Sorumutu Konsellu Ministru loron 25 fulan Fevereiru tinan 2014
Prezidénsia Konsellu Ministrus
V Governu Konstitusionál
..............................................................................................................................
Díli, Loron 25 Fulan Fevereiru Tinan 2014
Komunikadu Imprensa
Sorumutu Konsellu Ministru loron 25 fulan Fevereiru tinan 2014
Governu hala’o sorumutuk iha Tersa ne’e, loron 25 fulan Fevereiru tinan 2014, iha sala sorumutuk Konsellu Ministrus nian, iha Palásiu Governu, iha Dili no aprova ona:
1. Dekretu-Lei ne’ebé aprova Orgánika Ministériu Negósiu Estranjeiru no Koooperasaun nian
Diploma ida ne’e organiza hikas fali estrutura Ministériu Negósiu Estranjeiru no Kooperasaun (MNEK) nian, hodi fó ba nia kapasidade resposta nian ida boot liután ne’ebé nia tenke kaer metin bainhira hala’o ninia knaar sira. Hakarak atu fó valór ba papél Ministériu Negósiu Estranjeiru hanesan órgaun Governu nian nu’udar responsável ba konsepsaun, koordenasaun no ezekusaun polítika esterna, ne’ebé Konsellu Ministru define no aprova ona, ba área sira hanesan diplomasia no kooperasaun internasionál, nune’e mós ho promosaun no defeza interese sira Repúblika Demokrátika Timor-Leste (RDTL) nian no mós ninia sidadaun hirak ne’ebé hela iha rai li’ur.
Haree ba objetivu hirak ne’ebé hakerek iha Programa Governu Konstitusionál V iha ámbitu relasaun esterna nian, maka halo adaptasaun iha estrutura MNEK nian atubele asegura fortalesimentu relasaun bilaterál no mutilaterál sira, dezenvolve relasionamentu espesiál ho nasaun viziñu sira, parseiru dezenvolvimentu nian sira no mós nasaun belun sira, hakle’an relasaun ho nasaun sira seluk ne’ebé ko’alia lian Portugés no reafirma papél RDTL nian iha nível internasionál no rejionál, liuliu hosi dalan tama ba-iha Asosiasaun Nasaun sira Sudeste Aziátiku nian (ASEAN).
Reestruturasaun ida ne’e hakarak promove artikulasaun, efikásia, no koerénsia ida ne’ebé boot liu iha MNEK nia atuasaun. Estrutura orgánika Ministériu ne’e nian aumenta, liuliu liuhusi harii Institutu Diplomátiku, no halo klarifikasaun kona-ba atribuisaun sira no aumentu kompeténsia ba ninia servisu sira.
2. Dekretu-Lei ne’ebé aprova Rejime Kona-ba Identifikasaun, Rejistu no Sirkulasaun Animál sira nian
Dekretu Lei ne’e hakarak kontrola sirkulasaun animál sira nian, hodi bandu tránzitu ilegál animál hakiak sira iha iha nasaun laran, ne’ebé sai hanesan problema ida ba sanidade pekuária no ba saúde públika. Kontrolu ida ne’e sei halo liuhusi regularizasaun sistema markasaun, identifikasaun no rejistu animál nian sira husi espésie, karau vaka, karau-timur, kuda, fahi, bibi-malae, no bibi-timur atubele asegura verifikasaun no kontrolu ba kondisaun sanitária sira no regularizasaun transporte no movimentu espésie sira ne’e nian. Prevee ona kriasaun baze-dadus informatizada ida ba inskrisaun kona-ba esplorasaun hirak ne’ebé eziste iha territóriu, kona-ba identidade no movimentu animál sira ne’e nian. Kria no regulamenta mós bazár animál sira nian ba fa’an animál.
3. Dekretu-Lei ne’ebé aprova atu labele husik animál sira la’o arbiru iha sidade laran
Bainhira bandu balada hosi espésie oin-oin la’o livre iha área sidade laran no área hirak hale’u sidade, Governu hakarak atu tau matan ba kondisaun ijiene, saúde públiku no ambiente iha área hirak ne’e, nune’e mós atu previne no minimiza estraga sasan hosi balada sira bainhira la’o livre ka la hatama iha luhan. Rejime bandu balada sira la’o livre ne’e sei aplika ba espésie oin-oin, hanesan : karau vaka, karau timur, bibi, fahi, kuda, asu no manu.
4. Dekretu-Lei ne’ebé aprova Rejime Lisensiamentu ba Matadouru sira
Diploma ne’e define kona-ba kondisaun hirak ne’ebé tenki kumpri bainhira hakarak harii, hala’o no hetan lisensa ba estabelesimentu hirak ne’ebé destinaona ba oho balada hosi espésie karau vaka, karau timur, bibi malae, bibi timur no fahi.
5. Dekretu-Lei ne’ebé aprova kondisaun ijiene-sanitária iha preparasaun, lori no fa’an na’an no produtu hirak ne’ebé halo ho na’an
Diploma ida ne’e ninia objektivu mak atu koriji prátika fa’an no transporta na’an nian balu ne’ebé ladun iha ijiene. Medida hirak ne’ebé atu hola, aleinde medida sira seluk, prevee obrigasaun ba instituisaun atu hatudu dalan ba transporta na’an matak ka hatama ona iha frigorífiku atu nune’e bele garante ninia orijen, jenuinu no na’an moos (ne’ebé iha-ijiene) ba konsumu nian.
Konsellu Ministrus analiza tiha ona mós:
1. Fornesimentu gás naturál ba sentrál eléktrika sira
Konsórsiu C-Gas aprezenta ona ba Konsellu Ministru proposta ida kona-ba fornesimentu gás naturál ba Timor-Leste, liuhosi esplorasaun rezerva hirak iha Tasi Timor.
