Governu Inaugura Balkaun Úniku Iha Dili hodi Reforsa Servisus Públikus ne’ebé Besik-liu

Governu Inaugura Balkaun Úniku iha loron 3 fulan-abríl tinan 2025, iha Munisípiu Dili, iha serimónia ida ne’ebé partisipa hosi Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta, Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão, no membru Governu balun, inklui Ministru Administrasaun Estatál, Tomás do Rosário Cabral no Ministru Justisa, Sérgio da Costa Hornai. Servisu foun ne’e instala iha edifísiu Administrasaun Munisípiu Dili.
Balkaun Úniku nu’udar mekanizmu ida hodi promove prosesu desentralizasaun ne’ebé habelar prestasaun servisus públikus, hamenus burokrasia no aumenta transparénsia, satisfasaun no konfiansa iha administrasaun públika. Balkaun Úniku ne’e kria tuir Dekretu-Lei n. 49/2023 no regula hosi Dekretu-Lei n. 3/2025, ne’ebé integradu iha Diresaun-Jerál ba Simplifikasaun, Modernizasaun no Administrasaun Lokál, ho tutela hosi Ministériu Administrasaun Estatál.
Inisiativa ida-ne’e aliña ho esforsu desentralizasaun Governu Konstitusionál IX nian, ne’ebé define objetivu fundamentál tolu ba Balkaun Úniku sira: hakbesik prestasaun servisus ba sidadaun sira, moderniza no simplifika servisus públikus ho dalan ne’ebé lais no asesivel, no promove transparénsia, hodi hakbesik governasaun di’ak ba povu. Hodi permite sidadaun sira atu hetan asesu ba servisu públiku oioin iha fatin ida de'it, Balkaun Úniku reprezenta poupansa ba tempu no rekursus ida ne’ebé signifikativa.
Iha nia diskursu, Prezidente Repúblika, José Ramos Horta, destaka katak “Balkaun Úniku hanesan medida konkreta ida hodi aselera konektividade entre servisus públikus, hodi permite resposta lalais liu ba nesesidade sidadaun sira-nian.” Xefe Estadu elojia mós esforsu no kooperasaun Governu nian ho parseiru internasionál sira, hanesan Programa Nasoins Unidas ba Dezenvolvimentu (PNUD) no Uniaun Europeia, ne’ebé permite instalasaun unidade Dili nian.
Iha okaziaun hanesan, Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão, destaka katak “Balkaun Úniku ne’e esensiál atu fasilita asesu populasaun nian ba servisus hanesan emisaun pasaporte ka resenseamentu eleitorál”, no reafirma kompromisu Governu hodi hakbesik servisus ba sidadaun sira no hasa’e kualidade atendimentu públiku nian.
Ministru Administrasaun Estatál, Tomás do Rosário Cabral, afirma katak “Balkaun Úniku ne’ebé lansa husi Governu Sentrál, oras ne’e daudaun inklui servisu hamutuk 19 husi ministériu oioin no sei implementa neineik iha munisípiu hotu-hotu iha país ne’e, hodi garante resposta ida ne’ebé efetivu no integradu liu ba nesesidade lokál sira nian”.
Inisiativa ida-ne’e halo parte iha Governu Konstitusionál IX nia esforsu atu moderniza no simplifika servisus públikus, reforsa transparénsia no hasa’e konfiansa sidadaun sira nian iha administrasaun públika, bazeia ba governasaun ne’ebé besik liu no efikás liu. Balkaun Úniku sei implementa iha munisípiu hotu-hotu territóriu nasionál tomak.
Implementasaun Balkaun Úniku iha munisípiu hotu-hotu hetan apoiu husi UNDP, no konstrusaun ba instalasaun unidade Dili nian hala’o husi Autoridade Munisipál Dili (AMD), iha parseria ho Uniaun Sidade Kapitál Lian Portugés (UCCLA, akrónimu iha lian portugés) no Kámara Munisipál Lizboa (CML, sigla iha lian portugés), ho finansiamentu hamutuk husi Uniaun Europeu no Governu Timor-Leste, liuhosi AMD.
Serimónia inaugurasaun ne’e hetan mós partisipasaun husi dirijentes administrasaun públika, membrus korpu diplomátiku no parseiru dezenvolvimentu sira.