Ministru Xanana Gusmão vizita Japaun atu hametin relasaun sira
Ministru Estadu no Prezidénsia Konsellu Ministru no
Portavós Ofisiál Governu Timor-Leste
Dili, loron 10 fulan-outubru tinan 2016
Ministru Xanana Gusmão vizita Japaun atu hametin relasaun sira
Ministru Planeamentu no Investimentu Estratéjiku no Negosiadór Prinsipál ba Ketan-Tasik (Fronteira Marítima sira), Kay Rala Xanana Gusmão, foin daudaun ne’e vizita ona Japaun, iha ne’ebé nia hasoru-malu ho funsionáriu nivel aas, emprezáriu no katedrátiku sira. Ninia programa ne’ebé nakonu, iha Tókiu, inklui sorumutuk ida ho Primeiru-Ministru japonés, Shinzo Abe, no serimónia atribuisaun títulu Doutór Onoris Kauza iha Direitu husi Universidade Waseda.
Iha palestra ne’ebé nia fó ona iha Universidade ne’e, Ministru ne’e koa’lia kona-ba relasaun entre Japaun no Timor-Leste, hodi fó hanoin hikas fali katak Sorumutuk Dahuluk entre Timor-Leste ho Parseiru Dezenvolvimentu nian sira, ne’ebé hala’o ona iha Tókiu iha tinan 1999, hanesan “sinál ida husi knaar importante ne’ebé ikusmai Japaun hala’o atu harii ami-nia nasaun”.
Xanana Gusmão koa’lia kona-ba rekonstrusaun Japaun nian ne’ebé la’o lalais no di’ak tebes hafoin Funu Mundiál II, ne’ebé nia konsidera hanesan “iis kbiit ida ba mundu tomak”. No nia ko’alia liu kona-ba polítika komersiál sira, dezenvolvimentu teknolójiku no industriál, investimentu iha edukasaun ne’ebé ho kualidade no karakterístika kulturál sira Japaun nian, tanba buat hirak ne’e loke ona dalan ba nasaun ne’e atu sai poténsia mundiál ida ne’ebé importante, hafoin “moris fila-fali husi ahi-kudesan no husi trauma funu nian”.
Doutoramentu Onoris Kauza ne’e dirije husi Reitór Universidade Waseda nian, Profesór Kaoru Kamata, ne’ebé afirma tiha katak Ministru Xanana Gusmão hetan ona rekoñesimentu ba ninia “dedikasaun totál no firme iha ninia liafuan” ba kauza independénsia Timor-Leste nian no ba ninia “kbiit estraordináriu lideransa nian” atu insentiva rekonsiliasaun.
Durante ninia vizita, Ministru timoroan ne’e mantein kontaktu ho funsionáriu nivel aas sira husi Governu, ne’ebé ba sira nia informa ona kona-ba progresu sira ne’ebé Timor-Leste halo ona oras ne’e. Xanana mós hala’o sorumutuk ho parseiru dezenvolvimentu sira no habelar informasaun kona-ba ambiente investimentu nian ne’ebé atrativu iha nasaun ne’e ho membru sira husi setór emprezariál Japaun nian.
Portavós Governu nian, Ministru Estadu Agio Pereira, hateten katak “Japaun sai ona hanesan Timor-Leste nia belun di’ak ida to’o oras ne’e no vizita ida ne’e hametin liután ita-nia relasaun ne’ebé forte, ne’ebé maka harii ona iha tinan barak nia laran. Atribuisaun títulu Doutór Onoris Kauza nian ne’e hatudu admirasaun povu japonés nian ba Kay Rala Xanana Gusmão no respeitu ba malu ne’ebé sai hanesan karakterístika husi relasaun sira entre ita-nia nasaun rua ne’e”. REMATA
