GOVERNU KONSTITUSIONÁL BA DA-IV
SEKRETARIA ESTADU KONSELLU MINISTRUS
……………………………………………………………………………………………………………………………
KOMUNIKADU IMPRENSA
Sorumutuk Konsellu Ministrus Loron 1 Dezembru 2010
Konsellu Ministrus hasoru malun iha Kuarta, 1 Dezembru 2010, iha ninia Sala Sorumutu nian, iha Palásiu Governu, iha Díli, no aprova tiha ona:
1. Nomeasaun Reitór Universidade Nasionál Timor Lorosa’e
Konsellu Ministrus, liu husi votu sekretu, hili Dr. Aurélio Guterres ba Reitor Universidade Nasionál Timor Lorosa’e (UNTL) nian.
Tuir Estatutu Instituisaun ne’e nian, ne’ebé publika iha Jornál Repúblika iha loron 20 fulan Outubru liubá ne’e, Reitór atuál aprezenta lista ida ho kandidatu na’in tolu ba Ministru Edukasaun, ne’ebé husi ninia parte aprezenta ba Konsellu Ministrus atu halo nomeiasaun. Lista kandidatu nian kompostu husi: Dr.Aurélio Guterres, Dr. Faustino Cardoso no Dr. Francisco Martins.
Reitór eleitu sei labele asume kargu seluk ne’ebé bele hamosu konflitu ho ninia disponibilidade totál atu dedika-an ba konsolidasaun dezenvolvimentu institusionál UNTL nian.
Konsellu Ministrus felisita kandidatu na’in tolu ne’e ba sira nia disponibilidade no dedikasaun no sentidu responsabilidade nian ne’ebé boot tebes. Eskolla ne’e susar duni.
Konsellu Ministrus felisita Reitór eleitu, Dr. Aurélio Guterres ba ninia eleisaun no hein katak nia bele susesu iha ninia mandatu iha tinan lima nia laran ne’e.
2. Dekretu-Lei ne’ebé aprova Lei Orgánika Polísia Investigasaun Kriminál
Dekretu-Lei ida ne’e prosede kriasaun Polísia Investigasaun Kriminál, ne’ebé organiza tuir ierarkia hanesan korpu superiór ida polísia kriminál nian, ho rejime karreira espesiál. Polísia Investigasaun Kriminál tuir orgániku depende ba Ministériu Justisa, hodi atua ho dependénsia funsionál ba Ministériu Públiku, hodi tulun hala’o servisu autoridade Judisiária nian sira. Ninia kompeténsia mak atu investiga, iha territóriu nasionál tomak, krime hirak prevee ona iha lei, hodi la hamosu prejuizu hasoru kompeténsia hirak espesífiku hosi entidade hirak seluk.
Kriasaun Polísia Investigasaun Kriminál ne’e hanesan organizmu autónomu, ketak hosi estrutura PNTL nian, ida ne’e mosu tanaba iha nesesidade atu hatán ho efikásia liu ba kombate hasoru kriminalidade, ne’ebé mak bele de’it hala’o bainhira hetan estrutura ida independente, ho kuadru hirak espesializadu tebes, ho suporte hosi laboratóriu polísia sientífika nian ida no bele funsiona iha edifísiu ida própriu.
Ho diploma ida ne’e, mak bele kria ona kondisaun hirak atu hahú ho rekrutamentu no formasaun ba futuru polisia investigasaun nian, nune’e mós kriasaun infra-estrutura fízika nian hirak nesesáriu ba Harii servisu ida ne’e, ne’ebé mak, tuir previzaun, atu hala’o atividade, iha prazu tinan rua nia laran.
3. Dekretu-Lei ne’ebé aprova Rejime Kompensasaun ba Hamamuk Uma no Rai hirak Estadu nian
Defeza no konsolidasaun patrimóniu Estadu nian, tuir Konstituisaun, monu ba responsabilidade Governu nian, hodi nune’e bele kontribui ba administrasaun di’ak ida ba rikusoi sira ne’e no atu defende interese hirak kona-ba orden públika, nune’e mós atu dezempeña funsaun ekonómiku-sosiál ne’ebé mak patrimóniu ne’e dezempeña.
Tande’it istória resente Timor-Leste nian, mak eziste to’o oras ne’e rikusoi uma no rai Estadu nian ne’ebé barak tebes mak ema okupa ho ilejítimu no/ka ilegál.
Atu rezolve situasaun hirak hanesan ne’e, mak presija kria mekanizmu hirak ne’ebé bele hatán ba legalidade pose ba rikusoi hirak ne’e, hodi nune’e bele salvaguarda impaktu sosiál ne’ebé mak forsa atu hola medida hirak hanesan ne’e.
Nune’e mak prevee tiha ona kompensasaun hirak kona-ba hala’o re-alojamentu ba ema sira ne’ebé, mak maske sira okupa la tuir lei uma no rai Estadu nian, maibé sira hela ona iha nebá iha tempu determinadu, no iha ne’ebá sira harii sira nia agregadu familiár, no iha kondisaun ida ne’ebé bele dehan umanu.
4. Dekretu-Lei kona-ba halo hanesan saláriu no profisaun ba karreira hirak Super Intendente Distritál no Inspetór Eskolár Ministériu Edukasaun nian
Diploma ida ne’e halo lejitimasaun ba retroatividade kona-ba aplikasaun ba ekiparaun profisionál no salariál sira ba Super Intendente Distritál no Inspetór Distritál sira hosi 1 Janeiru 2010.
Lei Orgânika Ministériu Edukasaun Governu Konstitusionál ba da- IV nian prevee tiha ona servisu hirak kona-ba inspesaun nian, hodi garante enkuadramentu legál no profisionál ida nesesáriu ba Inspetor-Jerál, ba Subinspetór Jerál no ba Diretor Rejionál sira. Maske nune’e, koalia tiha ona kona-ba diploma ida ne’ebé la iha hodi halo enkuadramentu profisionál ba Super Intendente Distritál no Inspetór Eskolár sira, ne’ebé mak ninia konteúdu funsionál hetan ona enkuadramentu, maibé la halo ekiparasaun ba sira nia saláriu no regalia profisionál hirak seluk.
Haree ba situasaun ida ne’e Ministériu Edukasaun hatama tiha ona rekursu finanseiru hirak nesesáriu atu bele hatán ba ekiparasaun salariál ida iha planifikasaun folla salariál ba Orsamentu Estadu 2010 nian, ka ho liafuan seluk katak, oras ne’e, la iha, kualkér implikasaun finanseira ne’ebé boot tan, hodi bele prosede aplikasaun retroativa ba ekiparasaun profisionál no salariál hirak iha leten.
Salienta tan katak enkuadramentu legál ne’ebé permite kria Dekretu-Lei ida ne’e, foin bele hala’o bainhira vigora ona Lei Orgánika foun Ministériu Edukasaun nian, iha loron 17 fulan ida liu ba (Novembru).
Konsellu Ministrus mós analiza tiha ona:
1. Kriasaun Autoridade Nasionál Dezignada
Autoridade Nasionál Dezignada sei sai nu’udar entidade ne’ebé responsável ba implementasaun mekanizmu hirak kona-ba fleksibilidade Protokolu Quioto nian, ne’ebé mak koalia kona-ba promosaun, rejistu, autorizasaun no avaliasaun no dezenvolvimentu ba projektu hirak kona-ba Mekanizmu Desenvolvimentu ida Moos nian, hodi promove dezenvolvimentu sustentável.