MCC konklui estudu viabilidade ba programa tratamentu bee, saneamentu no drenazen no hahu estudu viabilidade ba programa edukasaun

Seg. 20 juñu 2022, 08:39h
Untitled

Delegasaun ida tan husi Governu Estadus Unidus America (EUA) nia Millennium Challenge Corporation (MCC), visita ona Díli iha loron 26 Maiu-18 Juñu 2022. Vizita ne’e hala’o hafoin desizaun Investimentu MCC nian ho Negosisaun Kompaktu ne’ebé ho objetivu hodi konklui estudu viabilidade sira ba Programa Tratamentu Bee, Sanementu no Drenazen no inisia estudu viabilidade ba Programa Edukasaun. Delegasaun ne’e kompostu husi misaun diferente tolu: Infra- estrutura, Edukasaun, Jeneru no Inkluzaun Sosial (GSI) ho Monitorizasaun no Avaliasaun (M&E). Misaun Infra-estrutura nian envolve Dr. Kumar Ranganathan, Jestor Projetu Água, Saneamento e Drenagem MCC, Tetra Tech ho nia Konsultoria Espesialista Hazen. Misaun Edukasaun nian lidera husi Sra. Sarah Jones, Ph.D, ho Dra. Justine D. Hufford no Konsultoria International Business Firm (IBF). Misaun M&E lidera husi Dra. Anne Pizear no misaun GSI lidera husi Dra. Monica Tejada.

Durante visita ne’e, delegasaun hala’o diskusaun lubun ho CDT-TL no Prezidente BTL, EP, Eng. Carlos Peloi dos Reis no instituisaun relevante sira, Ministério das Obras Públicas (MoP), Ministério do Planeamento e Território (MPO), Direcção Nacional de Terras e Propriedades (DNTPSC), Autoridade Nasional Agua e Saneamentu (ANAS.IP), Agência Nacional de Licenciamento Ambiental (ANLA), Dirator ba Bee Saniamento no Drenagen iha Autoridade Municipal   Díli (PAM Díli) ho Banco Mundial no Banco Asiático de Desenvolvimento (ADB).

Jestor Projetu Água, Saneamento e Drenagem (WSD)-MCC, Kumar Ranganathan, hateten: “Misaun Infraestrutura MCC ne’e ho nia objetivu hodi konklui estudu viabilidade no analiza traballu relasionadu no inisia planu traballu ba períodu pré-QIR. MCC planeia reve relatóriu final husi estudu viabilidade ho rezultadu (findings) husi GoTL, hetan komentariu sira final hodi GoTL aprove relatóriu no hetan konkordansia ba eskopu traballu konsultoriu ba tratamentu Bee, Saneamentu no Dernazen (WSD) ba curto prazo, dezeñu preparasaun projetu/Asesmentu ba Impaktu Sosial Ambiental/Planu Asaun Reasentamentu (ESIA/RAP) ho nesesidade sira ba licensamentu ambiental ba estasaun tratamentu águas residuais no emissário”.

Misaun MCC-Edukasaun ho objetivu hodi alkasna progresu dezeñu ba projetu edukasaun, finaliza aspeitu hotu dezeñu relatoriu atual, inkluindu institusional no estrutura governasaun ba Sentru Exelensia (COE), pessoal sira ba formasaun, supervizaun ba formasaun, actividade empoderamentu ekonómiku feto sira nian, apoiu linguísticos, Informasaun, Komunikasaun no Teknolojia (ICT) iha edukasaun, kritériu sira ba admisaun, formasaun profesores atual, no seluktan. Durante misaun ne’e delegasaun realiza enkontru no diskusaun lubun ho CDT-TL, Ministério da Educação, Juventude e Desporto (MEYS), Ministério do Ensino Superior, Ciência e Cultura (MESSC), Organizações da Sociedade Civil, Parseiro Desenvolvimento sira no hala’o vizita ba Município. Delegasaun edukasaun ne’e konklui nia misaun ho vizita ba eskola balun iha Minisípiu Aileu, Manufahi no Baucau.

Director Ezekutivu Nasíonal CDT-TL, Embaixador Constâncio Pinto hateten “ hanesan misaun seluk iha pasadu, ne’e núdar misaun susesu ida tan ne’ebé hala’o hó apoiu husi CDT-TL. Hau nia profundu agradesimentu ba Prezidenti BTL,IP, Ministerio do Ensino Superior, Ciência e Cultura (MESCC) ho Ministério da Educação Juventude e Desporto (MEJD) no Ministérios relevante sira hotu, ba kontinuasaun apoiu ba Kompaktu Timor-Leste”Untitled2

Nudar hatene Konsellu Administrasaun MCC selesiona Timor-Leste ba Kompaktu MCC ida iha Dezembru 2017. Kompaktu MCC nian envolve apoiu fundus tinan lima nian ba nasaun sira ne’ebé halo tuir ho rigór elegibilidade kritreiu sira husi MCC. Timor-Leste nia dezempeña hodi kumpri kriteriu sira ne’e lori ba desizaun MCC ba tranzisaun Timor-Leste husi programa Limiar menor (Threshold program) ida ba Kompaktu kompletu (full-fledged compact). Iha loron 7-17 Abril 2022 liuba, GoTL ho MCC hala’o ona negosiasaun kompaktu iha Washington DC no sei asina akordu Kompaktu iha Dili Timor- Leste. Tuir planu akordu Kompaktu refere sei asina entre GoTL ho MCC iha fulan Jullu 2022. Pakote asistensia ne’e ho nia montante orsamentu US$ 484.000.000,00 iha ne’ebé montante US$ 420.000.000,00 sei forñese husi MCC no US$64.000.000,00 kontribuisaun husi Governu Timor-Leste.

   Ba leten