Governo no Conservation International Timor-Leste Diskute Inisiativa hodi Harii Área Natural Pás Entre Indonézia no Timor-Leste

Ministru Prezidénsia Konsellu Ministrus, Agio Pereia, ohin, loron 18 fulan-outubru tinan 2023, hala’o sorumutuk ida ho delegasaun husi Conservation International Timor-Leste (CI-TL), ne’ebé lidera husi nia Diretór, Manuel Mendes. Sorumutuk ne’e hala’o iha Palásiu Governu, Dili, no diskute kona-ba inisiativa ba kriasaun Parke Naturál ida entre Indonézia no Timor-Leste, ho naran “Parke Naturál Pás nian”.

Conservation International dezempeña ona papél importante ida iha Timor-Leste, ne’ebé serbisu durante tinan 12 ba konservasaun rekursus mariñus, liuliu ba protesaun biodiversidade resife korál (fatuk ka ai-horis tasi) nian. Organizasaun ne’e halo ona servisu liuhusi kolaborasaun ne’ebé metin ho komunidade lokál, ministériu relevante sira no ho intensaun atu estabelese área tasi protejida sira ba prezervasaun rekursu naturál tasi nian sira iha Timor-Leste.

Durante sorumutuk ne’e, diskute asuntu oioin relasiona ho konservasaun mariña, inklui espésie ikan, resife korál (fatuk ka ai-horis tasi) no zona mariña sira ne’ebé hetan ona protesaun, hanesan iha Oe-Kusi, Ataúru no Com (Lospalos). Destaka importánsia husi konservasaun mariña, la’ós de’it husi pontudevista ambientál maibé mós tanba benefísiu ne’ebé nia fó ba komunidade lokál sira, hodi kria oportunidade sira iha setór turizmu. Maibé, ko’alia-liu mós kona-ba dezafiu husi peska ilegál, ne’ebé presiza iha esforsu konjuntu entre Timor-Leste, Austrália no Indonézia atu kombate peska ilegál ne’e.

Kona-ba ida-ne’e, ekipa Conservation International aprezenta vizaun jerál ida husi inisiativa ba kriasaun Parke Naturál Transfronteirisu Pás entre Timor-Leste no Indonézia, ho naran “Parke Naturál Pás nian”. Inisiativa ida-ne’e ho objetivu atu hasa’e jestaun parseria no rekursu naturál sira ne’ebé fahe hamutuk entre país rua. Jestaun husi “Parke Naturál Pás nian’’ sei partilla entre nasaun rua ne’e, ho propózitu atu promove ekosistema sira ne’ebé prósperu no apoia komunidade lokál sira.

Ministru Agio Pereira espresa ninia vontade atu hakle’an kolaborasaun entre Governu no Conservation International, liuliu iha dezenvolvimentu Ekonomia Azul, ho intensaun atu promove kreximentu ekonómiku nasionál ho baze iha prezervasaun ekosistema mariñu sira no sustentabilidade ambientál.

Governante ne’e reafirma kompromisu Governu da-IX nian, ne’ebé estabelese ona iha ninia programa, hodi reforsa koordenasaun interna atu dudu kreximentu Ekonomia Azul nasionál no promove esforsu konjuntu no dinámiku ida  husi ministériu oioin no entidade sira-seluk, liuliu sira ne’ebé responsabiliza ba área agrikultura no peskas, meiu ambiente, negósius estranjeirus, petróleu, administrasaun estatál, defeza no seguransa, ho objetivu  ba susesu dezenvolvimentu no sustentabilidade ekonomia azúl nian.

 

url: https://timor-leste.gov.tl?lang=tp&p=34786