Sorumutuk Konsellu Ministrus nian iha loron 25 fulan-outubru tinan 2016
Prezidénsia Konsellu Ministrus
VI Governu Konstitusionál
..............................................................................................................................
Dili, loron 25 fulan-outubru tinan 2016
Komunikadu Imprensa
Sorumutuk Konsellu Ministrus nian iha loron 25 fulan-outubru tinan 2016
Konsellu Ministrus hala’o sorumutuk iha tersa ne’e, iha Palásiu Governu, iha Dili, no analiza ona Relatóriu kona-ba avaliasaun ba implementasaun faze dahuluk (2011-2015) husi Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu (PED). Planu ne’e prepara iha tinan 2010, ho meta dezenvolvimentu nian sira ba tempu badak, tempu médiu no tempu naruk, ho períodu aplikasaun nian maka husi tinan 2011 to’o 2030. Prazu ba meta tempu badak nian sira remata ona iha tinan 2015. Relatóriu ne’e, ne’ebé Unidade Planeamentu, Monitorizasaun no Avaliasaun husi Gabinete Primeiru-Ministru nian maka responsabiliza, konta ho apoiu husi Delegasaun Uniaun Europeia nian iha Timor-Leste. Konkluzaun no konsiderasaun prinsipál sira kona-ba rezultadu hirak ne’ebé hetan ona iha faze aplikasaun PED nian dahuluk ne’e aprezenta ona ba Konsellu Ministrus. Relatóriu ne’e, agora sei hetan revizaun, tuir sujestaun sira husi órgaun governamentál sira.
Ministru Estadu, Koordenadór Asuntu Ekonómiku aprezenta projetu enerjia solár ne’ebé empreza Solar Power Hera Unipessoal Lda., husi grupu SBI Offshore Lda. maka propoin. Projetu ne’e propoin produsaun enerjia solár atu aumenta tan rede distribuisaun eletrisidade nian ne’ebé mak iha tiha ona. Husi vantajen oioin ne’ebé mak aprezenta ona, balun maka diminuisaun kustu sira ne’ebé liga ba produsaun enerjia, kriasaun empregu, transferénsia enerjia, eletrifikasaun ne’ebé lalais liu ba iha área rurál sira no hamenus poluisaun iha rai laran.
Projetu kona-ba kriasaun Institutu Nasionál Seguransa Sosiál, IP, atu jere no ezekuta sistema Seguransa Sosiál, Ministériu Solidariedade Sosiál mak aprezenta. Sujestaun sira husi Konsellu Ministrus sei hatama iha Dekretu-Lei ne’e, no dokumentu ne’e tenke hetan apresiasaun iha tempu badak nia laran.
Proposta kona-ba Rezolusaun Governu no projetu kona-ba Kontribuisaun Nasionál sira (iha Inglés: Intended Nationally Determined Contribution – INDC) atu hamenus emisaun gás sira ne’ebé provoka alterasaun klimátika sira, ne’ebé aprezenta tiha ona husi Ministériu Komérsiu, Indústria no Ambiente hetan fila fali análize husi Governu, atubele remata dokumentu ne’ebé iha tempu badak nia laran sei aprezenta ba Organizasaun Nasoins Unidas (ONU). Kontribuisaun Nasionál solisitada ba nasaun hirak ne’ebé partisipa iha Konferénsia ONU nian kona-ba Mudansa Klimátika sira, ne’ebé maka hala’o iha Paris, iha fulan-dezembru tinan 2015.
Hetan ona aprovasaun, proposta Primeiru-Ministru nian, atu altera Lei n. 7/2007, loron 5 fulan-jullu, kona-ba Estatutu Titulár Órgaun Soberania nian sira, atu nune’e fó dalan ba promosaun membru órgaun soberania sira-ne’ebé hanesan funsionáriu públiku, hodi garante katak titulár hotu-hotu (Prezidente Repúblika, Prezidente Parlamentu, Primeiru-Ministru, Prezidente Supremu Tribunál Justisa no Membru Governu sira) bele kaer knaar ho konteúdu funsionál ne’ebé ezijente no adekuadu liután tuir esperiénsia no grau responsabilidade ne’ebé sira hetan tanba hala’o ona knaar iha órgaun soberania nian sira, bainhira sira remata ona sira knaar nu’udar titulár órgaun soberanu.
Hetan ona mós aprovasaun Rezolusaun Governu nian atu asina akordu kooperasaun nian ho Portugál kona-ba Seguransa Interna, ne’ebé aprezenta husi Ministru Interiór, ne’ebé hakarak kontinua programa kooperasaun nian ba formasaun ba forsa no servisu seguransa no protesaun sivíl Timor nian. REMATA
