g7+ Aprova Rezolusaun Dili Hodi Hametin Paz, Reziliensia no Lian Koletivu Nasaun Sira Iha Situasaun Frajil

Sorumutu Ministeriál g7+ nian ba da-6, termina iha sábadu ne’e, loron 12 fulan-abríl, ho adosaun ba Rezolusaun Dili, dokumentu ida ne’ebé reafirma kompromisu husi país membru sira ba solusaun sira ne’ebé lidera iha nivel nasionál ba promosaun pás, dezenvolvimentu sustentável no reziliénsia iha kontestu frajilidade nian. Sorumutu ne’e hala'o iha Centro de Convenções de Díli, marka aniversáriu ba dala 15 hosi kriasaun grupu ne’e no halibur Ministrus Negósius Estranjeirus no reprezentante altu nivel sira hosi país membru 20 ne'e.
Rezolusaun Dili destaka urjénsia hodi hametin solidariedade ho país sira ne’ebé iha situasaun krize, hametin mekanizmu prevensaun konflitu no garante inkluzaun ida boot-liu ba feto no grupu marjinalizadu sira iha prosesu pás nian. Dokumentu ne’e mós defende reforsu kooperasaun rejionál, aprendizajen entre parte sira no nesesidade ba apoiu internasionál ne’ebé previzivel, fleksivel no adaptadu ba realidade país sira ne’ebé afetadu hosi konflitu.
Entre desizaun sira ne'ebé relevante liu, país membru sira ne’ebé kompromete atu ratifika totalmente Karta g7+ nian, asina nota diplomátika ida kona-ba kompromisu bilaterál no hametin koordenasaun entre reprezentante permanente sira husi Nasoins Unidas. Konkorda mós atu nomeia Prezidente Repúblika Demokrátika Timor-Leste, José Ramos-Horta, nu’udar Enviadu Espesiál ba Mediasaun, ho apoiu ne’ebé solisita hosi Sekretáriu-Jerál Nasoins Unidas.
Rezolusaun ne'e mós husu reforma urjente ba instituisaun finanseira internasionál sira no Konsellu Seguransa Nasoins Unidas nian, hodi subliña nesesidade ba reprezentasaun boot-liu hosi rejiaun sira ne'ebé tuir istória ladún hetan reprezentasaun, liuliu Áfrika, no simu ho laran-haksolok adosaun Paktu ba Futuru hosi ONU iha fulan-setembru 2024.
Grupu ne'e mós deside katak Illas Salomaun sei asume prezidénsia g7+ hahú husi loron 1 fulan-janeiru tinan 2026, hodi troka Serra Leoa. Repúblika Demokrátika Kongo no Libéria sei okupa vise-prezidénsias iha períodu hanesan.
Sorumutu ne’e taka ho agradesimentu formál ida ba Governu Timor-Leste ne’ebé sai ona uma-na’in no fó nafatin apoiu ba g7+, nune’e mós ba parseiru internasionál sira, inklui Fundasaun g7+, Governu Finlándia no Xina, ba sira-nia kontribuisaun téknika no finanseira.
Ho sorumutu ida-ne’e no adosaun ba Rezolusaun Dili, g7+ renova ninia papél nu’udar lian auténtika ba país sira ne’ebé iha situasaun frajil, promove solusaun efikás, inkluziva no ne’ebé foka liu ba realidade sira-nia povu nian, iha kontestu jeopolítiku globál atuál.