Sorumutuk Konsellu Ministru loron 13 fulan-fevereiru tinan 2019
Prezidénsia Konsellu Ministrus
VIII Governu Konstitusionál
...........................................................................................................................
Komunikadu Imprensa
Sorumutuk Konsellu Ministru loron 13 fulan-fevereiru tinan 2019
Konsellu Ministrus hala’o Sorumutuk iha Palásiu Governu, iha Dili, no analiza ona aprezentasaun hosi Grupu Traballu ba Objetivu sira husi Dezenvolvimentu Sustentavel (ODS) relasiona ho Revizaun Nasionál Voluntária (VNR) kona-ba implementasaun ODS. Prosesu Revizaun Nasionál Voluntária kona-ba ODS buka envolve parte interesada sira ne’ebé hodi aselera progresu ODS nian, buka estabelese liña baze di’ak ida atu halo monitorizasaun kona-ba progresu husi implementasaun no buka haktuir istória Timor-Leste nian ba mundu, ne’ebé haree liu ba konkista no dezafiu sira. VNR sei aprezenta iha Forum Nivel Aas iha fulan jullu tinan 2019 iha Novaiorke. Grupu Traballu ODS restabelese ona iha fulan-janeiru tinan 2019 ne’e, koordena hosi Gabinete Primeiru-Ministru, liuhosi Unidade ba Planeamentu, Monotorizasaun no Avaliasaun (UPMA) no kompostu husi reprezentante sira husi Parlamentu Nasionál, Ministériu sira, sosiedade sivíl, setór privadu, mídia, instituisaun relijioza no parseiru dezenvolvimentu sira nian. Konsellu Ministrus mós analiza no aprova ona rekomendasaun sira ne’ebé propoin tuirmai ne’e ba VNR: ODS 16, "Pás, Justisa no Instituisaun Efikás sira", sei sai tema tranzversál iha relatóriu VNR nian, hodi haree kle’an liu ba ODS neen (2, 3, 4, 5, 6, no 9) ne’ebé aliña ho faze dahuluk Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu nian (PED) no atu kompleta rekomendasaun daruak, sei diskute kle’an liu iha ODS 8 no 17.
Konsellu Ministrus halo análize ba aprezentasaun Ministériu Justisa nian kona-ba projetu Sistema Nasionál Kadastru, ne’ebé husi kedas tinan 2013 hala’o levantamentu no jestaun ba informasaun kadastrál nian ho objetivu atu fó apoiu ba implementasaun regra transparente no justu lubun ida ba regulasaun mekanizmu sira kona-ba rekoñesimentu no atribuisaun titularidade no transferénsia sasán imovel sira. Aprezentasaun ne’e kompostu husi rezumu ida husi antesedente sira, husi atividade sira ne’ebé hala’o ona, husi rezultadu sira ne’ebé atinje ona no husi dezafiu sira ne’ebé hasoru husikedas inísiu projetu ne’e nian.
Konsellu Ministru aprova ona adjudikasaun kontratu konsultoria nian ba implementasaun projetu no supervizaun kona-ba konstrusaun, hadi’a no halo manutensaun ba Estrada Nasionál Baukau-Venilale-Vikeke nian, intervensaun ida iha parte estrada ida ho distánsia besik 58km, iha dalan importante ida ne’ebé atu halo ligasaun entre munisípiu sira iha parte loro-sa’e nian ho kapitál Dili, hodi remata prosesu aprovizionamentu nian ne’ebé hahú iha tinan 2017 no sei finansia ho empréstimu husi ADB.
Ministru Reforma Lejizlativa no Asuntus Parlamentares, hamutuk ho Ministru tutela sira, Ministra Finansas no Ministru Koordenadór Asuntus Ekonómikus, aprezenta ona proposta ida kona-ba Dekretu-Lei, ne’ebé hetan ona aprovasaun husi Konsellu Ministrus, relasiona ho alterasaun dahuluk ba Dekretu-Lei kona-ba estatutu sira Banku Nasionál Komérsiu Timor-Leste, S.A. (BNCTL) nian. Objetivu hosi Dekretu-Lei ne’e atu adapta estatutu BNCTL nian ho enkuadramentu legál foun husi sosiedade komersiál sira no rejime foun rejistu komersiál nian, hodi introdús estrutura foun ida sosiedade nian, tuir prátika internasionál sira setór finanseiru nian, ne’ebé fahe Konsellu Administrasaun nian entre administradór ezekutivu no administradór la’ós-ezekutivu, ho separasaun ne’ebé klaru kona-ba kompeténsia no responsabilidade sira. Hanesan ne’e sei implementa jestaun ezekutiva ida ne’ebé kompetente no efisiente, nu’udar responsabilidade husi administradór ezekutivu profisionál no esperiente sira iha setór banku nian, hodi hametin vizaun estratéjika Banku nian atu halo servisu ba interese povu timoroan nian ne’ebé ás liu, nu’udar responsabilidade
Ikus liu, Konsellu Ministrus aprova ona proposta kona-ba Rezolusaun Governu nian, ne’ebé Ministru Negósius Estranjeirus no Kooperasaun (MNEK), aprezenta, kona-ba haforsa koordenasaun no rekursu sira iha prosesu adezaun ba Asosiasaun Nasaun Sudeste Aziátiku ASEAN. Ho hanoin ida katak dezenvolvimentu relasaun hanesan viziñu di’ak no relasaun kooperasaun nian ho nasaun sira iha rejiaun ne’e, hanesan valór ida ne’ebé hatuur ona iha Konstituisaun Repúblika Demokrátika Timor-Leste no prioridade ida husikedas Governu Konstitusionál dahuluk, adezaun ba ASEAN sai nu’udar instrumentu importante ida atu hasa’e prestíjiu Timor-Leste nian, nu’udar Estadu ne’ebé empeñadu iha diálogu polítiku ne’ebé konstrutivu hodi asegura dame, estabilidade no seguransa iha rejiaun ne’e, nune’e mós ba dezenvolvimentu ekonómiku no sosiokulturál país ne’e nian. MNEK maka sei sai hanesan responsavel ba nomeasaun individualidade sira ho referénsia nasionál no artikulasaun ho instituisaun governamentál relevante sira, ba partisipasaun iha sorumutuk Nivel Aas sira kona-ba ASEAN nian no ba kriasaun programa mobilizasaun nian ida ne’ebé haree ba adezaun Timor-Leste nian ba ASEAN. REMATA
