Francisco Kalbuady Lay Aprezenta Prioridade Ekonómika no Ambientál iha “Página do Governo” Edisaun da-7 nian – Sesta-Feira ida-ne’e tuku 8:00 kalan iha RTTL

Kua. 25 juñu 2025, 15:45h
WhatsApp Image 2025-06-18 at 15.46.20

Vise-Primeiru-Ministru, Ministru Koordenadór Asuntus Ekonómikus no Ministru Turizmu no Ambiente, Francisco Kalbuady Lay, partisipa iha sesta-feira ida-ne’e, loron 27 fulan-juñu 2025, iha edisaun ba dala hitu hosi programa “Página do Governo”, ne’ebé fó-sai iha Rádiu no Televizaun Timor-Leste (RTTL), tuku 8:00 kalan, ne’ebé aprezenta liña estratéjiku prinsipál sira Ezekutivu nian iha área ekonómika, ambientál no mós integrasaun rejionál no globál. WhatsApp Image 2025-06-18 at 15.46.16

Durante entrevista, Francisco Kalbuady Lay afirma katak prioridades Governu nian maka “hatán ba dezafius makroekonómikus no garante sustentabilidade fiskál liuhosi jestaun finansa públika ida ne’ebé di’ak-liu”, hodi hatutan tan katak Ezekutivu foka liu atu “promove investimentu diretu internu no esternu, no hametin ambiente emprezariál liuhosi dezenvolvimentu enkuadramentu, promosaun investimentu no implementasaun regulamentus, liuliu lejizlasaun kona-ba insolvénsias no konkorrénsias”. WhatsApp Image 2025-06-18 at 15.46.18 (1)

Governante ne’e destaka mós foku ba seguransa ai-han, hasa’e produtividade agríkola no dezenvolve agronegósiu ho valór akresentadu, hodi subliña importánsia “habelar infraestrutura irrigasaun nian”. Nia reafirma kompromisu Governu nian ba polítika ekonomia verde no azúl, ho “esforsus ba konservasaun tasi”, hamutuk ho “investimentu sira ho eskala boot iha enerjia renovável” no “reflorestasaun, ba jestaun rai nian ida ne’ebé sustentável”. WhatsApp Image 2025-06-18 at 15.46.19

Realsa mós importánsia hosi ekonomia azúl iha “apoiu ba seguransa alimentár liuhosi promosaun peska sustentável no jestaun rekursus tasi nian” no iha “diversifikasaun ekonómika liuhosi aumentu turizmu iha zona tasi-ibun no akuakultura”. Nia reforsa katak “inisiativa sira ne’ebé apoia finansiamentu ba ekonomia azúl no ekonomia verde hodi apoia emprezáriu sira”, “serve la’ós de’it atu kria empregu, maibé mós atu promove inovasaun, hanesan téknika sustentável ne’ebé liga ba empreza no turizmu”. WhatsApp Image 2025-06-18 at 15.46.18

Entrevista ne’e mós ko’alia kona-ba Timor-Leste nia prosesu adezaun ba Organizasaun Mundiál Komérsiu (OMK) no Asosiasaun Nasoins Sudeste Aziátiku (ASEAN). Francisco Kalbuady Lay konsidera katak entrada iha OMK hanesan “pasu ida ne’ebé pozitivu tebes”, maski hamosu “dezafiu barak”, no afirma katak nasaun ne’e oras ne’e preparadu di’ak liu hodi adere ba ASEAN, “tanba iha kompromisu barak ne’ebé ita kumpre daudaun ona”.

Kona-ba setór privadu, Vise-Primeiru-Ministru afirma katak setór ida-ne’e nu’udar “pilár importante ida iha ita-nia kreximentu ekonómiku”, hodi garante katak Governu iha kompromisu atu “kria ambiente ida ne’ebé transparente no favoravel ba negósius” liuhosi promosaun parseria públiku-privadu, reforma fiskál no hametin seguransa jurídika ba investidór sira. WhatsApp Image 2025-06-18 at 15.46.19 (1)

“Atu garante sustentabilidade ba longu prazu, Governu foka ba reforsu setór privadu, apoia ita-nia emprezáriu ki’ik no médiu sira, apoia investimentu estranjeiru iha indústria prinsipál sira, promove ekonomia verde no azúl, promove enerjia renovável, agrikultura sustentável no peskas”, afirma governante ne’e.

Iha nia diskursu nia rohan, Francisco Kalbuady Lay fahe vizaun estratéjiku Governu nian ba futuru: “Atu garante kreximentu ekonómiku ne’ebé inkluzivu, reziliente no sustentável. Atu halo Timor-Leste sai nasaun ida ne’ebé fiar-an no kompetitivu iha nivel globál, no mós atu proteje ita-nia patrimóniu naturál no kulturál.” WhatsApp Image 2025-06-18 at 15.46.21

Programa “Página do Governo” nu’udar inisiativa konjunta ida husi Gabinete Portavós Governu, ne’ebé lidera husi Ministru Prezidénsia Konsellu Ministrus, Agio Pereira, RTTL, mídia nasionál no plataforma dijitál sira, ho objetivu atu hametin transparénsia governativa no garante asesu populasaun nian ba informasaun kona-ba asaun no desizaun prinsipál sira husi Ezekutivu.

Ho Nélia Chaves hanesan aprezentadora no Ika Moniz hanesan produtora ezekutiva, programa ne’e iha apoiu tékniku hosi ekipa mídia hosi Gabinete Primeiru-Ministru, Prezidénsia Konsellu Ministrus no gabinete hosi membru Governu ne’ebé hetan entrevista.

Portavós Governu, Ministru Agio Pereira, reafirma katak “Página do Governo” nu’udar instrumentu importante ida atu promove prestasaun kontas no diálogu entre Ezekutivu no sidadaun sira”.

Governu konvida sidadaun hotu-hotu atu akompaña edisaun “Página do Governo” ida-ne’e, ne’ebé sei fó-sai iha loron-sesta, 27 fulan-juñu 2025, tuku 8:00 kalan, liuhosi RTTL no rede sosiál sira, hodi kontribui ba sosiedade ida ne’ebé informadu, partisipativu no komprometidu liu ba dezenvolvimentu Timor-Leste nian.

 

Atu haree epizódiu anteriór sira husi “Página do Governo” ne’ebé fó-sai tiha ona, hanehan iha link sira tuirmai:

  1. Ministru Obras Públikas, Samuel Marçal - https://www.youtube.com/watch?v=YzgPqD0tU7c
  1. Ministru Administrasaun Estatál, Tomás do Rosário Cabral -https://www.youtube.com/watch?v=SSSO60y0Bjw
  1. Ministru Planeamentu no Investimentu Estratéjiku, Gastão Francisco de Sousa -https://www.youtube.com/watch?v=hooyotfMkrk
  1. Ministru Negósius Estranjeirus no Kooperasaun, Bendito dos Santos Freitas -https://www.youtube.com/watch?v=PIp8kTaXUAA
  1. Vise Primeiru Ministru, Ministru Koordenadór Asuntus Sosiais no Ministru Dezenvolvimentu Rurál no Abitasaun Komunitária, Mariano Assanami Sabino -https://www.youtube.com/watch?v=rYMdrKwizLE
  1. Sekretáriu Estadu Asuntus Toponímia no Organizasaun Urbana, Germano Santa Brites Dias -https://www.youtube.com/watch?v=wvQwW5JSaYo&t=24s
   Ba leten