Delegasaun Parlamentu Europeu iha Vizita Ofisiál mai Timor-Leste

Seg. 15 setembru 2025, 17:13h
747210d4-41d6-49ef-ab65-e16588f503fa

Delegasaun ida hosi Asembleia Parlamentár Paritária hosi Parseria entre Organizasaun Estadus Áfrika, Karaíbas no Pasífiku ho Uniaun Europeia (OEACP-UE), ne’ebé inklui eurodeputadu na'in-sanulu, ohin, loron 15 fulan-setembru tinan 2025, hahú vizita ofisiál ida mai Timor-Leste, ne'ebé sei hala'o to'o loron 17 fulan-setembru. Misaun ne’e lidera hosi Francisco Assis, Prezidente Delegasaun ba Asembleia Parlamentár Paritária OEACP-UE, ne’ebé kria hosi Akordu Samoa, ho objetivu prinsipál sira mak “atu envia mensajen polítika ida ne’ebé forte kona-ba apoiu ba povu Timor-Leste, demokrasia joven ida ne’ebé Parlamentu Europeu akompaña dezde nia luta ba independénsia, no atu konsolida parseria Uniaun Europeia ho país ne’e iha tempu ne’ebé kompetisaun jeopolítika aumenta iha ambiente indo-pasífiku”, tuir komunikadu Parlamentu Europeu nian.

Timor-Leste nu’udar país ida hosi nasaun uitoan ne'ebé ratifika ona Akordu Samoa no agora iha hela faze finál hosi prosesu adezaun ba Asosiasaun Nasoins Sudeste Aziátiku (ASEAN), fatór sira ne'ebé reforsa ninia relevánsia estratéjika ba Uniaun Europeia no rejiaun ne’e.

Iha ámbitu ba vizita ne’e, delegasaun ne’e iha ona ajenda sorumutu ho Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta, Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão, no Prezidente Parlamentu Nasionál, Maria Fernanda Lay. Prevee mós sorumutu sira ho reprezentantes hosi sosiedade sivíl, Igreja no setór privadu.

Delegasaun ne’e komposta husi eurodeputadus Francisco Assis (S&D, Portugal), Dariusz Joński (PPE, Polónia), Niels Hansen (PPE, Dinamarka), Bogdan Zdrojewski (PPE, Polónia), Sérgio Humberto (PPE, Portugál), Hannes Heide (S&D, Áustria), Marit Maij (S&D, Olanda), Klara Dostalova,(PfE, Repúblika Xeka), Michal Wiezik (Renew, Eslovákia) no Daniel Freund (Verdes/ALE, Alemaña).

Ida-ne’e hanesan dezlokasaun dahuluk husi atuál lejizlatura Delegasaun Asembleia Parlamentár Paritária OEACP-UE nian mai Timor-Leste, tuir objetivu komún hodi hametin parseria no promove kooperasaun ekonómika.

OEACP mak organizasaun intergovernamentál ida ne'ebé komposta hosi nasaun 79 hosi Áfrika, Karaíbas no Pasífiku, ne'ebé mantein parseria ho Uniaun Europeia iha área dezenvolvimentu ekonómiku, integrasaun rejionál no kooperasaun polítika. Timor-Leste adere ba OEACP iha tinan 2007.

Akordu SAMOA ne’e asina iha loron 15 fulan-novembru tinan 2023, iha illa Samoa, iha sorumutu ida ne'ebé ko-prezide hosi Ministru Negósius Estranjeirus no Kooperasaun, Bendito dos Santos Freitas no estabelese kuadru jurídiku foun ba parseria entre Uniaun Europeia no país membrus hosi Organizasaun Estadus Afrika, Karaíbas no Pasífiku (OEACP), hodi troka Akordu Cotonou, ne'ebé espira iha tinan 2020.

   Ba leten