Ministru Planeamentu no Investimentu Estratéjiku no Personalidade Eminente g7+, Kay Rala Xanana Gusmão, reprezenta Timor-Leste iha eventu paralelu ida iha Nasoins Unidas (ONU) kona-ba “Aprendizajen mútua entre nasaun frajil sira ne’ebé afetadu husi konflitu iha manutensaun pás no dezenvolvimentu sustentavel”.

Eventu ne’e organiza hamutuk husi Serra Leoa, Prezidente atuál g7+ nian no husi Kénia, Prezidente atuál Komisaun ba Konsolidasaun Pás nian. Objetivu husi sorumutuk ne’e mak atu promove forum ida iha ne’ebé reprezentante nivel aas sira husi nasaun sira bele “diskute dezafiu úniku no komún sira, lisaun sira ne’ebé aprende ona no meta sira ne’ebé alkansa ona iha dalan atu hetan pás no dezenvolvimentu”.

Bainhira loke sesaun, Ministru Xanana Gusmão ko’alia kona ba ninia viajen, ne’ebé nia halo loron hirak molok enventu ne’e, ba Bangui, kapitál Repúblika Sentru-Afrikana (RCA, sigla iha lian portugés), país ne’ebé maka foin lalais ne’e iha problema konflitu sira rai-laran nian.

“Iha ne’ebá, ha’u haree buat hirak ne’ebé hanesan entre povu no Governu”, hodi hateten “kbiit atu reziste, aten-barani no laran-metin. Sira iha preparasaun ona no iha kompromisu atu taka kapítulu husi pasadu ne’ebé la di’ak, ho laran-metin atu moris iha pás no armonia.”

Ministru Xanana Gusmão ko’alia kona-ba dalan ne’ebé Timor-Leste liu ona, hodi esplika katak país ne’e, ”hafoin sai husi konflitu ida ne’ebé naruk, hili dalan diálogu, toleránsia no rekonsiliasaun”. Nia hatutan katak, krize tinan 2006 nian sai ona hanesan sinál  alerta nian ne’ebé ikusmai hametin determinasaun nasionál atu hateten “Adeus Konflitu benvindu dezenvolvimentu”.

Ministru ne’e fó-sai katak Governu Timor-Leste aprova ona, foin lalais ne’e, doasaun ida ho totál dolar amerikanu millaun 1,5 ba Governu RCA nian, atu apoia hikas fali instalasaun ba dezlokadu rai-laran hamutuk ema 2.400, ne’ebé oras ne’ehela iha Aeroportu Internasionál Mpoko nian, iha Bangui. 

Eventu ne’e inklui lansamentu ofisiál Fundasaun g⁷+, “ne’ebé harii atu fó apoiu kona-ba oinsá buka hamutuk pás no dezenvolvimentu, hodi halo peskiza no dokumentasaun kona-ba medida pratika sira ne’ebé hatudu ona rezultadu atu kombate frajilidade.”