Serimónia enserramentu ba Jogu Desportivu Komunidade País Lian Portugeza (CPLP) XII, hala’o iha sábadu ne’e, loron 26 fulan-jullu tinan 2025, iha Estádiu Munisipál Dili, iha ema liu rihun lima nia oin, iha ambiente ida ne’ebé marka ho selebrasaun juventude, diversidade kulturál, no amizade entre povu luzófonu sira. Eventu ne’e konta ho prezensa husi Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta, Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão, no delegasaun no reprezentante balun husi nasaun membru CPLP nian.
Iha ninia intervensaun, Xefe Governu espresa Timor-Leste nia “orgullu no emosaun ne’ebé kle’an” hodi sai hanesan uma-na’in iha Jogu CPLP ba dala uluk no agradese ba “delegasaun sira hotu ne’ebé marka prezensa – hosi Angola, Kabuverde, Mosambike, Portugal, São Tomé no Prínsipe, no, klaru, Timor-Leste”, no subliña katak “iha semana ida-ne’e, Dili la’ós de’it kapitál Timor-Leste. Nia sai hanesan kapitál ba desportu, juventude, no amizade entre povu CPLP nian.”
“Unidos, Somos Um!” ”Hamutuk, Ita Ida de’it!” ne’e maka lema ne’ebé inspira semana ida kompetisaun saudavel no interkábiu kulturál. “Iha kampu laran no li’ur no pistas, atleta foin-sa’e sira hatudu sira-nia espíritu desportivu no amizade. Sira hatudu mai ita kompromisu no serbisu iha ekipa ba objetivu komún, hanorin ita valór respeitu fundamentál ba kolega no ba sira ne’ebé sira kompete malu, no hanorin ita étika desportiva”, afirma Primeiru-Ministru. Nia hatutan tan katak “desportu hanesan eskola pás no toleránsia, espasu ida ne’ebé ema hotu hetan fatin, no fonte inspirasaun nian ida, liuliu ba jerasaun foun sira.”
Edisaun tinan 2025 ne’e, iha modalidade sia: atletizmu, atletizmu ba ema ho defisiénsia, xadrés, voleiból praia, basketeból 3×3, futeból, taekwondo, karate, no tenis kampo. Timor-Leste hetan medalla hamutuk 19 (osan-mean 3, osan-mutin 6, no bronze 10). Iha Portugál nia kotuk, ne’ebé lidera kuadru ho medalla 42, tuir husi Kabuverde (26), Angola (23), Mosambike (10), no São Tomé no Prínsipe (6).
Durante serimónia ne’e, Kabuverde sai vensedór ba torneiu futeból sub-16, hodi halakon Angola ho 4-3 iha penalidade. Toxa jogu nian entrega simbolikamente hosi Ministru Juventude, Desportu, Arte no Kultura, Nelyo Isaac Sarmento, ba Sekretáriu-Jerál Konferénsia Ministrus Juventude no Desportu País Lian Portugés (CPLP), Ricardo Ribeiro Gonçalves, hodi enserra edisaun 12 no kontinuasaun ho espíritu kooperasaun komunidade luzófonu nian.
Serimónia enserramentu Jogu ne’e akompaña ho kultura espetákulu ida iha Centro Convenções de Díli, ne’ebé aprezenta múzikas, dansas tradisionál, feira gastronómika, no espozisaun artezenatu nian, hodi reforsa interkámbiu no valorizasaun ba identidades kulturál hosi país CPLP. Vise-Primeiru-Ministru no Ministru Koordenadór ba Asuntus Ekonómikus, Turizmu, no Ambiente, Francisco Kalbuadi Lay, destaka katak “inisiativa sira-ne’e serve la’ós de’it hodi selebra desportu, maibé mós hodi promove diálogu interkulturál no hametin lasu entre povu sira CPLP nian.”
Semana ne’e mós marka ho realizasaun Forum Juventude CPLP no sorumutu Diretores-Jerais Juventude no Desportu nian, inisiativas ne’ebé akontese antes Konferénsia Ministrus Juventude no Desportu CPLP, ne’ebé hala’o iha loron tuirmai, loron 27 fulan-jullu, ne’ebé ho objetivu atu promove polítikas komuns iha área juventude no dezenvolvimentu desportivu.
Iha serimónia enserramentu ne’e, Primeiru-Ministru dirije diretamente atleta foin-sa’e sira: “Imi maka prezente no futuru. Ha’u fiar katak imi sei kontinua hatudu iha imi-nia moris no promove iha imi-nia prátika desportiva espíritu unidade no solidariedade ne’ebé imi hatudu ona iha ne’e. Imi maka guardiaun ba valores ne’ebé sustenta umanidade.”
Edisaun Jogu Desportivu CPLP nian tuirmai, provizoriamente ajenda ona ba tinan 2027 iha Brazíl. To’o tempu ne’ebá, memória semana ida ne’ebé lahaluha kona-ba desportu, kultura, no unidade ho lema: “Unidos, Somos Um!” ”Hamutuk, Ita Ida de’it!” sei moris nafatin iha Dili.