Timor-Leste ho Portugál diskute Kooperasaun iha Jestaun Dokumentál no Administrasaun Eleitorál

Hafoin nia partisipasaun iha Simeira Xefes Estadu no Governu Comunidade dos Países de Língua Portuguesa (CPLP) nian, Ministru Administrasaun Estatál, Tomás do Rosário Cabral, hala’o, iha Lizboa, iha loron 21 fulan-jullu tinan 2025, enkontru tolu ho governante portugés sira, ho objetivu atu hametin kooperasaun bilaterál iha área estratéjika sira ba dezenvolvimentu institusionál Timor-Leste nian.
Iha sorumutu dahuluk, Tomás do Rosário Cabral hasoru-malu ho Ministru Prezidénsia, António Leitão Amaro, no ho Ministru Adjuntu no Reforma Estadu, Gonçalo Saraiva Matias, hodi diskute kona-ba posibilidade kooperasaun iha área modernizasaun administrativa no kapasitasaun institusionál. Organizasaun no jestaun dokumentál sai hanesan tema sentrál, ne’ebé konsidera importante tebetebes ba Administrasaun Públika ida ne’ebé efisiente no transparente liu, hodi destaka reforsu kna’ar Arkivu Nasionál Timor-Leste nian no expansaun ba balkaun úniku, ne’ebé iha ona faze implementasaun no prevee ona atu habelar ba munisípiu hothotu iha país ne’e. Ko’alia mós kona-ba introdusaun lian portugés iha Administrasaun Públika, liuliu iha servisu munisipál sira, iha ámbitu kapasitasaun ba funsionáriu públiku sira no preparasaun ba eleisaun Podér Lokál 2027 nian.
Iha reuniaun daruak, Ministru Administrasaun Estatál hasoru-malu ho Ministra Administrasaun Interna, Maria Lúcia Amaral, diskute kona-ba hametin kooperasaun iha área administrasaun eleitorál, ne’ebé konsidera esensiál ba konsolidasaun Estadu direitu demokrátiku no ba garantia prosesu eleitorál ne’ebé livre, justu no transparente. Tomás do Rosário Cabral aprezenta esforsu sira ne'ebé la'o daudaun hodi moderniza lei eleitorál, ne'ebé agora iha hela faze análize, ho objetivu atu halo lei eleitorál ne'e sai inkluzivu liu no aliña ho prátika internasionál sira ne'ebé di'ak liu. Identifika oportunidade sira ba apoiu tékniku hosi Portugál, liuliu iha prosesu revizaun ba Kódigu Eleitorál no iha preparasaun ba eleisoins Podér Lokál no ba eleisaun jerál sira (parlamentár e prezidensiál) ne'ebé sei mai iha Timor-Leste.
Iha loron hanesan, Ministru Tomás Cabral mós hasoru malu ho Ministru Defeza Nasionál Governu Portugál nian, ne’ebé ko’alia kona-ba kooperasaun hodi valoriza no prezerva patrimóniu arkivu komún entre nasaun rua ne’e. Tomás Cabral subliña importánsia atu hametin knaar Arkivu Nasionál Timor-Leste nian iha salvaguarda memória istórika komún no hatudu interese iha inisiativa konjunta sira, hanesan interkámbiu espesialista sira, formasaun téknika no vizita traballu sira, ho objetivu atu moderniza sistema arkivu nasionál.
Ministru Defeza Nasionál Portugál nian simu proposta ne’e ho di’ak tebes no konkorda atu prepara akordu kooperasaun iha futuru entre ministériu rua ne’e, ne’ebé sei inklui troka ekipas téknikas atu fahe koñesimentu no esperiénsia iha dijitalizasaun no jestaun dokumentu, hodi kontribui atu prezerva memória istórika komún no hametin lasu amizade no kooperasaun entre Timor-Leste no Portugál.
Governante portugés sira hatudu sira-nia disponibilidade hodi servisu hamutuk ho instituisaun sira hanesan Ajénsia ba Modernizasaun Administrativa (AMA), Instituto Camões, Institutu Nasionál Administrasaun (INA) no administrasaun eleitorál portugeza, no seluk tan, ho objetivu atu aselera diskusaun no konkretizasaun projetu kooperasaun sira ne'ebé propoin hosi Timor-Leste.
Sorumutu sira ne’e sura ho partisipasaun husi Embaixadora Timor-Leste ba Portugal, Isabel Amaral Guterres, no Xefe Gabinete husi Ministru Administrasaun Estatál, Benigno Humberto da Cruz.