Sorumutuk Konsellu Ministru loron 20 fulan-novembru tinan 2019
Prezidénsia Konsellu Ministrus
VIII Governu Konstitusionál
...........................................................................................................................
Komunikadu Imprensa
Sorumutuk Konsellu Ministru loron 20 fulan-novembro tinan 2019
Konsellu Ministrus hala’o sorumutuk iha Palásiu Governu, iha Dili no asiste ona aprezentasaun husi Sekretária Estadu ba Igualdade no Inkluzaun, Maria José Fonseca Monteiro de Jesus, kona-ba Relatóriu Estadu nian ba Komité CEDAW (Konvensaun kona-ba Eliminasaun Forma Diskriminasaun nian Hotu-hotu kontra Feto).
CEDAW ne’e Asembleia Nasoins Unidas nian adota iha loron 18 fulan-dezembru tinan 1979 no hahú vigora iha loron 3 fulan-setembru tinan 1981.
Ho Estadu Parte hamutuk 185, tratadu ne’e nu’udar tratadu ida husi tratadu sira seluk kona-ba direitus umanus ne’ebé nasaun barak maka ratifika ona, no Timor-Leste ratifika tratadu ne’e iha tinan 2003.
Relatóriu ne’e aprezenta pontu situasaun, dezafiu no progresu nasionál sira hahú kedas iha tinan 2015 ho hanoin atu halakon diskriminasaun kontra feto sira iha domíniu oin-oin, atubele asegura prinsípiu igualdade nian entre feto no mane sira iha nivel legál, sosiál, polítiku, ekonómiku no kulturál, tuir ida ne’ebé prevee ona iha artigu da-17 Konstituisaun Repúblika Demokrátika Timor-Leste nian. Relatóriu, ne’ebé sei haruka ba Komité CEDAW ne’e, hetan ona aprovasaun.
Primeiru-Ministru, Taur Matan Ruak, aprezenta ona projetu Dekretu-Lei, ne’ebé Konsellu Ministrus aprova ona, kona-ba alterasaun daneen ba Dekretu-Lei n.10/2005, loron 21 fulan-novembru kona-ba Rejime Jurídiku Aprovizionamentu nian. Alterasaun ida-ne’e atu garante katak publisitasaun anúnsiu sira kona-ba konkursu públiku internasionál sira sei la’ós obrigatória atu publika iha jornál impresu sira ho sirkulasaun internasionál de’it, no sei ezije ninia publisitasaun, pelumenus, iha plataforma eletrónika rua ne’ebé utiliza internasionalmente ba efeitu ida-ne’e, no mós iha jornál ida-ne’ebé sirkula iha nasaun laran.
Ministru Justisa, Manuel Cárceres da Costa, aprezenta ona projetu ba Dekretu-Lei rua, ne’ebé hetan ona aprovasaun liuhusi Konsellu Ministrus, kona-ba Estrutura Orgánika no Rejime Foun ba Atividade Formasaun nian sira iha Sentru Formasaun Jurídika no Judisiária (CFJJ). Diploma sira-ne’e ninia objetivu mak atu organiza fila-fali estrutura CFJJ nian, liuhusi diploma ierarkia nian ida-ne’ebé aas liu, hodi reforsa ninia identidade hanesan instituisaun exelénsia nian iha formasaun jurídika no judisiária, no fó ba instituisaun ne’e kondisaun orgánika no organizativa ne’ebé adekuada ba kumprimentu husi nia misaun importante. Objetivu seluk tan maka hasai norma sira-ne’ebé iha konflitu ho rejime sira seluk, liu-liu diploma sira seluk kona-ba estatutu husi karreira profisionál sira seluk iha setór justisa nian, iha tempu hanesan atu introdús solusaun foun sira iha rejime ida-ne’e, hodi korrije prosedimentu no prátika hirak ne’ebé presiza altera ka presiza hadi’a.
Ministru Justisa aprezenta mós projetu kona-ba Dekretu Governu nian, ne’ebé Konsellu Ministrus aprova ona, kona-ba Atualizasaun Kuadru Pesoál Ministériu Públiku nian. Dekretu Governu nian ne’e, kria kondisaun sira ba dezenvolvimentu regulár karreira majistratura Ministériu Públiku nian no loke tan vaga atu prienxe fatin sira iha karreira ne’e, atu kumpre ezijénsia sira-ne’ebé hatuur ona tuir lei no atu kumpre objetivu sira ne’ebé hakerek ona iha Programa Governu Konstitusionál VIII nian, liuliu kona-ba konsolidasaun ba setór Justisa nian, hodi fó ba instituisaun ne’e, rekursus umanus kompetente, independente no profisionál sira.
Ministru Koordenadór Asuntus Ekonómikus Interinu, Fidelis Manuel Leite Magalhães no TradeInvest halo ona aprezentasaun ba Konsellu Ministrus kona-ba Akordu Espesiál Investimentu nian entre Estadu Repúblika Demokrátika Timor-Leste no Pelican Paradise Group, Lda. Projetu ne’e prevee investimentu ida ho valór dolar amerikanu millaun 700 hodi dezenvolve kompleksu turístiku ida, iha área ho luan besik ektare 550, iha zona Tasi Tolu nian, ne’ebé, aleinde unidade oteleira sira, inklui mós kampu golfe ida, lote rezidensiál sira, sentru dezenvolvimentu nian ida ba foin-sa’e sira, eskola internasionál ida, ospitál internasionál ida no sentru komersiál sira. Kompleksu turístiku ne’e sei permite kria postu traballu besik 1500 iha faze konstrusaun nian, postu traballu permanente hamutuk 1300 hafoin konstrusaun no reflorestasaun 80% husi área projetu nian.
Konsellu Ministrus aprova ona projetu kona-ba Dekretu-Lei, ne’ebé Ministru Defeza, Filomeno da Paixão de Jesus, mak aprezenta, ne’ebé aprova Estatutu husi Militár sira ne’ebé partisipa iha Misaun Apoiu nian sira ba Pás no Umanitária iha Rai-li’ur, iha kuadru kompromisu internasionál sira ne’ebé Timor-Leste asume, hodi estabelese termu sira kona-ba ninia partisipasaun iha misaun sira.
Ikusliu, Ministra Finansas iha ezersísiu, Sara Lobo Brites, aprezenta projetu Dekretu-Lei nian ida, kona-ba pagamentu estraordináriu saláriu adisionál fulan ida nian ba administrasaun públika no projetu Dekretu Governu nian ida kona-ba pagamentu suplementár ba funsionáriu no ajente Ministériu Finansas ne’ebé hala’o serbisu iha prosesu preparasaun Orsamentu Jerál Estadu ba tinan 2020 no taka Konta Estadu tinan 2019 nian. Diploma rua ne’e hetan ona aprovasaun husi Konsellu Ministrus. REMATA
