Deklarasaun Porta-vóz IV Governu Konstitusional iha 10 Fevereiru 2010

Sekretáriu Estadu Konselhu Ministrus I

Porta-Voz Ofisiál Governu Timor-Leste

 

Díli, 10 Fevereiru, 2010

 

Komisaun Anti-Korrupsaun Independente hahú ona

 

Parlamentu Nasionál iha semana kotuk konfirma ona Senhor Adérito de Jesus Soares nu’udar primeiru Komisariu ba Komisaun Anti-Korrupsaun, visaun sólidu harii Komisaun Anti-Korrupsaun independente ida ikusmai sai realidade duni depoisde prosesu iha tinan rua nia laran.

Konstroe realidade ida ne’e hahú emidiatamente wainhira Governu ne’ebé Xanana Gusmão lidera komesa hala’o nia mandatu iha Agosto 2007, ho kedas planu atu fortifika demokrasia iha Timor-Leste; hahú ho programa reformas administrativa inklui estabelese instituisaun independente ida hodi asegura responsabilizasaun iha Governu ho Funsaun Públika.

Halo konsulta nasionál ida hamutuk ho sosiedade civiil iha Julhu 2008, loke dalan ba diálogu hodi buka formatu diak ida ba kombate korrupsaun, ho modelu Komisaun Anti-Korrupsaun independente ida ne’ebé adopta depoisde hala’o tiha konsulta kle’an ho partes interesadus sira hotu.

Mekanismu legal ba komisaun komesa prepara iha mediu 2008 i prosesu ne’e la’o to’o 2009. Iha 29 Junho 2009, Timor-Leste marka pontu importante ida ho Parlamentu Nasionál nia apoiu tomak ba leis ne’ebé fó dalan ba estabelisimentu Komisaun Anti-Korrupsaun.

Nu’udar leis hatete, Komisaun Anti-Korrupsaun Timor-Leste iha mandate bót hodi kombate korrupsaun. KAK iha podér atu halo instigasaun ho investigasaun kriminal ba aktus korrupsaun hanesan hatete iha kódigu kriminal. KAK kaer mós papél edukasaun ho prevensaun; identifika i promove meus diak hodi halo prevensaun ba korrupsaun.

Turi lei hatete, Komisaun ne’e orgaun independente ida hato’o deit relatóriu ba Parlamentu i totalmente independente hosi Governu. Depende ba Komisariu, Senhor Adérito de Jesus, atu determina Komisaun ninia prioridades, estrutura organizasional no estrátejia, nu’udar leis Komisaun ne’e dehan.

Provisaun Orsamentu tinan fiscal 2010 ba KAK ho montante $ 1,045,000, ida ne’e inklui salariu ba staf 38. Governu ne’ebé Xanana Gusmão lidera sei kontinua asegura KAK hetan fundu sufisiente hodi garante KAK nia servisu kontinua alkansa ho prátika ne’ebé mak efikásia i efisiente.

Timor-Leste nia primeiru Komisaun Anti-Korrupsaun instala iha fatin central; eis Edifisiu Cruz Vermelha iha Dili, entre bankus Mandiri ho BNU. Senhor Adérito de Jesus mak sei hili nia adjuntus komisarius tolu

Sekretáriu Estadu Ágio Pereira deklara “ Estabelisimentu KAK nu’udar inisiativa ida demonstra komitmentu Governu ne’ebé Xanana Gusmão lidera atu promove prinsipiu ka lala’ok étika nian, responsabilizasaun no Governu ida mak transparente”.

“Ita orgoilu tebes tanba iha future, susesu hosi mekanismu mak ita kria hanesan meus ba resolve problema nian, sei serve duni jerasoens iha loron ikusmai, wainhira Komisaun Anti-Korrupsaun kontinua promove lala’ok ka prinsipiu étika servisu nian ba ita nia povu nasaun ne’e. Prezija hanoin mós katak, KAK hanesan parte integradu ida hosi estabelesementu inisiativa boa governasaun tomak, inklui estabelesementu Komisaun Funsaun Públika independente ida, haforte poderes Gabinete Inspetor Jerál atu bele funsiona hanesan auditor independente ida, adoptasaun teknolojia Manejamentu Finanseiru Públika atu públika bele halo análise ba Finansa Governu nian i promove konsistensia tuir protokolo “EITA” hodi asegura tranparensia no responsabilidade iha manejamentu sektor petrolifru nian.”

Primeiru Komisariu ba Komisaun Anti-Korrupsaun ba Timor-Leste, Senhor Aderito de Jesus, sei simu pose ba kargu ida ne’e hosi Parlamentu Nasionál iha Tersa feira loron 16 Fevreiru 2010.

 

   Ba leten