Governu Reforsa Relasoins ho Uniaun Europeia no ho Béljika durante Vizita ofisiál Ministru Bendito Freitas ba Bruxelas

Seg. 30 juñu 2025, 15:48h
512410406_593396223801824_1942309097283981070_n

Hafoin nia partisipasaun iha Konsellu Seguransa Nasoins Unidas no iha Komisaun Konsolidasaun Pás ONU nian, Ministru Negósius Estranjeirus no Kooperasaun, Bendito dos Santos Freitas, hala’o vizita ofisiál ida ba Bruxelas, Béljika, iha loron 22 to’o 26 fulan-juñu 2025, ho objetivu atu hametin relasoins bilaterais Timor-Leste nian ho Reinu Béljika no hakle’an kooperasaun ho instituisaun sira Uniaun Europeia nian. 509629820_593257913815655_2330412749028780298_n

Vizita ne’e hahú ho viajen ida ba Embaixada Timor-Leste iha Bruxelas iha loron 23 fulan-juñu, iha ne’ebé Ministru simu hosi Embaixadór Jorge Camões no Diretór Nasionál Organizasaun Nasoins Unidas nian, Samuel Soares. Durante sorumutu ida-ne’e, ko’alia kona-ba tema sira ne’ebé relasiona ho misaun diplomátika no kooperasaun bilaterál ho Béljika no Uniaun Europeia. Mandatu embaixadór Jorge Camões nian sei remata iha loron 17 fulan-jullu, no nia substituisaun sei asegura provizóriu hosi Sekretária Datoluk, Adriana Martins, hanesan Enkarregada Negósius to'o nomeasaun ba xefe misaun nian ne’ebé foun. 513292104_595407223600724_7155351751935885202_n

Iha loron 24 fulan-juñu, Ministru Bendito Freitas hasoru-malu ho Sekretária-Jerál Servisu Públiku Federál Béljika ba Negósius Estranjeirus, Komérsiu Esteriór no Kooperasaun ba Dezenvolvimentu, Theodora Gentzis. Sorumutu ne'e permite reafirmasaun ba valór no prinsípiu demokrátiku sira ne'ebé país rua ne’e iha no identifika área foun sira kooperasaun nian, ho énfaze iha área ekonomia azúl no verde. Responsavel belga simu ho ksolok aproximasaun Timor-Leste nian ho ASEAN, ne'ebé nia adezaun plena prevee ona ba fulan-outubru tinan ida-ne'e, no Béljika manifesta nia apoiu ba prosesu pós-adezaun ba Organizasaun Mundiál Komérsiu. Nune’e mós, Ministru Timor-Leste felisita Béljika ba ratifikasaun foin lalais ne'e ba Tratadu Zona Livre Tasi nian (Akordu BBNJ), hodi destaka konverjénsia hosi prioridade sira entre país rua ne'e.  512502213_593396307135149_6053385771410262083_n

Iha loron hanesan, Bendito dos Santos Freitas hasoru-malu ho Komisáriu Europeu ba Parseria Internasionál, Jozef Síkela. Sorumutu ne’e hala’o iha sede Komisaun Europeia nian no permite atu diskute kona-ba hametin relasaun entre Timor-Leste no Uniaun Europeia, liuliu liuhosi Akordu Samoa no parseria iha ámbitu inisiativa rejionál PALOP-TL nian. Komisáriu Síkela garante katak reestruturasaun ba reprezentasaun UE nian iha Dili sei la afeta ba nivel kooperasaun atuál. 513195150_594279320380181_1664934355009013800_n

Ministru hala'o mós sorumutu ofisiál dahuluk ho Governu Rejionál Flandres, ne'ebé reprezenta hosi Sam Vandenabeele, Diretór Departamentu Relasoins Esternas. Sorumutu ne’e hala’o iha Embaixada Timor-Leste nian iha Bruxelas, loke perspetiva foun ba kooperasaun iha área jestaun portuária, formasaun téknika no interkámbiu profisionál entre Portu Antuérpia no Portu Dili. Diretór Vandenabeele subliña potensiál kolaborasaun liuhosi Sentru Formasaun Portu Antuérpia (APEC) nian, ne'ebé mak ativu ona durante dékada tolu resin iha kapasitasaun internasionál iha setór portuáriu. 513097700_595407090267404_707394491993932975_n

Iha loron 25 fulan-juñu, Ministru hasoru-malu ho Sekretária-Jerál Servisu Europeu ba Asaun Externa (EEAS), Belén Martínez Carbonell. Sorumutu ne’e foka liu ba konsolidasaun parseria entre Timor-Leste ho Uniaun Europeia no preparasaun adezaun ba ASEAN no Organizasaun Mundiál Komérsiu. Parte rua destaka importánsia atu fahe valór demokrátiku sira, respeita direitus umanus no apoia multilateralizmu. Belén Carbonell konfirma nomeasaun Thorsten Bargfrede nu’udar Xefe foun Delegasaun UE nian iha Dili no informa kona-ba redusaun ekipa delegasaun, hodi asegura katak ida-ne’e sei la afeta envolvimentu no kooperasaun ho Timor-Leste. 513827031_594711880336925_194967495554652898_n

Iha loron hanesan, Ministru Bendito Freitas halo vizita ba Parlamentu Europeu, iha ne’ebé hasoru-malu ho eurodeputadu Francisco Assis, husi grupu parlamentár Aliansa Progresista Sosialista no Demokrata, nu’udar Prezidente Delegasaun ba Asembleia Parlamentár Parseria OEACP-EU (DACP) nian. Eurodeputadu felisita Timor-Leste ba nia ratifikasaun ba Akordu Samoa no ninia eleisaun nu’udar Vise-Prezidente Asembleia Jerál Nasoins Unidas nian ba da-80, hodi destaka papél estratéjiku país nian iha rejiaun ne’e. Parte rua ko'alia kona-ba preparasaun vizita hosi delegasaun parlamentár DACP nian ida ba Timor-Leste, ne'ebé ajenda ona ba fulan-setembru, ho sorumutu sira ne'ebé prevee ona ho reprezentante sira hosi Estadu, sosiedade sivíl, akademia no mídia. 512504853_594712107003569_204772078128883637_n

Iha misaun ofisiál nia rohan, iha loron 26 fulan-juñu, iha Aeroportu Internasionál Bruxelas, Ministru Bendito dos Santos Freitas hasoru-malu informalmente ho nia omólogu portugés, Paulo Rangel, ne’ebé fila hosi Olanda hafoin partisipa iha Simeira NATO. 513111519_594281370379976_9136327668363665598_n

   Ba leten