Atividade sira iha EUA hametin perfíl Timor-Leste nian

Ministru Estadu no Prezidénsia Konsellu Ministru no

Porta-Vóz Ofisiál Governu Timor-Leste

 

Díli, Loron 25 Fulan Abril Tinan 2013

Atividade sira iha EUA hametin perfíl Timor-Leste nian

 

Sorumutu sira ne’ebé mak hala’o ona iha Washington iha semana kotuk, hametin perfíl Timor-Leste nian no bele estabelese ona servisu hamutuk ne’ebé maka di’ak liu kona-ba apoiu internasionál. Ministra Finansa, Emília Pires, no Vise-Ministru Negósiu Estranjeiru no Kooperasaun, Constâncio Pinto, iha ona ajenda ida ne’ebé maka nakonu tebes, inklui mós sorumutu sira ho autoridade Nasoens Unidas, Banku Mundiál no FMI nian no sira partisipa iha eventu sira ne’ebé maka hala’o hosi Equal Futures Partnership, Korporasaun Finanseira Internasionál (International Finance Coorporation – IFC) no hosi forum Diálogu Internasionál kona-ba Konstrusaun Pás no Konstrusaun Estadu nian.

Iha loron 18 fulan Abríl, Ministra no Vise-Ministru partisipa iha “Promesa Progresu nian” eventu ida husi Equal Futures Partnership. Rekoñese ona katak “laiha país ida maka hetan ona ninia potensiál bainhira metade husi ninia populasaun seidauk hetan sira nian”, objetivu husi parseria atu halo rahun barreira ekonómika no polítika sira ne’ebé mak taka dalan ba feto no foin sa’e sira. Timor Leste adere ona ba Equal Futures Partneship iha fulan Setembru tinan 2012. Ministra Emília Pires no Vise-Ministru Constâncio Pinto aprezenta ona karta ida hosi Sekretária Estadu ba Promosaun Igualdade Timor-Leste nian, Idelta Maria Rodrigues, ba Sekretáriu Estadu EUA nian, senadór John Kerry ne’ebé maka koa’lia kompromisu tolu Timor-Leste nian atu hadi’a di’ak liután fortalesimentu feto no foin sa’e sira nian. Progresu hosi sorumutu kona-ba kompromisu hirak ne’e sei fó sai iha fulan Setembru tinan 2013.

Bainhira delegasaun Timoroan nian sei iha Washington hala’o ona sorumutu ida nível ás nian ho Diretora Banku Mundiál, Sri Mulyani. Sira diskute kestaun sira ne’ebé relasiona ho potensiál apoiu Banku Mundiál nian ba iha servisu sira kona-ba rekolla dadus no análize Timor-Leste nian, ho fortalesimentu ba Unidade Jestaun tusan nian iha Ministériu Finansa no ho reabilitasaun ba Estrada ne’ebé maka liga Dili ho Ainaru. Banku Mundiál hamutuk ho IFC mós kompromete ona atu servisu hamutuk ho Governu Timor-Leste nian, atuhodi apoia inisiativa tolu kona-ba apoiou ba jéneru ne’ebé hato’o iha karta Sekretária Estadu ba Promosaun Igualdade nian ba Equal Futures Partnership.

Setór Investimentu Privadu no Kriasaun Empregu iha Estadu Frájil sira tama iha diskusaun sira ninia klaran iha eventu ida ne’ebé aprezenta hosi International Finance Corporation, hosi Ministériu Relasaun Esteriór Dinamarka nian no hosi g7+, iha dader loron 19 fulan Abríl. Timor-Leste fasilita ona interasaun hosi país sira seluk g7+ no espesialista sira hosi setór privadu iha diskusaun kona-ba estratéjia hodi dada investimentu estranjeiru no hadi’a kondisaun sira kona-ba realizasaun di’ak negósiu nian.

Tuir mai, iha loron ne’e duni, hala’o sorumutu globál datoluk Diálogu Internasionál nian kona-ba konstrusaun Pás no Konstrusaun Estadu. Iha sorumutu ne’e, Minsitru sira g7+ nian koa’lia liliu kona-ba importánsia país sira nian atu iha pose no lideransa ba prosesu dezenvolvimentu, ho parseiru sira dezenvolvimentu nian, atu fó apoiu maibé sira laós atu okupa “fatin kondutór nian”. Progresu iha implementasaun ba Akordu Foun ne’ebé diskute ona ho mensaun espesiáll ida ne’ebé halo hosi Timor-Leste ba iha konkluzaun Avaliasaun ba Frajilidade  nian no aplikasaun ba prinsípiu sira Akordu Foun nian relasiona ho parseiru dezenvolvimentu Timor-Leste nian, Austrália. Sorumutu ne’e hakotu ho adosaun ba “Washington Communiqué”.

Durante tempu ne’ebé maka delegasaun Timoroan nian iha Washington, sira hala’o mós sorumutu bilaterál sira balu ho Ministru sira g7+ nian hodi hametin relasaun Timor-Leste nian ho membru seluk família g7+ nian. Timor-Leste oras ne’e hakat dadaun ona ba pedidu sira hosi país sira ne’ebé maka riku iha rekursu sira, hanesan Sudaun Súl, atu fahe nafatin esperiénsia ne’ebé mak hanesan iha setór rekursu sira nian – área ida ne’ebé maka provoka interese ida kle’an durante Sorumutu Tékniku g7+ nian ne’ebé mak foin dadaun ne’e hala’o iha Dili.

Portavós Governu Konstitusionál da-V, Ministru Ágio Pererira afirma katak “ita apresia servisu Ministra,Vise- Ministru no Delegasaun Timor nian ba iha esforsu sira atu defende Timor-Leste iha EUA iha loron hirak ikus ne’e. Esforsu hirak ne’e mak harii parseria efikás tebes ho ita nia parseiru sira internasionál no promove perfíl Timor-Leste nian iha palku globál”.

url: https://timor-leste.gov.tl?lang=tp&p=8085