Deklarasaun Porta-vóz IV Governu Konstitusional iha 28 Outubru 2009

Deklarasaun Husi Portavóz IV Governu Konstitusionál,

Sekretáriu Estadu Konselhu Ministrus

Díli, 28 Outubru 2009

 

Pakote Referendum atu dezenvolve ka harí fali áreas rurais

 

Lori IV Governu Konstitusionál nia naran, Primeiru-Ministru Timór-Leste, Sua Exelênsia Xanana Gusmão, aprezenta ona planu ba Parlamentu Nasionál kona-ba “Pakote Referendum” ne’ebé hanesan estratéjia nasionál ida atu aselera dezenvolvimentu rurál no hakbiit liután setór privadu ho projetus infra-estruturas kiik no natón balu hamutuk 700.

Governu Gusmão nian revela ka fó sai nia planu kona-ba osan US$70 milhoens hodi harí no/ka hadi’a, entre buat seluk, estradas, pontes, sanitasaun, eskolas, hadi’a fasilidades kuidadu saúde nian no abastesimentu bee i tau matan mós ba nesesidades espesiais hanesan infra-estruturas atu halo kontrolu ba xeias ka bee no mota sa’e boot, liuhusi projetus oioin iha distritus sanulu resin-tolu iha Timór-Leste tomak laran.

Planu ne’e úniku tebes tamba hala’o hodi dudu ba oin setór privadu nasionál nian hotu; inisiativa espesiál ida hodi fó sai kbiit ba emprezárius lokais iha distritus no sub-distritus.

Ho dalan injekta ka hatama diretamente fundus ka osan ba komunidades liuhusi projetus infra-estruturas, Governu hein katak bele estimula ekonomias lokais, hahú kria direta ka indiretamente servisu ba ema, identifika no mobiliza kapasidade bázika lokál, no loke tán oportunidades ba komunidades atu bele partisipa iha prosesu harí nasaun.

Hanesan parte husi Governu nia reformas ba desentralizasaun, kontratus husi pakote referendum sei desentraliza ho asistênsia ka tulun husi Asosiasaun Emprezariál ba Konstrusaun no Obras Públikas (AECCOP). Ho alkanse nasionál ida atu organiza konstrusaun/dezenvolvimentu emprezárius iha distritus no sub-distritus; sei responsabiliza ba prosesu kontratu ne’ebé transparente no justu kona-ba distribuisaun hamutuk ho “Grupu Trabalhu” Governu nian ida ne’ebé sei halo fiskalizasaun ba prosesu entrega ka fó kontratus, asegura implementasaun ida ke transparente no responsável no garante katak bele kumpri leis aprovizionamentu Timór-Leste nian.

Agio Pereira, Sekretáriu Konselhu Ministrus no Portavóz ofisiál IV Governu Konstitusionál hateten “ Pakote Referendum tuir duni objetivus Estadu no Programa Governu nian. Lokaliza investimentu públiku no hakbiit setór privadu ne’ebé foin hahú moris iha áreas rurais ne’e aspetu ida ke importante tebes ba pakote referendum. Pakote referendum ne’e hola parte ida iha Estratéjia globál ba Dezenvolvimentu Nasionál, fo tulun mos hodi harí hikas fali ita nia Nasaun no komunidades hotu ho projetus ne’ebé sira planu ona, i halo mos komunidade sira sente katak buat ne’e sira nian duni no iha orgulhu boot tamba komunidades rasik bele kontribui atu hadi’a sira nia moris no ambiente ne’ebé sira hela bá.”

 

   Ba leten