Governu Timor-Leste

Prezidénsia Konsellu Ministrus

VIII Governu Konstitusionál

...........................................................................................................................

Komunikadu Imprensa

Sorumutuk Konsellu Ministrus nian iha loron 20 fulan-outubru tinan 2021

Konsellu Ministrus hala’o sorumutuk iha Palásiu Governu, no hafoin halo tiha análize ba aprezentasaun kona-ba pontu situasaun epidemiolójika país nian, ne’ebé halo husi koordenadór sira Sala Situasaun Sentru Integradu Jestaun Krize (SIJK) nian, delibera hodi propoin ba Sua Exelénsia  Señór Prezidente Repúblika, Francisco Guterres Lú Olo, renovasaun estadu emerjénsia ba loron tolunulu tan, hahú husi oras tuku 00:00 loron 30 fulan-outubru tinan 2021 to’o tuku 23:59 loron 28 fulan-novembru tinan 2021.

Haree katak kauza determinante sira ne’ebé justifika ona deklarasaun estadu emerjénsia no ninia renovasaun sira kontinua mantein, atubele evita no neutraliza risku propagasaun sira husi variante foun SARS-CoV-2, no nune’e bele proteje saúde públika no kapasidade resposta husi Sistema Nasionál Saúde, Governu propoin ba Señór Prezidente Repúblika katak, ho renovasaun estadu emerjénsia nian, permite suspensaun ka restrisaun ba direitu no garantia fundamentál balun.

Aprova ona projetu Dekretu-Lei haat ne’ebé aprezenta husi Vise-Primeira-Ministra no Ministra Solidariedade Sosiál no Inkluzaun, Armanda Berta dos Santos, kona-ba:

• Alterasaun dahuluk ba Dekretu-Lei nu. 20/2017, loron 24 fulan-maiu, ne’ebé aprova rejime inskrisaun no obrigasaun kontributiva iha ámbitu rejime kontributivu seguransa sosiál nian. Projetu Dekretu-Lei ida-ne’e ninia objetivu maka:

o   Estende rejime ne’e ba grupu traballadór foun sira;

o   Korrije aspetu balun iha baze insidénsia kontributiva nian no aumenta númeru eskalaun husi adezaun fakultativa;

o   Asegura protesaun no enkuadramentu traballadór sira nian hodi halo atividade profisionál temporária iha estranjeiru; no

o   Garante tratamentu ne’ebé hanesan ba traballadór sira hotu, liuhusi halakon norma ne’ebé impoin plafond ida iha kontribuisaun ne’ebé tenke selu (no ninia benefísiu sira ne’ebé sei simu) ba traballadór sira ne’ebé ho kontratu termu sertu iha Administrasaun Públika.

• Alterasaun dahuluk ba Dekretu-Lei nu. 17/2017, loron 24 fulan-maiu, no ba Dekretu-Lei nu. 19/2017, loron 24 fulan-maiu, ne’ebé aprova rejime jurídiku kona-ba Pensaun Invalidéz no Ferik-katuas no rejime jurídiku husi prestasaun bainhira ema mate iha ámbitu rejime kontributivu seguransa sosiál nian. Projetu Dekretu-Lei ida-ne’e ninia objetivu maka:

o   Garante prinsípiu báziku ba rejime kontributivu, ne’ebé relasiona ho devér atu kontribui ba direitu hodi simu prestasaun sosiál sira;

o   Regula fórmula kálkulu nian kona-ba pensaun invalidéz no ferik-katuas ba traballadór sira ne’ebé parsialmente abranje husi rejime tranzitóriu (ho direitu iha formasaun);

o   Asegura katak ema ne’ebé kontribui ba rejime jerál ne’e sei nafatin hetan direitu ba pensaun ne’ebé boot liu husi valór Subsídiu Apoiu ba Ferik-Katuas no Inválidu sira; no

• Klarifika tratamentu ne’ebé atu fó bainhira deskonfia ema ne’e mate (morte presumida) atu iha efeitu ba Seguransa Sosiál.
  • Alterasaun dahuluk ba Dekretu-Lei nu. 19/2008, loron 19 fulan-juñu, ne’ebé aprova Subsídiu Apoiu ba Idozu no Inválidu sira. Ho konsiderasaun katak, bainhira diploma legál ne’ebé refere tiha ona tama iha vigór, seidauk kria rejime seguransa sosiál seluk iha Timor-Leste no haree ba rejime kontributivu seguransa sosiál ne’ebé kria ona. Projetu Dekretu-Lei ida-ne’e atu revee no adapta regra-jerál kona-ba akumulasaun husi benefísiu sira, atu nune’e sai justu ba sosiedade.
  • Alterasaun dahuluk ba Dekretu-Lei nu. 55/2020, loron 28 fulan-outubru, ne’ebé aprova konstituisaun Fundu Rezerva ba Seguransa Sosiál (FRSS) no atu define ninia Modelu Jestaun nian. Ho projetu Dekretu-Lei ida-ne’e hakarak atu halo alterasaun ba limite sira investimentu iha asaun nian sira no dívida privada, hodi asegura “karteira referénsia” ida ne’ebé kumpre objetivu sira husi FRSS nian, nune’e mós aumenta marjen liberdade husi atuasaun Governu nian tinan-tinan, tuir komportamentu ekonomia no merkadu sira nian.

Konsellu Ministrus delibera hodi aprova prosedimentu aprovizionamentu nian ba adjudikasaun kontratu kona-ba projetu jestaun lixu Dili nian, tuir projetu ne’ebé aprezenta husi Ministru Administrasaun Estatál, Miguel Pereira de Carvalho. Projetu ne’e iha komponente tolu mak hanesan:

• prestasaun servisu rekolla no tula lixu sira iha sidade Dili nian, relasiona ho Lote 1 – Zona Oeste no Lote 2 – Zona Oeste;
• konsesaun/design, konstrusaun, reabilitasaun no jestaun aterru nian ida no estasaun tratamentu lixu iha Tibar; no
• fornesimentu ekipamentu sira ba rekolla rezíduu sira iha Dili no ba operasaun aterru no estasaun tratamentu lixu Tibar, fornesimentu kontentór sira no kaixote sira lixu nian, fornesimentu ekipamentu sira rekolla lixu no ba operasaun aterru nian.

Ikusliu, Ministru Prezidénsia Konsellu Ministrus, Fidelis Manuel Leite Magalhães, aprezenta pontu situasaun ezekusaun kona-ba Planu Lejizlativa Governu tinan 2021 nian. Planu lejizlativu ne’e aprova ona husi Konsellu Ministrus iha reuniaun loron 13 fulan-janeiru liubá no elabora ona bazeia ba proposta sira ne’ebé submete husi membru sira Konsellu Ministrus nian. Planu ne’e kompostu husi previzaun intervensaun lejizlativa nian ida Governu nian no ninia prioridade sira, ne’ebé fahe tuir setór sira, ba tinan 2021. Husi inisiativa 241 ne’e prevee tiha ona iha inísiu tinan nian, durante reuniaun, membru sira Konsellu Ministrus nian analiza intervensoens lejislativas hirak ne’ebé maka finaliza tiha ona, no sira ne’ebé maka sei iha hela prosesu finalizasaun no sira ne’ebé maka seidauk aprezenta ba Konsellu Ministrus. REMATA