Ministru Justisa, Ivo Valente, partisipa iha Sorumutuk Ministeriál Organizasaun ba Kooperasaun no Dezenvolvimentu Ekonómiku (OCDE-sigla iha lia-portugés) kona-ba funu hasoru korrupsaun,  ne’ebé maka hala’o iha loron 16 fulan-marsu, iha París, Fransa. Aleinde avansu sira iha sentidu aplikasaun globál ida ne’ebé efikáz husi lei sira kona-ba funu hasoru korrupsaun tranznasionál,  kontaktu paralelu hirak ne’ebé hala’o mós iha sorumutuk ne’e produtivu no importante tebes ba Timor-Leste atu tama iha nivel internasionál.

Nu’udar Ministru Justisa no Prezidente ba Konferénsia Ministru Justisa sira husi Nasaun sira Lia-Ofisiál Portugés nian, Ivo Valente, iha ninia diskursu hatete katak “husi Estadu ualu ne’ebé forma Konferénsia Ministru Justisa sira husi Nasaun sira Lia-Ofisiál Portugés, nasaun rua de’it, Brazíl no Portugál, mak vinkuladu husi konvensaun kona-ba Funu Hasoru Korrupsaun husi Ajente Públiku Estranjeiru sira iha Tranzasaun Komersiál Internasionál sira OCDE nian, maske nasaun ualu ne’e hotu sai hanesan signatáriu Konvensaun Organizasaun Nasoins Unidas nian hasoru Korrupsaun”.

Nia dehan mós katak “fenómenu korrupsaun nian estraga ai-riin Estadu Direitu Demokrátiku nian, prejudika governasaun di’ak, kreximentu ekonómiku no funsionamentu husi regra merkadu nian sira”, hato’o mós difikuldade sira ne’ebé mak Timor-Leste hasoru iha asuntu ida ne’e, liu-liu tanba la iha tipifikasaun legál husi tipu krime espesífiku ida ba korrupsaun ne’ebé ajente públiku estranjeiru sira halo iha tranzasaun komersiál internasionál sira, hanesan ho nasaun sira seluk nian, hanesan Angola no Mosambike,”maske eziste rejime sira ne’ebé mak kumpre, indiretamente, knaar importante ida iha funu hasoru fenómenu ida ne’e, hanesan kazu rejime jurídiku kona-ba Prevensaun no Kombate hasoru Brankeamentu Kapitál sira no ba Fiansiamentu  Terrorizmu nian”.

Ivo Valente hakotu nia lia-fuan, hodi hatete katak “importante tebes atu dezenvolve polítika sira prevensaun no kombate ba korrupsaun, hodi hasa’e tan públiku ninia konsiénsia kona-ba fenómenu hirak ne’e, no iha tempu ne’ebé hanesan buka atu fahe ba malu koñesimentu sira iha domíniu kooperasaun nian, liuhusi intervensaun ida ne’ebé mak favorável liu”. Nia fó hanoin mós tan katak” kreximentu ekonómiku Timor-Leste nian, nia dezenvolvimentu, la bele hala’o bainhira iha kreximentu ekonómiku ida ne’ebé la sustentável no la proteje  interesse sira husi jerasaun tempu oin mai nian.”

Iha Sorumutuk Ministeriál ne’e nia rohan, aprova ona Deklarasaun Ministeriál ida ho unanimidade, iha ne’ebé mak afirma “determinasaun atu kumpri dezafiu ne’ebé maihusi aplikasaun efikás husi lei sira kona-ba funu hasoru korrupsaun tranznasionál, atu promove prinsípiu sira husi Konvensaun kona-ba funu hasoru korrupsaun iha sira ida-idak nian nasaun no atu insentiva sira ne’ebé mak la hola parte iha Konvensaun ne’e, atu hala’o serbisu iha kolaborasaun di’ak ho grupu traballu, atuhodi hetan progresu iha meta aplikasaun mundiál nian ida”.

Sekretáriu-Jerál OCDE nian, Angel Gurría, loke traballu sira husi Sorumutuk Ministeriál ida ne’e nian, ne’ebé maka prezide husi Ministru Justisa italianu, Andrea Orlando, akompaña husi Sir Eric Pickles, resposável Governu Reinu Unidu nian ba kestaun sira funu hasoru korrupsaun, no husi Loretta E.Lynch, Prokuradora-Jerál Estadus Unidus Amérika nian.

Iha sorumutuk ne’e, hala’o mós enkontru serbisu nian ida paralelu ho Sekretária Justisa Portugál nian, Anabela Pedroso, akompaña husi Embaixadór Paulo Vizeu Pinheiro, Reprezentante Permanente Portugál nian iha OCDE no ne’ebé maka prezide Komité Relasaun Esterna organizasaun ida ne’e nian. Iha sorumutuk ne’e debate ona asaun sira ne’ebé hala’o daudaun hela atu ezekuta Protokolu foun ne’ebé halo entre Timor-Leste no Portugál. Halo mós avaliasaun ba oportunidade sira kooperasaun nian ne’ebé kle’an liu iha futuru iha domíniu modernizasaun administrativa no aproximasaun justisa ba sidadaun  no ba empreza sira. Halo mós avaliasaun iha domíniu simplifikasaun ba lei no disponibilidade atu OCDE bele apoia asaun espesífika sira iha Timor-Leste, kona-ba hala’o estudu ekonómiku no sosiál sira.

Hala’o mós sorumutuk kortezia nian ho Ministru Defeza no Tasi, Saun Tomé no Prínsipe nian, ne’ebé kaer pasta Justisa no Direitus Umanus nian, Carlos Stock, ho Ministru Justisa Mosambike nian, Abdurremane Lino de Almeida no ho Prokuradór-Jerál Brazíl nian, Rodrigo Janot.