Sorumutu Konsellu Ministrus nian iha loron 14 fulan-abríl tinan 2015
Prezidénsia Konsellu Ministrus
VI Governu Konstitusionál
..............................................................................................................................
Díli, loron 14 fulan-abríl tinan 2015
Komunikadu Imprensa
Sorumutu Konsellu Ministrus nian iha loron 14 fulan-abríl tinan 2015
Konsellu Ministrus hala’o sorumutu iha tersa ne’e, loron 14 fulan-abríl tinan 2015, iha sala sorumutuk Konsellu Ministrus nian, iha Palásiu Governu nian, iha Dili, no aprova ona diploma rua no analiza mós aprezentasaun tolu:
1. Rezolusaun Governu nian ne’ebé aprova kriasaun Komisaun Organizasaun nian ba Komemorasaun sira ba tinan 500 kona-ba Afirmasaun Timor nia Identidade Foun
Diploma ida ne’e define harii Komisaun Organizasaun nian ba Komemorasaun tinan 500 kona-ba Afirmasaun Timor nia Identidade Foun. Komemorasaun sira ne’e sei hala’o iha tinan ida ne’e, ho nia pontu aas liu loron 28 fulan-novembru. Komisaun ne’e, ne’ebé membru Governu nian barak maka halo parte, sei sai nu’udar responsável atu prepara eventu komemorativa sira, no hodi tetu mós abordajen ida ne’ebé istórika, kulturál no intelektuál.
Atu fó hanoin fali de’it katak, komemorasaun ida ne’e hala’o ho intensaun atu hanoin-hikas navegadór no minisionáriu portugés sira bainhira to’o iha Lifau, Oekusi Ambenu, no reprezenta marku istóriku ida iha afirmasaun Timor nia identidade foun no iha konstrusaun Timor-Leste nian.
2. Dekretu-Lei kona-ba Konsellu Kombatente Libertasaun Nasionál nian sira
Dekretu-Lei ida regulamenta natureza jurídika, estrutura, objetivu no kompeténsia sira Konsellu Kombatente Libertasaun Nasionál nian sira.
Konsellu Kombatente Libertasaun Nasionál harii iha tinan 2011, bainhira Parlamentu Nasionál aprova tiha alterasaun ba lei n.u 2/2002, loron 23 fulan-marsu. N.u 3 husi artigu 35.u Lei ida ne’e nian define katak “Estrutura Konsellu Kombatente Libertasaun Nasionál ninian define ona ho Dekretu-Lei, liuhusi konsulta ho organizasaun hirak ne’ebé reprezenta Kombatente Libertasaun Nasionál nian sira”.
Iha tinan hirak ikus ne’e, dezenvolve ona asaun konsulta oioin ba kombatente sira hodi koa’lia kona-ba diploma ida ne’e.
Tanba ne’e, Dekretu-Lei ne’e aprova ona hosi Konsellu Ministrus hodi konfere ho Kombatente sira kna’ar determinante ida iha promosaun dezenvolvimentu sustentável Timor-Leste nian, iha pás no estabilidade sosiál nasaun nian, hodi fó ba sira kna’ar hirak entidade konsulta nian hosi Governu.
Ho intensaun hodi hanoin loron 3 fulan-marsu tinan 1981, loron hahú organiza fali Rezisténsia iha periódu ne’ebé maka difísil liu hosi Istória Luta Libertasaun Nasionál nian, ne’ebé deside ona hodi konsidera loron ne’e hanesan Loron Nasionál Veteranu sira nian.
Aprezentasaun tolu ne’ebé Konsellu Ministrus analiza maka:
1. Aprezentasaun kona-ba Kreximentu Populasaun Timor-Leste nian to’o tinan 2030 no ninia Implikasaun sira ba Dezenvolvimentu Nasionál
Ekipa ida husi Universidade Flinders, iha Adelaide, Austrália, ne’ebé lidera husi Dr. Udoy Saikia, aprezenta ba Konsellu Ministru Estatál “Projesaun ida kona-ba kreximentu no kompozisaun populasaun Timor-Leste nian to’o tinan 2030 no ninia implikasaun setoriál sira”. Estudu ne’e nia objetivu maka estabelese sistema ida kona-ba medida sira ne’ebé maka bele defini polítika hirak ne’ebé foka ba-iha promosaun moris-di’ak no kualidade moris populasaun sira nian, liliu ba foin-sa’e sira.
2. Aprezentasaun kona-ba Komisaun Nasionál Eleisaun ninia papél no atividade sira
Komisáriu sira husi Komisaun Nasionál Eleisaun nian halo aprezentasaun jerál ida ba Konsellu Ministrus kona-ba sira nia knaar no atividade sira, liuliu enkuadramentu jerál, área intervensaun nian, kompozisaun, no ninia intervensaun iha ámbitu siklu eleitorál sira nian.
3. Aprezentasaun kona-ba reforma ba estrutura sira lideransa komunitária nian
Ministru Estadu, Koordenadór Assuntu Administrasaun Estadu nian no Ministru Administrasaun Estatál hamutuk ho Vise-Ministru Administrasaun Estatál aprezenta ba Konsellu Ministrus proposta ida kona-ba revizaun ba modelu organizasaun lideransa komunitária sira nian ho hanoin atu estabelese modelu organizasaun no dezignasaun nian ba líder komunitáriu sira ne’ebé mak besik liu ba padraun tradisionál Timor-Leste nian. Prinsípiu fundamentál sira ne’ebé sei orienta revizaun kuadru legál lideransa komunitária sira nian, mós, estabelese ona.
