Ministru Estadu no Prezidénsia Konsellu Ministru no

  Portavós Ofisiál Governu Timor-Leste

 Dili, loron 29 fulan-jullu tinan 2015

Timor-Leste no Santa Sé besik ona atu asina akordu istóriku

Primeiru-Ministru Timor-Leste, Rui Maria de Araújo, no Kardeál Sekretáriu Estadu Vatikanu nian, Pietro Parolin, enviadu espesiál Papa Francisco nian, sei asina, iha tempu besik nia laran, akordu ida ne’ebé estabelese kuadru jurídiku kona-ba relasaun Repúblika Demokrátika Timor-Leste nian ho Santa Sé no Igreija Katólika.

Asinatura akordu istóriku ne’e nian sei hala’o durante vizita husi Kardeál Parolin mai Timor-Leste husi loron 13 to’o loron 15 fulan-agostu tinan 2015, atu partisipa iha komemorasaun tinan 500 evanjelizasaun povu Timor nian. Iha Vatikanu, dezignasaun Sekretáriu Estadu nian hanesan ho kargu Primeiru-Ministru nian.

“Igreija Katolika, durante tinan 500 nia laran, fó ona apoiu espirituál, umanu no materiál ida ne’ebé boot ba Povu timoroan, hodi kontribui mós ho forma ne’ebé desiziva ba prosesu libertasaun Timor-Leste nian,” Afirma Primeiru-Ministru timoroan ne’e. ”Igreja Katólika nia asaun hetan rekoñesimentu no valorizasaun iha Konstituisaun Repúblika. Defaktu, durante luta ba independénsia, igreja fomenta rezisténsia povu nian no lejitima internasionalmente objetivu sira husi rezisténsia.”

Relasaun espesiál entre Santa Sé no Timor-Leste mak permite atu dokumentu ida hanesan ne’e bele asina iha fatin ne’ebé mak la’os iha Vatikanu no asinatura ida ne’e hanesan asinatura ida entre uitoan de’it ne’ebé la halo iha Vatikanu. Timor-Leste nia hakarak atu halo konkordata ida ho Santa Sé komesa konkretiza iha tinan 2006, ho kriasaun Komisaun ida atu diskute kona-ba termu sira akordu ne’e nian.

Oras ne’e daudaun, Igreija Katólika kontinua sai hanesan referénsia fundamental ida ba populasaun, ba empeñu ne’ebé nia kontinua hatudu atu apoia dalan sira ba dezenvolvimentu nasionál nian, liuliu iha área edukasaun nian. Buat sira ne’e hotu justifika katak Timor-Leste sai hanesan nasaun ida ne’ebé ho persentajen populasaun katólika nian boot liu iha mundu tomak,” Primeiru-Ministru hatutan tan.

Kardeál Pietro Parolin prevee ona, durante ninia vizita mai Timor-Leste, sorumutuk kortezia nian ho Prezidente Repúblika, Taur Matan Ruak, no ho Prezidente Parlamentu Nasionál, Vicente Guterres. Kardeál ne’e mós sei ba Palasiu Governu nian, iha Dili, iha ne’ebé sei resebidu ho Guarda Onra nian, no iha ne’ebá nia sei hala’o sorumutuk ho Primeiru-Ministru, Rui Maria de Araújo.

”Ida ne’e hanesan marku istóriku ida iha momentu ida ne’ebé istóriku”, konsidera Primeiru-Ministru Timor-Leste nian bainhira ko’alia kona-ba akordu ne’ebé besik atu asina ona ho reprezentante Santa Sé nian ne’e.

Iha loron ikus vizita nian mai nasaun ne’e, iha loron 15 fulan-agostu, Kardeál Pietro Parolin sei prezide selebrasaun Eukaristia nian kona-ba tinan 500 evanjelizasaun Povu Timor nian, ne’ebé mak sei hala’o iha Tasi Tolu, iha Dili.