Lansamentu Planu Estratéjiku ba Dezenvolvimentu iha Sorumutu Timor-Leste ho Parseiru Dezenvolvimentu fó Oportunidade kona-ba parseria ne’ebé diak liu iha nível mundiál

Sekretáriu Estadu Konsellu Ministru no

Porta-vós Ofisiál Governu Timor-Leste nian

 

Díli, Loron  6  fulan  Jullu  2011

 

Lansamentu  Planu  Estratéjiku  ba  Dezenvolvimentu   iha  Sorumutu  iha  Timor-Leste  ho  Parseiru  Dezenvolvimentu  sira  loke  oportunidade   kona-ba parseria  sira ne’ebé  di’ak liu  iha  nível  mundiál.

Planu  Estratéjiku  Dezenvolvimentu  ba  Timor-Leste  2011  to’o  2030  sei  halo  lansamentu  iha  loron  12  fulan  Jullu, loron dahuluk  Sorumutu  iha  Timor-Leste  ho  Parseiru  Dezenvolvimentu  (RTLPD),  iha Sentru  Konvensaun  Díli.  Planu  ne’ebé  estabelese  rumu  dezenvolvimentu  Timor-Leste  ba  tinan  20 oin mai, rezulta  husi  peskiza, estudu,  reflexaun  no  konsulta  ne’ebé  abranje   husi  parte  Governu  Timor-Leste  nian,  husi  interveniente sira iha  rai  ne’e  no  husi  Povu.

Iha  2010  S.Exa.Primeiru-Ministru  Kay  Rala  Xanana  Gusmão  la’o  hadulas  país  ne’e,  hodi halo  rasik vizita  ida-ida  ba  sub-distritu  65   iha  Timor-Leste nia laran  ho  objetivu  atu  diskuti  kona-ba  oportunidade  no  dezafiu sira  ne’ebé  mak  nasaun  ne’e  hetan,  hodi hala’o  sorumutu nakloke atu hodi halo konsulta  inkluziva  husi   sidadaun  Timor-Leste.  Hosi hahú kedas konsidera  PED  ne’e importante tebe-tebes nu’udar planu ida ba timor oan sira no ba  povu  timor  oan;  planu  ida ne’ebé “pertense  ba  país  ne’e”  no   nia  implementasaun atu “lidera  husi  país  ne’e”.

Dezenvolvimentu ne’ebé país ne’e simu responsabilidade hetan ona apoiu husi akordu prinsipál sira kona-ba  parseria sira dezenvolvimentu nian,  inklui  Deklarasaun  París  2005), Ajenda  Aksaun  Akra  (2008),  Deklarasaun  Díli  (2010)  no,  foin lalais ne’e, Roteiru  Monróvia (2011) nian.  Nu’udar  prezidente ba  g7+  no  mós  Prezide hamutuk  ba  Diálogu  Internasionál kona-ba  Konstrusaun  Paz  no  Konstrusaun  Estadu, Timor-Leste hetan ona papél ida lideransan nian iha defeza ba parseria sira dezenvolvimentu  nian ne’ebé  mak  efikás liu.  G7+  reprezenta  daudauk ne’e  país  17  no  ema  besik millaun  350    mak  namkari  iha  mundu  rai  klaran, hodi buka  atu  asegura  solidariedade  no  apoiu  ba  sira  hotu ne’ebé  mak  buka  parseria  ne’ebé  di’ak  tebes  iha  momentu  ne’ebé  mak  sira  nia  país  hatete  “Adeus  Konflitu, Benvindu  Dezenvolvimentu”.”

Sorumutu Timor Leste ho Parseiru Dezenvolvimentu ne’ebé mak hakbesik an oferese oportunidade ida ba Timor-Leste no ba parseiru dezenvolvimentu sira hodi estabelese modalidade foun no esforsu dezenvolvimentu iha kordenasaun no aliñamentu asisténsia dezenvolvimentu nian ba planu nasionál.Pasajen kuadru nian iha tempu badak husi Prioridade Nasionál Anuál nian ba PED ne’e ba tempu naruk bele iha ona planeamentu foun ida iha tempu naruk nian husi parte parseiru dezenvolvimentu nian, ne’ebé mak bele hala’o esforsu ida maka’as tebe-tebes, hodi evita fragmentasaun, konkorénsia no sistema paralelu iha tempu pasadu nian. Sei bele aselera progresu hodi hetan duni objetivu hotu-hotu nian ne’ebé mak tau tiha ona iha PED, mak hanesan atu bele halo di’ak liután kualidade vida povu timor-oan nian no hala’o vizaun ida ne’ebé mak timor-oan nian duni ba Timor –Leste.

Sekretáriu Estadu Konsellu Ministru,Ágiu Pereira, hateten katak “ ita nia rumu dalan ba dezenvolvimentu defini tiha ona husi povu timor-oan no pertense ba povu timor-oan sira, tanba ne’e ita bele la’o hamutuk iha diresaun ne’ebé mak ita hakarak atu tuir.Ho ita nia PED atu hatu dalan mai ita, no iha tempu ida ne’ebé mak ita nia sidadaun sira, Governu, Sosidade Sivíl no Parseiru Dezenvolvimentu kontinua fahe istória susesu Timor-Leste nian, ita hato’o ita nia gratidaun ba esforsu hirak ne’ebé mak halo to’o iha ne’e no ita ansi atu servisu hamutuk iha loron hirak tuir mai, hodi buka forma foun no inovadór sira  hodi kria prátika mundiál ne’ebé di’ak liu iha kordenasaun ba asisténsia dezenvolvimentu nian, ho armonia no forma aliñada ida ho planu nasionál foun ne’e”.

 

url: https://timor-leste.gov.tl?lang=tp&p=5310