Timor-Leste Ratifika Akordu SAMOA

Iha loron 22 fulan-juñu, Parlamentu Nasionál liuhosi Sesaun Plenária aprova Projetu Rezolusaun n. 17/VI/2.ª, kona-ba ratifikasaun Akordu SAMOA, ho votu afavór 58, laiha abstensaun no laiha votu kontra.
Proposta ratifikasaun ne’e Governu submete ba Parlamentu Nasionál, hafoin deliberasaun hosi Konsellu Ministrus, ne’ebé hala’o sorumutu iha loron 30 fulan-abril tinan 2025, ne’ebé aprova projetu proposta rezolusaun ne’ebé aprezenta husi Ministru Negósius Estranjeirus no Kooperasaun interinu, Francisco Guterres, atuál Ministru Interiór.
Akordu SAMOA ne’e, ne’ebé asina iha loron 15 fulan-novembru tinan 2023, iha illa Samoa, estabelese kuadru jurídiku foun ho parseria entre Uniaun Europeia no país membru sira husi Organizasaun Estadus Áfrika, Karaíbas no Pasífiku (OEACP, sigla iha lian portugés), hodi troka Akordu Cotonou ne’ebé espira ona iha tinan 2020
Akordu SAMOA, ne’ebé vale ba tinan 20, define prinsípius komúns ne’ebé regula relasaun entre Uniaun Europeia no Estadus OEACP nian, ho destake ba direitus umanus, demokrasia no governasaun di’ak; pás no seguransa; dezenvolvimentu umanu no sosiál; kreximentu ekonómiku sustentável no inkluzivu; sustentabilidade ambientál no alterasaun klimátika; nune’e mós migrasaun no mobilidade. Akordu ne'e bazeia ba baze komún ida ba signatáriu sira hotu, ne’ebé komplementa ho protokolu rejionál espesífiku tolu ba Áfrika, Karaíbas no Pasífiku, ne’ebé adapta ba kontestu sira no dezafiu sira hosi rejiaun ida-idak.
Akordu SAMOA ne’e asina durante Sesaun Espesiál Konsellu Ministrus OEACP ho Uniaun Europeia, ne’ebé hala’o iha Samoa iha loron 14 no15 fulan-novembru tinan 2023, iha sorumutu ida ne’ebé ko-prezide husi Ministrus Negósius Estranjeirus no Kooperasaun Timor-Leste, Bendito dos Santos Freitas.
OEACP ne’e nu’udar organizasaun intergovernamentál ida ne’ebé kompostu husi país 79 husi Áfrika, Karaíbas no Pasífiku, ne’ebé mantein parseria istórika ida ho Uniaun Europeia iha área dezenvolvimentu ekonómiku, integrasaun rejionál no kooperasaun polítika. Timor-Leste adere ba OEACP iha tinan 2007.