Governu Timor-Leste

Timor-Leste hetan Persesaun Korupsaun ne’ebé signifikativu

Índise Persesaun Korrupsaun nian, ne’ebé publika husi organizasaun naun governamentál (ONG) Transparency International (Transparénsia internasionál) iha loron 25 fulan-janeiru, hatudu katak Timor-Leste, iha tinan 2016, iha melloria ida ne’ebé signifikativu iha pozisaun sira 22 iha ninia tabela husi nasaun sira hamutuk 176, husi fatin 123 ba fatin 101.  Fatin dahuluk nian okupa husi Dinamarka no Zelándia Foun, nasaun sira ne’ebé ladun hetan korrupsaun iha tinan 2016 nian; sira rekolla hamutuk pontu 90 husi 100  ne’ebé kompostu husi índise ne’ebé konstante. Timor-Leste nia pontuasaun sa’e husi 28 ba 35, komportamentu pozitivu ida ne’ebé konstante, hahú husi tinan 2012.

Transparency International ne’e hateten katak índise anuál mak “indikadór kompostu ida ne’ebé mak uza hodi sukat persesaun korupsaun iha setór públiku, iha nasaun oin-oin iha mundu”. Análize ida husi Rejiaun Ázia-Pasífiku nian, Kate Hanlon, ONG ne’e nian, hatudu ona ezemplu pontuasaun di’ak Timor-Leste nian. Tanba mudansa ida iha metodolojia Persepsaun Korrupsaun nian, maka pontuasaun sira husi tinan 2012 to’o 2016 nian de’it bele halo komparasaun sira. Timor-Leste nia pontuasaun iha edisaun tinan 2016 nian ne’e maka di’ak liu hahú kedas iha tinan 2012.

Governu Konstitusionál VI tuir ona kultura responsabilizasaun ida no abertura ne’ebé buka hodi hamenus korrupsaun. Iha sentidu ida ne’e, kontinua fó apoiu ba Komisaun Anti-Korrupsaun, hodi garante rekursu sira ne’ebé maka presiza hodi hala’o nia misaun importante. Iha tinan tolu ikus ne’e, kapasidade no formasaun ba setór judisiál no polísia nian hadi’a tiha ona. Medida espesífika sira, hanesan kria Unidade Polísia Sientífika Investigasaun Kriminál no realizasaun reforma aduaneira, inklui adosaun ba Deklarasaun Arucha Revista, daudaun ne’e promove hela integridade no aumenta posibilidade detesaun nian no represaun ba fraude no korrupsaun. Nune’e mós hala’o ona mós kampaña sira  sensibilizasaun nian atu esplika saida maka korrupsaun no konsekuénsia ba hahalok sira tipu ida ne’e nian.

Portavós Konsellu Ministrus nian, Ministru Estadu Agio Pereira, hateten katak “Governu simu ho di’ak edisaun ne’ebé rejista ona iha edisaun ikus ne’e husi Índise ba Persesaun Korrupsaun nian no liuliu tendénsia ne’ebé nafatin aumenta iha eskala tabela nian. Tendénsia ne’e hatudu esforsu sira husi Governu atu hametin ita-nia institusaun sira no promove governasaun di’ak no iha impaktu pozitivu ida ba konfiansa husi investidór sira, parseiru negósiu nian sira no turista sira”. REMATA