Soru-mutu Konsellu Ministru iha loron 15 fulan Jullu tinan 2009

IV GOVERNU KOSTITUSIONAL

SEKRETARIA ESTADO KONSELLU MINISTRUS

KOMUNIKADU BÁ IMPRENSA

Sorumutuk Konsellu Ministrus iha loron 15 fulan Jullu tinan 2009

 

Konsellu Ministrus hala’o sorumutuk iha Kuarta-feira ida ne’e, loron 15 fulan Jullu tinan 2009, iha Sala Sorumutuk Konsellu Ministrus nian, iha Palásiu Governu iha Dili, no aprova:

 

1. Rezolusaun ne’ebé aprova Kriasaun ba Komisaun Interministeriál ba akompañament u iha projetu infraestrutura Estadu nian.

Konsellu Ministrus aprova Komisaun Interministeriál ba Akompañamentu ba Projetu infraestrutura Estadu nian, ne’ebé halo parte husi membru Governu nian hotu-hotu ho projetu infra-estrutura ne’ebé hala’o hela no sei funsiona ho koordenasaun husi Vise-Primeiru-Ministru ba Asuntu jestaun Administrasaun Estadu nian. Komisaun ida ne’e atu halo akompañamentu ba ezekusaun servisu hirak ne’ebé iha ligasaun ba projetu fíziku hirak ne’ebé atu hala’o no hetan apoiu husi Gabinete Apoiu Tékniku nian ida. Gabineti Apoiu Tékniku mak iha kompeténsia atu organiza no hala’o kna’ar sekretariadu nian ba sorumutuk Komisaun Interministeriál, kria no mantein atualizadu baze dedadus ida kona-ba projetu fíziku hotu-hotu ne’ebé hala’o hela no aprezenta rekomendasaun sira kona-ba prosesu ezekusaun husi projetus (ho hanoin ida atu substitui, hadi’a ka aselera prosedimentu hirak ne’ebé mak vigora hela)

2. Rezolusaun ne’ebé aprova Kriasaun ba Komisaun Interministeriál ba Dezenvolvimentu Rurál

Komisaun Interministeriál ba Dezenvolvimentu Rurál (CIDR), ne’ebé ohin hetan aprovasaun, ho objetivu atu koordena programa hirak ba dezenvolvimentu rurál nian. Nia kompeténsia atu define área hirak ne’ebé sai nu’udar prioridade iha dezenvolvimentu rurál, asegura koordenasaun interministeriál ida ne’ebé di’ak iha definisaun, implementasun no ezekusaun husi projetu hirak, atu koordena no asegura ho parseiru sira ba dezenvovimentu. Halo parte iha Komisaun ne’e, Vise-Primeiru-Ministru ba Asuntu Jestaun Administrasaun Estadu nian hanesan (koordenadór), husi Ministra Finansas, Ministru Saúde, Ministru Edukasaun, Ministru Adminstrasaun Estatál i Ordenamentu Teritóriu, Ministru Ekonomia i Dezenvolvimentu hanesan (vise- koordenadór) Ministru Infra-Estrutura, Ministru Agrikultura i Peska no hetan apoiu husi Gabinete ba Apoiu Tékniku ida. Gabinete ida ne’e, sei partisipa husi Ministériu Ekonomia i Dezenvolvimentu (Sekretaria Estadu ba Dezenvolvimentu Rurál) Ministériu Infra-Estrutura no Ministériu Agrikultura i Peska, sei hetan funsaun atu fó apoiu ba CIDR iha koordenasaun ba programa, implementa ninia desizaun, dezenvolve diálogu entre VPM, Ministériu hirak ne’ebé relevante no parseiru dezenvolvimentu sira no iha tempu ne’ebé hanesan sei apoia kriasaun ba baze dedadus ida.

 

3. Rezolusaun ne’ebé aprova Akordu Jerál ba Kooperasaun Ekonómika, Komersiál, Téknika, Sientífika i Kulturál entre Repúblika Angola no Repúblika Demokrátika Timor-Leste no nia respetivu Protokolu Komplementár kona-ba Kriasaun ba Komisaujn Bilaterál ida.

Akordu ida ne’e atu halo metin liután lasu amizade no kooperasaun nian entre Repúblika rua ne’e no haree ba kreximentu ekonómiku no dezenvolvimentu husi Estadu rua ne’e. Bainhira konsulta entre Parte hirak ne’e favorese dezenvolvimentu ba relasaun bilaterál no kooperasaun kona-ba asuntu internasionál, tuir prinsípiu husi Karta Nasoens Unidas nian no norma hirak ne’ebé aseita iha mundu tomak kona-ba Direitu Internasionál, mak obriga atu harii Komisaun Bilaterál ida iha nível diplomátiku.

 

4. Rezolusaun ne’ebé aprova Proposta ba Planu Estratéjiku husi CPLP ba Repúblika Demokrátika Timor-Leste

Haree ba importánsia atu hakle’an lasu kooperasaun nian ho paíz luzófonu sira ne’ebé inklui iha Komunidade Paíz sira ho Lian Portugés (CPLP) no interese Governu nian atu hadi’a promosaun, difuzaun no utilizasaun lian portugés, kapasitasaun téknika ba instituisaun públika sira, ho apoiu husi CPLP no ninia Estadu-Membru sira, membru sira husi Konsellu Ministru nian aprova Proposta ba Planu Estratéjiku CPLP nian ida ne’e.

 

5. Dekretu Governu nian ne’ebé fiksa Valór husi Variável ba kálkulu ba Vensimentu PNTL nian.

Governu fiksa ona ba Dólar ida valór Variável, ne’ebé prevee iha artigu 7o husi Dekretu Lei no 10/2009 loron 18 fulan Fevereiru, ba efeitu hirak kona-ba kálkulu ba renumerasaun baze husi Ajente no Ofisiál Polísia Nasionál Timor-Leste nian.

 

6. Dekretu Governu nian ne’ebé fiksa Valór Mensál ba Subsídiu Alimentasaun ba PNTL

Dolar Amérika 20 mak hanesan valór mensál ne’ebé Konsellu Ministrus aprova nu’udar subsídiu alimentasaun nian ba PNTL.

 

Konsellu Ministrus analiza ona mós:

1. Aprezentasaun ne’ebé aprova Polítika ba Enerjia Rurál

Membru Konsellu Ministrus nian sira iha oportunidade hodi rona, husi parte Sekretaria Estadu ba Polítika Enerjétika, aprezentasaun kona-ba planu ba Polítika Enerjia rurál ne’ebé halo parte husi Polítika Enerjétika Nasionál. Ninia intensaun mak atu hamenus dependénsia enerjétika, hodi hamenus importasaun hirak ne’ebé tama nafatin mai rai laran, tanba ne’e presiza utiliza fonte enerjia alternativa no renovável hirak ne’ebé barak tebes iha país nia laran. Ho nune’e, iha zona oioin paíz ne’e nian ne’ebé enerjia sai hanesan rekursu ida ne’ebé kuaze la iha, sei bele haree iha polítika ida ne’e melloria ba kondisaun vida nian no kriasaun ba oportunidade foun iha nível husi atividade produtiva no servisu sosiál hirak ne’ebé iha área saúde no eduksasaun. Iha sorumutuk ohin loron nian halo aprezentasaun kona-ba sistema Biogás, posibilidade ba produsaun Biogás iha Timor-Leste no benefísiu hirak ne’ebé sistema ne’e sei fó: hamenus tesi ai, kontaminasaun ba bee hemu no insetu sira (tanba konsekuénsia husi moras) produsaun gás hodi te’in no naroman husi gás presaun nian. Enerjia eólika, sai hensan rekursu ida ne’ebé Timor-leste bele aproveita haree ba ninia situasaun Jeográfika no kondisaujn klima nian. Maski investimentu inisiál bele boot, sei bele haree diminuisaun ba poluisaun, bainhira utiliza enerjia renovável, no sei bele uza mós sistema íbridu karik laiha anin ho kapasidade sufisiente ba produsaun ne’e rasik.

 

2. Aprezentasaun ne’ebe aprova Polítika Nasionál ba Kultura

Ministériu Edukasaun, husi Sekretaria Estadu Kultura, aprezenta Rezolusaun ne’ebé aprova Polítika Nasionál ba Kultura. Polítika ida ne’e prevee prezervasaun no divulgasaun patrimóniu no valór kulturál i artístiku Timor-Leste nian liu husi konjuntu liña asaun ida ne’ebé inklui kriasaun lejislasaun, apoiu iha programa investigasaun, edukasaun i formasaun no harii infra-estrutura atu nune’é, suporta asosiasaun no atividade kulturál nune’é mós iha kolaborasaun ho entidade sira seluk ne’ebé relevante iha área kultura.

 

   Ba leten