Timor-Leste sai uma-na’in ba Konferénsia Komunidade Luzu-Aziátika ba da-4 iha Dili

Iha loron 27 to'o 29 fulan-juñu tinan 2025, Timor-Leste sei sai uma-na'in ba edisaun da-4 hosi Konferénsia Komunidade Luzu-Aziátika (APCC) iha Centro Convenções de Díli, iha kapitál, Dili. Eventu kulturál rejionál importante ida-ne’e selebra legadu sekulár hosi eransa portugés nian iha Ázia tomak.
Konferénsia bienál ne’e, ho durasaun loron tolu, organiza hosi Governu Konstitusionál IX Timor-Leste nian, ne’ebé halo parseria ho Comunidade dos Países de Língua Portuguesa (CPLP).
Tema ba Konferénsia APCC ba da- 4 iha 2025 mak "Unidu iha Diversidade — Dezafiu no Oportunidade sira hosi Legadu Sekulár ida ".
Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão sei simu iha Timor-Leste grupu sira ne’ebé reprezenta Komunidade Portugeza hosi Malaka (Malázia), Burgés Portugés iha Batticaloa (Sri Lanka), Bayingyis iha mota ninin Mu nian (Myanmar), Parókia Conceição, Sta. Cruz no Nossa Senhora do Rosário (Tailándia), Makau (Xina), Goa (Índia), Tugu Mardijkers hosi Jakarta no Larantuqueiros/Topasses hosi illa Flores (Indonézia). Konferénsia ida-ne’e mós sei halibur akadémikus, investigadór sira, lider kulturál sira, artistas no dignitárius hosi mundu luzófonu hodi fahe rezultadu sira hosi sira-nia estudu no esperiénsia oioin.
APCC harii uluk iha Malaka, Malázia, iha tinan 2016, ho objetivu atu halibur komunidade sira ne'ebé mantein sira-nia eransa portugés no ligasaun kulturál sira iha rejiaun aziátika tomak. Timor-Leste reprezenta hosi Ministru Planeamentu no Investimentu Estratéjiku iha tempu ne’ebá, Xanana Gusmão, ne’ebé marka prezensa nu’udar bainaka onra no aproveita oportunidade ne’e hodi dezafia organizadór sira atu konsidera sai uma-na’in ba edisaun futura APCC nian iha Dili.
Programa loron tolu hosi Konferénsia APCC ba da-4 inklui palestra, meza redonda, espozisaun kulturál, aprezentasaun akadémika, no aprezentasaun kulinária no kulturál sira.
Marku importante ida hosi konferénsia ne'e maka sei iha asinatura ba Deklarasaun Dili, ne'ebé formaliza kriasaun Asosiasaun Komunidade Luzu-Aziátika (APCA), plataforma rejionál foun ida ne'ebé dedika ba kooperasaun kulturál, prezervasaun patrimóniu no fahe koñesimentu.
Sorumutu importante ida-ne’e hosi grupu oioin ho istória komún, reafirma kompromisu Timor-Leste nian, nu’udar nasaun luzófonu úniku iha Ázia, hodi prezerva ligasaun sira ho patrimóniu kulturál ida ne’ebé bele hametin lasu sira entre nasaun aziátiku no luzófonu sira.
Konferénsia APCC dahuluk, ne’ebé hala’o iha Malaka iha tinan 2016, ho objetivu atu hametin lasu, promove lian no kultura portugés, no enkoraja kolaborasaun ne’ebé metin ba nafatin entre komunidade sira ho orijen portugés iha Ázia. Eventu istóriku ida-ne’e halibur delegadu sira hosi nasaun oioin hanesan Austrália, Xina, no Timor-Leste.
Programa kompletu hosi Konferénsia Komunidade Luzu-Aziátika (APCC) ba da-4, bele konsulta IHA-NE’E.