Timor-Leste reprezenta hosi Ministru Defeza no Seguransa, Kay Rala Xanana Gusmão, Sekretáriu Estadu Defeza, Júlio Thomas Pinto no Xefe Estadu Major Jenerál, F-FDTL, Taur Matan Ruak, partisipa iha Diálogu Internasionál kona-ba Defeza nian iha I Jakarta International Defense Dialogue (JIDD), ne’ebé hala’o iha Sentru Konvensaun Defeza, Jakarta, loron 23 to’o 25, fulan Marsu.
Objetivu hosi Diálogu Internasionál kona-ba Defeza nian ba dahuluk atu halibur esforsu sira hodi hametin seguransa no estabilidade iha nível nasionál, rejionál no internasionál.
Primeiru-Ministru no Ministru Defeza no Seguransa Timor-Leste, iha nia intervensaun hateten “ita hotu hatene katak, defaktu iha dezafiu, bainhira ita hakarak estabelese ajenda komun ida, iha nivél internasionál, ba iha área sira ne’ebé sensitivu no kompleksu liu hanesan seguransa no estabilidade. Tan ne’e hau konsidera importante atu halo abordajen ba tema sira ne’e iha nivél, rai laran nian hosi Nasaun ida-idak (…) iha nivél rejionál no (…) iha nível mundiál”.
Xanana Gusmão identifika terrorismu, seguransa iha tasi, droga, tráfiku kilat, lavajen osan no tráfiku ema nu’udar elementu komún ba nível hirak ne’e.
Tan ne’e, nia hateten tan katak, presiza “hahú ko’alia, tuir kooperasaun entre país sira, hodi halo koordenasaun ida efetiva kona-ba dadus no troka informasaun. Nune’e de’it mak bele iha asaun koletiva ida loos kona-ba seguransa no estabilidade ba rejiaun ida no rejiaun viziña sira”.
Hafoin liu tiha Diálogu Internasionál kona-ba Defeza nian ba dahuluk ne’e, Xefi Estadu Major Jenerál Taur Matan Ruak, iha entrevista ida, hateten importánsia hosi diálogu ne’e iha diskusaun ho tema hanesan manutensaun ba pás, anti-terrorismu no dezastre natural sira.
Komandante Forsa Defeza Timor-Leste ne’e mós hatutan tan katak, Timor-Leste hanesan nasaun foun seidauk iha esperiénsia barak kona-ba área sira ne’e, maibé importante ba ita mak sai lisaun no manán esperiénsia liu hosi asuntu sira ne’ebé ko’alia ne’e atu ita bele organiza an, maibé vontade hosi Timor-Leste rasik mak hakarak kontribui ba estabilidade iha esforsu Regionál no Internasional maske Timor-Leste hanesan nasaun foun maibé iha asuntu barak mak bele aprende hosi buat sira ne’ebé nasaun dezenvolvidu barak liu no halo tiha ona.
“Prioridade ba Timor-Leste agora ne’e dahuluk mak: hakarak hametin Instituisaun sira ne’ebé vokasionadu ba área hanesan dezastre naturál, operasaun apoiu ba Pás, kontra terorismu. Daruak, treinu ou kapasitasaun ba Ita nia ema sira, datoluk, kria kapasidade hanesan kuandu iha situasun sira ne’ebé mosu, ita iha kbiit atu hala’o no kopera tanba mehi Timor-Leste mak hakarak partisipa iha operasaun apoiu ba Pás, ba tinan ida ne’e F-FDTL sei prepara ema ba iha área ida ne’e”, informa Taur Matan Ruak.
Jakarta International Defense Dialogue ne’e organiza hosi Ministériu Defeza Indonézia no Universidade Defeza Indonézia nian, ne’ebé partisipa másimu hosi nasaun tolu nulu resin haat.