Timor-Leste sei marka prezensa iha Bienál Veneza ba da-61 no konvida artista timoroan sira atu aprezenta kandidatura to’o loron 15 fulan-jullu

Tuir susesu husi ninia aprezentasaun inaugurál, Timor-Leste haksolok atu anunsia ninia partisipasaun iha Espozisaun Internasionál Arte Bienál Veneza nian ba dala 61, ne’ebé sei hala’o husi loron 9 fulan-maiu to’o loron 22 fulan-novembru 2026. Ne’ebé lokaliza estratéjikamente entre Austrália no Indonézia iha ponta leste Oseanu Índiku nian, Timor-Leste maka nasaun ne’ebé joven liu iha Sudeste Aziátiku no sei sai membru plenu direitu ASEAN nian iha fulan-outubru tinan ida-ne’e. Nu’udar nasaun joven ida, Timor-Leste sente orgullu atu aprezenta rikeza husi ninia arte no kultura iha palku globál iha Veneza.

Pavillaun Timor-Leste 2026 ne’e organiza hosi Ministériu Juventude, Desportu, Arte no Kultura Repúblika Demokrátika Timor-Leste nian. Kuradora maka Loredana Pazzini-Paracciani, ne’ebé nu’udar mós investigadora independente no kuradora  espesializada iha arte kontemporánea Sudeste Aziátiku nian.

Hodi hatán ba Bienál Veneza nia tema prinsipál, “In Minor Keys” (“Iha Ton Menór”), ne’ebé konsebe hosi kuradora Koyo Kouoh ne’ebé foin mate, Pavillaun Timor-Leste nia proposta kuradoria foka ba rekuperasaun lian sira ne’ebé nonook no prezervasaun tradisaun sira – hadomi fali, “sotto voce” (“ho lian bisubisu”) no ho paixaun. Hodi husik hela pasadu ne’ebé marka ho violénsia, Pavillaun Timor-Leste projeta-an ba futuru ne’ebé foun.

Komisáriu Jorge Soares Cristovão, Sekretáriu Estadu Arte no Kultura Timor-Leste nian, hato’o ninia satisfasaun ho nomeasaun Loredana Pazzini-Paracciani nu’udar kuradora ba partisipasaun ofisiál daruak Timor-Leste nian iha Veneza: “Loredana lori ba projetu ida-ne’e esperiénsia barak iha espozisaun arte kontemporáneu sira ne’ebé iha referénsia internasionál, no mós kompromisu ida ne’ebé la’o hela atu hasa’e lian no perspetiva sira hosi artista aziátiku sira.”

“Ha’u sente onradu atu kontinua Timor-Leste nia konkistas iha Bienál Veneza 2024 no atu kontinua hatudu Timor-Leste nia legadu kriativu ne’ebé riku,” dehan Pazzini-Paracciani.

Nomeasaun kuradora ne’e koinside ho lansamentu konvite internasionál ida ba artista hothotu ho nasionalidade timoroan hodi hatama sira-nia portfóliu liuhosi kandidatura aberta ida. “Ami hein katak prosesu ida ne’e sei permite mós ami atu envolve artista timoroan sira ne’ebé hela iha rai-li’ur. Ida-ne’e hanesan oportunidade ida ne’ebé laiha presedente ba artista sira atu sai hanesan lian foun ida ne’ebé vitál iha istória Timor-Leste nian”, tenik Pazzini-Paracciani.

Artista timoroan sira ne’ebé hela iha fatin ne’ebé de’it iha mundu hetan konvite atu hatama sira-nia portfóliu liuhosi link tuirmai: https://forms.gle/tPTTMpy5h6Uijner8

Kandidatu sira tenke iha tinan 25 ba leten. Aplikasaun tenke prenxe iha lian Inglés – Kandidatu sira ne’ebé pré-selesionadu sei hetan entrevista. Rejistu sei loke hosi loron 15 fulan-juñu to’o loron 15 fulan-jullu tinan 2025.

Loredana Pazzini-Paracciani maka kuradora italiana ida ne’ebé hela iha Sudeste Aziátiku no ne’ebé peskiza ona istória Sudeste Aziátiku nian durante tinan 25 nia laran. Ida hosi kuradór sira hosi edisaun datoluk hosi Bienál Arte Bangkok nian, Pazzini-Paracciani maka eskritora no editora prolífika ida. Ninia peskiza no prátika kuradorai nian hale’u kestaun sosiopolítika krítika sira, hodi defende diskursu kontra-ejemóniku no la’ós osidentál. Nia kontribui ona ba espozisaun, publikasaun no projetu peskiza barak iha Ázia, Reinu Unidu no EUA, inklui Disobedient Bodies: Reclaiming Her iha Sundaram Tagore Gallery, Singapura (2025); Matrilineal iha 100 Tonson Foundation, Bangkok, Tailándia (2024); Dejä vu: When the Sun Rises in the West no Art Centre, Silpakorn University, Bangkok, Tailándia (2022); Homecoming/Eventually iha UP Vargas Museum, Manila, Filipinas (2021); Diaspora: Exit, Exile, Exodus of Southeast Asia iha MAIIAM Contemporary Art Museum, Chiang Mai, Tailándia (2019); no Architectural Landscapes: SEA in the Forefront ba In ToAsia: Time Based Art Festival 2015 iha Queens Museum, Novaiorke, EUA. Iha 2020, hamutuk ho Patrick D. Flores, nia ko-edita antolojia Interlaced Journeys: Diaspora and the Contemporary in Southeast Asian Art, ne’ebé publika hosi Osage Art Foundation, Hong Kong.

Komisáriu: Jorge Soares Cristovão, Sekretáriu Estadu Arte no Kultura Repúblika Demokrátika Timor-Leste

Kuradora: Loredana Pazzini-Paracciani

Organizasaun: Ministériu Juventude, Desportu, Arte no Kultura Repúblika Demokrátika Timor-Leste

Konselleirus: Dr.ª Kim McGrath, Dr.ª Maria Madeira, Prof. Dr. Apinan Poshyananda, Simon Fenby

Atu hetan informasaun liután kona-ba prosesu kandidaturas:

TimorLesteOpenCall2026@gmail.com

Ba informasaun liután hosi imprensa:

Katrina Hall – Komunikasaun no Relasoins Públikas

+61 3 421 153 0346

kathall@ozemail.com.au

url: https://timor-leste.gov.tl?lang=tp&p=43959