Kontensaun Orsamentál no Kualidade Despeza nian gia Elaborasaun Orsamentu tinan 2016

Ministru Estadu no Prezidénsia Konsellu Ministru no

  Portavós Ofisiál Governu Timor-Leste

 Dili, loron 18 fulan-maiu tinan 2015

Kontensaun Orsamentál no Kualidade Despeza nian gia Elaborasaun Orsamentu tinan 2016

 Iha loron-kinta semana kotuk, membru Parlamentu Nasionál nian sira, membru Governu nian sira, diretór-jerál, diretór nasionál, funsionáriu públiku superiór no funsionáriu husi Empreza Públika nian no Ajénsia Autónoma sira hala’o sorumutu iha Salaun Nobre Ministériu Negósius Estranjeirus no Kooperasaun nian hodi partisipa iha “Jornada Orsamentál”, semináriu preparasaun nian ida ba Orsamentu Estadu tinan 2016. “Jornada Orsamentál” ne’ebé koñesidu mós ho “Yellow Road Workshop” maka sorumutuk anuál ida ne’ebé ninia misaun mak observa kestaun boot hirak ne’ebé Timor-Leste atu hasoru, liu-liu, kona-ba utilizasaun finansa públika sira nian: Ita iha ne’ebé? Ita ba ne’ebé? no asaun sa’ida de’it mak ita tenke foti?

Semináriu ne’e, ne’ebé Ministériu Finansas mak organiza no Primeiru-Ministru Timor-Leste nian, Dr. Rui de Araújo, maka lidera, ko’alia kona-ba identifikasaun Prioridade Nasionál sira ba tinan 2016 no “envelope fiskál” ba tinan 2016.

Durante semináriu ne’e, Governu identifika ona área edukasaun, saúde, agrikultura no infraestrutura bázika hanesan área prioridade sira ba tinan 2016. Iha infraestrutura sira nia laran, hirak ne’ebé sai hanesan prioridade maka manutensaun, estrada, edifísiu públiku sira, bee no saneamentu. Prioridade Nasionál hirak ne’e, ne’ebé identifika ona ba tinan 2016, tama iha Programa Governu Konstitusionál VI nian, ne’ebé estabelese Planu Governu nian ba tinan rua hobalun mai ne’e no iha Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu Timor-Leste nian ba tempu naruk, ne’ebé trasa dalan nasaun nian, ba Dezenvolvimentu, to’o tinan 2030.

Liutiha diskusaun lubun ida, “envelope fiskál” ba tinan 2016 ne’ebé propoin iha semináriu maka dolar amérika nian hamutuk millaun 1,3, ne’ebé hatudu redusaun ida hamutuk 17 % husi montante orsamentu tinan 2015 dadaun ne’e. Ho redusaun gradual orsamentu nian, Governu hakarak garante sustentabilidade fiskál. Iha aprezentasaun detallada barak kona-ba dezempeñu no perspetiva Fundu Petrolíferu, no kona-ba fatór hirak ne’ebé iha impaktu iha sustentabilidade fiskál Timor-leste nian.

Primeiru-Ministru ko’alia liuliu, durante diskusaun ne’e, katak “ governu sei konsentra iha kualidade husi aspetu prosesu orsamentál nian hotu-hotu”, inklui mós planeamentu, orsamentasaun, ezekusaun, avaliasaun no fiskalizasaun.

Dadaun ne’e, ministériu sira sei prepara hela sira nia orsamentu rasik, ba apresiasaun to’o loron 15 fulan-juñu, no planeamentu orsamentál ba tinan 2016 nian barak liu maka tenke ramata ona to’o iha fulan-jullu tinan 2015 nia rohan.

Portavós Governu nian, Ministru Estadu Ágio Pereira, hahii Ministériu Finansas no nia ko’alia kona-ba kontribuisaun ativa husi partisipante sira durante Jornada Orsamentál nian ne’e. Ministru ne’e hateten tan katak “planeamentu ne’ebé efikáz no esforsu atu hadi’a kualidade prosesu orsamentál nian ne’e tomak, sei halo povu timoroan nian fó valor ba aplikasaun osan nian, rezultadu ne’ebé, iha analiza ikus, fó benefísiu ba hotu-hotu.”

   Ba leten