Ministru Estadu no Prezidénsia Konsellu Ministru no
Portavós Ofisiál Governu Timor-Leste
Dili, loron 19 fulan-agostu tinan 2015
Komemorasaun tinan 40 FALINTIL nian
Semana ne’e sei hala’o komemorasaun aniversáriu da-40 harii Forsa Armada ba Libertasaun Nasionál Timor-Leste nian, ho eventu espesiál ne’ebé tau ona iha ajenda ba kinta-feira, iha loron 20 fulan-agostu, Loron FALINTIL nian – Forsa Armada sira Libertasaun no Independénsia Timor-Leste nian.
Durante tinan 24, Rezisténsia funu ba liberdade ne’ebé difísil tebes. Nu’udar forsa kiikoan ida laiha ekipamentu di’ak no laiha apoiu militár hosi rai-li’ur, ne’ebé luta hasoru inimigu boot no nia aliadu sira. Ho aten-barani no hasoru provasaun hotu, soldadu sira FALINTIL nian nafatin hal’o gerrilla to’o povu Timor-Leste bele vota ba independénsia, iha referendu tinan 1999.
Reflete kona-ba asaun istóriku FALINTIL nian, antigu komandante Kay Rala Xanana Gusmão hatete, iha tinan liubá, katak “loron-matan mosu loroloron iha Timor-Leste ida ne’ebé livre tanba sakrifísiu hosi funu na’in sira libertasaun nasionál nian no asuwa’in sira ne’ebé mate hodi realiza ami nia mehi ukun-rasik-an nian. Ita labele haluha ne’e hanesan parte hosi ita-nia istória no ita tenke kontinua fó ónra ba sakrfifísiu sira ne’e no buat hirak ne’ebé maka sira husik hela mai ita”.
To’o komemorasaun kinta-feira, hala’o ona eventu oi-oin, inklui desportu, la’o ain hodi hanoin hikas fali loron Falintil nian, halo vijília kalan no lee “Deklarasaun Insurreisaun Armada nian”. Ohin, loron 19 fulan-agostu, dadeer, hala’o Konferénsia ida iha Sentru Konvensaun Dili. Lorokraik, mak selebra misa ida, iha tuku 14.00, iha Katedrál.
Serimónia prinsipál loron FALINTIL, loron 20 fulan-agostu, sei hala’o iha Tasitolu, ne’ebé, iha tuku 08:30 sei hahú ho parada militár. Na’i ulun Timor-Leste, inklui mós veteranu no funsionáriu sira, sira sei akompaña hosi bainaka sira hosi estranjeiru, hanesan reprezentante veteranu nasaun g7+ nian sira, inklui mós Sudaun Súl nian, Serra Leoa no Giné-Bisau. Sira konvida mós veteranu Australianu sira, iha kontestu relasaun amizade ida no solidariedade ne’ebé buka oinsá atu apoiu veteranu timoroan sira no hodi hanoin nafatin luta no sakrifísiu povu nian.
Prezidente Repúblika, Taur Matan Ruak, sei hato’o nia diskursu iha serimónia Tasitolu, hafoin kondekorasaun, promosaun no pasa sertifikasaun ba reforma kuadru F-FDTL no entrega plaka komemorativa nian sira. Sei entrega mós, simbolikamente, Kartaun Espesiál Identifikasaun ba veteranu timoroan sira ne’ebé envolve an iha luta durante tinan 15 to’o 24. Antigu komandante Kay Rala Xanana Gusmão sei simu Orden Gerilla nian.
Iha loron 21 dader, iha Arkivu no Muzeu Rezisténsia Timorense nian, sei hala’o serimónia lansamentu ba primeira pedra husi “Chama Eterna”, memoriál simbolismu ida boot tebes, ne’ebé mak ho hakarak atu konsentra ita nia rekoñesimentu ba sira ne’ebé maka lakon iha funu ne’e.
Portavós Governu Konstitusionál VI Ministru Estadu Agio Perreira, hatete katak “ ita hotu tenke agradese ba sakrifísiu no konkista sira ne’ebé maka sira fo tiha ona mai ita. Iha loron FALINTIL nian, ita hotu haree fali ba kotuk atu hanoin hikas fali, hodi fó onra no hato’o ita nia tributu. Hafoin, ita hotu sei haree fali ba oin, ho hanoin de’it atu servi ita nia nasaun, hodi la’o ba oin ho dignidade no serbisu ba Timor-Leste ida ne’ebé mak iha paz no prosperidade, hodi la haluha sira ne’ebé mak lakon sira nia vida ba ita hotu nia liberdade no sira merese ita nia kontributu ba sira nia sakrifísiu ida ne’e”.