Sekretáriu Estadu Cultura, Virgílio Smith, akompaña hosi Embaixadór Japaun, Yoshitaka Hanada,  Reprezentante Komisaun Nasionál UNESCO iha Timor-Leste, Jacinta Imaculada, Reprezentante UNESCO hosi Jakarta, Anwar Al-said, iha loron 12 Abríl 2012 iha Otél Timor, lansa katálogu ho títulu “Kolesaun ba Ai to’os”.

Iha biban ne’e Sekretáriu Estadu Kultura Virgílio Smith, hateten katak, “iha katálogu ida ne’e ko’alia kona-ba ai to’os no estátua hosi ai. Ai-to’os ho estátua reprezenta ita-nia ekspresaun kulturál materiál, ida ne’e mak simbólu tradisaun ita nian liuhosi ai to’os no estátua sira ne’e mak ita selebra ita-nia serimónia rituál ka serimónia tradisionál, liu hosi ai to’os ho estatua sira ne’ e mak ita harohan, ita oferese sakrifisiu ba ita-nia matebian no bei’ala sira.

Sekretáriu Estadu informa tan katak, teze sira ne’ebé mak iha livru ne’e nia laran, para aleinde reprezenta ita ninia ekspresa kulturál materiál, nia mós iha nia istória rasik, ne’ebé mak konsege sobrevive iha akontesementu drástiku ida iha 1999.

Reprezentante UNESCO, Anwar Al-Said hateten katak, “klosok tebes atu ami iha ne’e no primeiravez ha’u sente duni atu ligadu servisu ba projetu  ida ne’e, agora ami nia prezervasaun ne’e mós halo parte ba valorizasaun ne’ebé reprezenta patrimóniu kultura materiál no imateriál Timor-Leste nian ne’ebé sei sai istória ida  ba estudante sira no peskizadór sira no fó ba ema sira ne’ebé iha interese  ba kultura Timor-Leste nian, no ida ne’e mak oinsá insitituisaun bele hala’o, ne’e mak dalan ida oinsá atu transmiti kultura hosi jerasaun ida ba jerasaun tuir mai.

Anwar Al-Said hateten “Hosi UNESCO sei hametin katak ita sei servisu hamutuk nafatin ho Timor-leste atu buka meius oin-oin atu hala’o kapasitasaun, no mós asegura katak kultura Timor-Leste nian hetan dokumentasaun”.