Projetu Desentralizasaun Administrativa no Podér Lokál hala’o divulgasaun iha Aileu

Seg. 22 abril 2013, 19:03h
Descentralizacao_Aileu_PORTAL

Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão, hala’o prosesu divulgasaun ba matéria Politíka Desentralizasaun no Poder Lokál ba daneen, iha salaun Timor-Rai Klaran, distritu Aileu, iha Sesta-feira, loron 19 fulan Abril.

Primeiru-Ministru ba populasaun Aileu hateten katak, “Munisípiu mak Governu Lokál, tán ne’e, husu ba estrutura tomak atu haree no hatene ita nia hanoin, koñese kona-ba ita nia preokupasaun no nesesidade sira. Husu ba Aileu-oan sira ne’ebé buka matenek atu bele mai kontribui dezenvolve rai Aileu; husu mós ba iha grupu intelektuál no veteranu sira inklui Administradór distritu no sub-distritu atu identifika povu rihun 44.325 nia móris; aleinde ne’e husu mós ba Aileu-oan sira atu identifika área turizmu istóriku, hahú hosi uma ida ne’e, sai hanesan mós fatór importante ida ba iha Timor-Leste nia istória. Imi tenke bo’ok-an no ko’alia ba malu kona-ba buat barak iha distritu Aileu”.

Primeiru-Ministru fó hanoin mós kona-ba objetivu harii Munisípiu iha distritu Aileu atu hodi dezenvolve povu distritu Aileu nia móris, fó kbiit ba Aileu-oan sira oinsá atu foti no hadi’a povu nia móris, liuliu iha área eletrisidade nu’udar benefísiu ukun rasik-an nian; atu nune’e inan-aman sira ne’ebé idade avansadu ona bele sente netik benefísiu ne’e tanba Konstitusaun fó ona dalan ba ita hotu atu halakon ki’ak iha rai ida ne’e.

Kay Rala Xanana Gusmão mós enkoraja tán intelektuál, profisionál, veteranu  no líder komunitáriu sira atu haree didi’ak kna’ar iha munisípiu hodi prepara-an didi’ak no mós identifika poténsia hirak ne’ebé mak iha hanesan mina-rai, osan mean, bee manas, osan mutin, husi buat sira ne’e hotu mak bele dezenvolve distritu Aileu.

“Presiza prepara povu ba produsaun produtu lokál hodi fornese ba iha distritu laran no mós ba rai li’ur, maibé bainhira la prepara-an, mak ita sei sosa nafatin hosi rai li’ur tanba ne’e imi tenke prontu”.

Tuir Primeiru-Ministru “distritu Aileu presiza prepara-an atu investe ba munisípiu iha futuru. Tenke fó apoiu ba Administradór distritu iha faze preparativu kona-ba levantamentu dadus  munisípiu nian. Iha okupasaun Indonézia distritu Aileu sai mós projetu ba otonomi daerah iha tempu ne’ebá, maibé la konsege realiza. Tanba ne’e, agora ho forsa Aileu-oan hotu ne’e nu’udar forsa maior ida atu fó asisténsia ba funsionamentu preparativu munisípiu iha futuru. Husu ba Aileu-oan sira atu prepara mákina operasaun ida atu la'o ho di’ak mak komisaun instaladora”.

Distritu Aileu ninia luan iha 729 km2, totál populasaun hamutuk 37.000. Atividade ekonómiku prinsipál sira iha distritu ne’e mak, agrikultura subsisténsia iha propriedade sira família nian, haki’ak animál sira (karau), batar, hare, kafé, ai-kameli, túrizmu doméstika, cenke, rai-mean ho koalidade ba tijolu.

   Ba leten