Timor-Leste Reforsa Kompromisu ba Nutrisaun no Seguransa Alimentár iha Workshop Nasionál

Governu, liuhosi Unidade Misaun ba Kombate Stunting (atrazu kreximentu ba labarik tanba malnutrisaun krónika) (UNMICS), kolabora ho C4N/GIZ, Nutrition International no parseiru dezenvolvimentu sira seluk, hala’o workshop nasionál ida iha loron 24 fulan-fevereiru tinan 2025, iha JL World Hotel, Dili, hodi halo konsulta no validasaun ba kompromisu nasionál ho inisiativa internasionál Nutrisaun nian ba Kreximentu (Nutrition for Growth – N4G). Eventu ne’e reúne reprezentantes Governu, autoridades lokais, parseirus dezenvolvimentu, sosiedade sivíl no setór privadu hodi diskute no define estratéjia sira ne’ebé ho objetivu atu hametin nutrisaun inan no oan no seguransa ai-han iha Timor-Leste. 480722562 517820104694107 126698890158944549 n 300x199 Timor Leste Reforsa Kompromisu ba Nutrisaun no Seguransa Alimentár iha Workshop Nasionál

Paktu Globál kona-ba Nutrisaun ba Kreximentu (Nutrition for Growth – N4G) hanesan inisiativa internasionál ida ne’ebé ho objetivu atu mobiliza kompromisus polítikus no finanseirus hodi kombate deznutrisaun no hadi’a nutrisaun iha nivel mundiál. Lansa ona iha tinan 2013, N4G reúne governu, organizasaun internasionál sira, setór privadu no sosiedade sivíl hodi hametin asaun sira ne’ebé promove dieta saudavel, sistema ai-han sustentável no asesu ekuitativu ba nutrisaun. Inisiativa ne’e foka ba halakon hamlaha, hadi’a dezenvolvimentu labarik nomos hametin sistema saúde no seguransa ai-han. 480937326 517818494694268 4162171500681924732 n 300x199 Timor Leste Reforsa Kompromisu ba Nutrisaun no Seguransa Alimentár iha Workshop Nasionál

Vise-Primeiru-Ministru, Ministru Koordenadór Asuntus Sosiais no Ministru Dezenvolvimentu Rurál no Abitasaun Komunitária, Mariano Assanami Sabino, destaka iha ninia diskursu ba abertura eventu ne’e katak Timor-Leste, nu’udar membru Nasoins Unidas no membru Movimentu Scaling Up Nutrition (SUN) nian, nafatin iha kompromisu atu hamenus subnutrisaun no inseguransa ai-han liuhosi abordajen integrada sira. “Governu dezenvolve ona polítika oioin hodi halakon deznutrisaun infantíl, inklui hasa’e diversidade ai-han hodi hametin reziliénsia klimátika no protesaun sosiál. Esforsu sira-ne’e konkretiza ona liuhosi Planu Estratéjiku Nasionál Setór Saúde nian ba Nutrisaun (2022-2026), Planu Asaun Nasionál ba Kombate Stunting (2024-2030) no Planu Asaun Nasionál Konsolidadu ba Nutrisaun no Seguransa Alimentár (2020-2030), dokumentu sira ne’ebé orienta implementasaun intervensoins multisetoriais”, nia hatete. 480699863 517819678027483 5207171444362001633 n 300x199 Timor Leste Reforsa Kompromisu ba Nutrisaun no Seguransa Alimentár iha Workshop Nasionál

Atu reforsa koordenasaun multisetoriál iha luta hasoru stunting, Governu Konstitusionál IX habelar misaun UNMICS nian liuhosi Dekretu-Lei n. 37/2024, hodi garante estrutura ida ne’ebé efetivu atu koordena polítika no programa sira iha área ida-ne’e. Iha tempu hanesan, kriasaun Konsellu Nasionál ba Seguransa no Soberania Alimentár no Nutrisionál  Timor-Leste nian (CONSSANTIL, akrónimu iha lian portugés), ho supervizaun direta hosi Gabinete Vise-Primeiru-Ministru, hametin mekanizmu institusionál sira ba erradikasaun malnutrisaun infantíl. Governu mós reforsa ona implementasaun programas setoriais, hanesan Programa Integradu ba Saúde hosi Ministériu Saúde, distribuisaun ai-han iha área vulneravel sira no fornesimentu mikronutrientes ba labarik, inan isin-rua no inan-fó-susu sira. 480881745 517819014694216 9014576029779154654 n 300x199 Timor Leste Reforsa Kompromisu ba Nutrisaun no Seguransa Alimentár iha Workshop Nasionál

Workshop ne’e permite partisipante sira atu kontribui ba revizaun no validasaun ba kompromisus estratéjikus país nian iha ajenda N4G, hodi asegura katak kompromisu estratéjiku sira ne’e aliña ho prioridades nasionais dezenvolvimentu nian. Diskusoins plenárias no sesoins téknikas ne’e hala’o hodi garante viabilidade no sustentabilidade ba asaun sira ne’ebé atu implementa. “Atu la’o ba oin, ha’u konvida parseiru hotu-hotu – ajénsias governamentais, parseirus dezenvolvimentu, ONG no komunidade tomak – atu serbisu hamutuk hodi alkansa objetivu importante ida-ne’e. Investimentu ne’ebé agora ne’e ita halo sei reflete iha kualidade ba ita-nia jerasaun futuru sira, hodi garante sira saudavel, produtivus no rezilientes,” dehan Vise-Primeiru-Ministru Mariano Assanami Sabino.

Kompromisu nasionál ne’ebé mosu hosi workshop ida-ne’e reflete progresu ne’ebé Timor-Leste halo dezde Simeira Tókiu iha tinan 2021, kona-ba Nutrisaun ba Kreximentu (N4G) no avalia impaktu hosi intervensaun sira ne’ebé hala’o ona, hodi identifika dezafius no lisaun sira ne’ebé aprende ona.

Eventu ne’e hetan partisipasaun husi Koordenadora Rezidente ONU iha Timor-Leste, Embaixadór Uniaun Europeia iha Timor-Leste no reprezentantes husi organizasoins internasionais, hanesan UNICEF, OMS, WFP, Nutrition International, FAO no Banku Mundiál.

url: https://timor-leste.gov.tl?lang=tp&p=42025