………………………………………………………………………………………………………………
Díli, loron 26 fulan-maiu tinan 2015
Komunikadu Imprensa
Sorumutuk Konsellu Ministrus nian iha loron 26 fulan-maiu tinan 2015
Konsellu Ministrus hala’o sorumutuk iha loron-tersa ne’e, 26 fulan-maiu tinan 2015, iha sala sorumutuk Konsellu Ministrus nian, iha Palásiu Governu, iha Díli, ba ninia sorumutuk ordinária dasiak. Sorumutuk ne’e hala’o iha duni loron ne’ebé Governu Konstitusionál VI nian kompleta loron 100 ba ninia governasaun. Iha inísiu sorumutuk ne’e nian, Primeiru-Ministru salienta kona-ba data ne’e, hodi hato’o felisitasaun ba membru Governu nian sira, hodi informa mós relatóriu kona-ba governasaun nian iha loron 100 dahuluk, ne’ebé fornese husi responsável ministériu ida-idak nian no oras ne’e sei kompila hamutuk no sei disponível iha tempu badak.
Iha sorumutuk ne’e, Konsellu Ministrus aprova ona:
1. Dekretu-Lei ne’ebé aprova Orgánika Ministériu Justisa nian
Tuir Orgánika Governu Konstitusionál VI nian, Ministériu Justisa mak órgaun sentrál Governu nian ne’ebé maka nu’udar responsável ba konsepsaun, ezekusaun no avaliasaun kona-ba polítika ne’ebé Konsellu Ministrus define no aprova ba área justisa, rai no prorpiedade no Direitus Umanus.
Diploma ida ne’e estabelese servisu no organizmu hirak ne’ebé presiza atubele kumpre objetivu sira ne’ebé maka tau ona ba Programa Governu nian ba área justisa.
Diploma deskata kona-ba integrasaun Polísia Sientífika Investigasaun Kriminál nian (PCIC, sigla iha lian portugés) ne’ebé harii foin dadaun ne’e, tama iha Ministériu ne’e nia estrutura no katak Komisaun Nasionál Direitu Labarik sira nian hasai tiha ona husi ninia estrutura, ne’ebé sei integra fali ba-iha Ministru Estadu Koordenadór Asuntu Sosiál ninia tutela.
2. Proposta Lei kona-ba Migrasun no Azilu
Tanba ninia lokalizasaun jeográfika no dezenvolvimentu ekonomia nian ne’ebé sa’e nafatin, Timor-Leste asume liután hanesan nasaun akollimentu nian, tanba ne’e, importante atu dezenvolve no hametin polítika públika sira iha ámbitu migrasaun nian.
Proposta Lei ne’e ninia objetivu mak atu regula kondisaun no prosedimentu sira kona-ba ema estranjeiru no ema la iha nasionalidade hirak ne’ebé tama mai, hela-metin, sai husi ita nian nasaun ka nasaun hakarak hadook tiha husi territóriu nasionál, nune’e mós ho kondisaun ba ita-nia ema sira ne’ebé atu tama no sai husi ita-nia nasaun, sein prejudika rejime espesiál hirak ne’ebé prevee tiha ona iha tratadu, konvensaun internasionál ka protokolu sira ne’ebé nasaun ne’e halo parte ka loron ruma sei asina.
Entre proposta alterasaun sira ne’ebé maka hato’o liuhusi diploma ne’e, ne’ebé sei revoga Lei n.u.9/2003, loron 15 fulan-outubru ida uluk, koalia kona-ba: hatama tán definisaun sira ne’ebé ajuda ba-iha interpretasaun no aplikasaun lei ne’e nian; formula hikas konseitu autorizasaun kona-ba estada espesiál, hodi halo klaru liután ema estranjeiru sira ne’ebé mak hetan benifísiu hosi rejime hela metin nian; halo definisaun fali ba vistu hirak ne’ebé mak Timor Leste bele fó, liliu vistu kortezia,vistu negósiu no vistu hodi hela temporáriu ba dependente sira; kria regra sira ne’ebé klara liu hodi prolonga vistu sira no atu hetan autorizasaun hodi hela; klarifika prosedimentu atuhodi hetan azilu; aumentu hosi valór taxa no multa nian; kriminaliza violasaun ba medida ne’ebé bandu atu tama mai no kazamentu ne’ebé la’ós tanba domin.
Proposta lei ne’e sei haruka ba Parlamentu Nasionál ho pedidu prioridade no urjénsia nian.
3. Aprovasaun Akordu Kooperasaun nian entre Repúblika Demokrátika Timor-Leste no Repúblika Portugeza, ho vizaun atu harii Eskola Portugeza iha Díli
Akordu ida ne’e, labele hetan ratifikasaun tamba mudansa Governu nian, maibé, oras ne’e, hetan fila-fali aprovasaun, no sei haruka ba Parlamentu Nasionál iha loron hirak mai ne’e.
Asina iha tinan 2002, tuir Akordu Kuadru Kooperasaun nian ne’ebé vigora hela entre Portugál no Timor-Leste, akordu ne’e asina bazeia ba interese parte rua nian iha dezenvolvimentu kooperasaun iha área ensinu, kultura no lian, ho objetivu atu rekoñese abilitasaun ne’ebé mak hetan iha Eskola Portugeza Dili nian, atu hodi kontinua estudu sira, iha Timor-Leste ka iha Portugál.
Konsellu Ministrus mós analiza ona:
1. Aprezentasaun Relatóriu Finanseiru tinan 2014 Timor Gap, E.P. nian
Timor Gap, E.P. entrega formalmente ona ba Governu Relatóriu Finanseiru empreza nian kona-ba tinan 2014 no auditoria ne’ebé hala’o hosi empreza independente Deloitte, tuir lei no tuir norma internasionál kona-ba hakerek relatóriu finanseiru nian.
Prezidente Timor Gap nian, Fransisco Monteiro, aprezenta ba Konsellu Ministrus dadus sira ho detalle kona-ba atividade prinsipál sira ne’ebé maka hala’o ona iha tina 2014, liuliu peskiza ba-iha Tasi Timór nian no halo revizaun ba rekursu sira Greater Sunrise nian (upstream); dezenvolvimentu emprezariál no jestaun ba projetu sira (inklui área downstream); jestaun kona-ba projetu oin-oin Tasi Mane nian; dezenvolvimentu korporativu no profisionál ho atensaun espesiál ba formasaun rekursu umanu sira; no projetu esplorasaun Greater Sunrise nian.
Iha fulan ida ne’e mós tenke entrega dokumentu sira ba Tribunál Kontas nian, nune’e mós tenke halo Relatóriu ida, iha fulan-juñu.