian ne'ebé ba Timor-Leste rasik ne'ebé haree ba espesifisidade oioin iha rejiaun sira ita-nia nasaun nian."

 

   Ba leten