Timor-Leste Asume Prezidénsia Konferénsia Ministrus Juventude no Desportu CPLP nian

Ter. 29 jullu 2025, 11:49h
524060480_624572267365772_4997442017633638609_n

Konferénsia Ministrus Juventude no Desportu XVI (CMJD, sigla iha lian portugés) Komunidade País Lian Portugés (CPLP, sigla iha lian portugés) nian, ne’ebé hala’o iha loron 27 fulan-jullu tinan 2025, iha Dili, marka pasajen prezidénsia Konferénsia hosi Repúblika Angola ba Repúblika Demokrátika Timor-Leste. Serimónia entrega ne’e hala’o iha Otél JL World no hetan partisipasaun hosi Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão no delegasaun sira hosi Estadus-membrus CPLP nian.

Iha ninia diskursu, Xefe Governu subliña relevánsia eventu ne’e nian hodi hametin identidade komún no valorizasaun joven sira iha país CPLP. "Distánsia jeográfika dala barak limita partisipasaun Timor-Leste nian iha eventus CPLP, maibé hatudu ona katak bele ultrapasa barreiras bainhira iha vontade hodi serbisu hamutuk", nia afirma. Hodi dirije ba ministru sira ne'ebé marka prezensa, nia hatutan: "Hanesan susesu ida. Ami nota katak amizade no kooperasaun ne’e esensiál, hodi promove unidade entre joven CPLP. Eventu ida-ne'e hatudu katak Timor-Leste bele no tenke kontinua halo parte iha inisiativa sira-ne'e, ho envolvimentu boot liután".

Primeiru-Ministru mós defende katak governus CPLP tenke kontinua investe iha joven sira-nia talentu no iha desportu nu’udar ferramenta atu kuda valores armonia, solidariedade no inkluzaun. "Iha mundu ida ne'ebé mak aumenta inserteza, CPLP iha responsabilidade hodi prezerva ninia diversidade no identidade komún, hodi promove pás liuhosi juventude", nia deklara.

Durante konferénsia ne’e, ministru sira aprova dokumentus estratéjikus ba kooperasaun iha futuru iha setór ne’e, maka hanesan Deklarasaun kona-ba Integridade iha Desportu no Planu Étika ba Desportu iha CPLP, hodi reafirma kompromisu ba prátika desportiva ida ne’ebé bazeia ba valór étiku no inkluzivu. Analiza mós tema sira hanesan finansiamentu ba atividades Konferénsia nian, revizaun ba Rejimentu CMJD no ajendamentu ba atividades esensiais ne'ebé sei mai, inklui edisaun ba da-13 hosi Jogus Desportivus CPLP nian, ne'ebé prevee ona ba tinan 2027 iha Brazil.

Iha diskursu enserramentu hosi ninia mandatu, Ministru Juventude no Desportus Angola, Rui Falcão Pinto de Andrade, hatete katak "Angola kompromete ona ba ajenda serbisu ambisiozu ida, bazeia ba pilár fundamentál tolu: konsolidasaun ba kooperasaun multilaterál, empoderamentu ba foin-sa'e sira no fortalesimentu ba desportu sira hanesan motores inkluzaun no dame nian". Nia mós felisita Timor-Leste ba exelénsia hosi organizasaun no espresa "konfiansa tomak iha lideransa tuirmai atu kontinua serbisu ida-ne'e, hodi mantén espíritu kooperasaun no amizade ne'ebé maka karakteriza ita-nia komunidade".

Prezidénsia ne’e ofisialmente transfere mai Timor-Leste, ne’ebé agora lidera CMJD-CPLP liuhosi Ministru Juventude, Desportu, Arte no Kultura, Nelyo Isaac Sarmento. Iha okaziaun ne’e, Timor-Leste reafirma ninia kompromisu atu kontinua inisiativa sira ne’ebé la’o hela no promove oportunidade foun ba jovens iha CPLP, liuhusi promosaun desportu, diálogu interkulturál no solidariedade entre povu sira.

Konferénsia Ministrus Juventude no Desportu CPLP nian nu’udar forum ofisiál ida, iha ne’ebé ministrus ne’ebé responsavel ba juventude no desportu husi Estadus-membrus fahe esperiénsias, koordena polítikas no define estratéjias konjuntas. Edisaun ikus ne’e hala’o iha Cascais, Portugál, no sorumutu tuirmai prevee ona ba tinan 2027, ho prezidénsia Timor-Leste nian.

   Ba leten