Vise-Primeiru-Ministru Francisco Kalbuady Lay Partisipa iha Forum Dezenvolvimentu ba Kréditus Karbonu no Hametin Kooperasaun ho Makau

Vise-Primeiru-Ministru, Ministru Koordenadór Asuntus Ekonómikus no Ministru Turizmu no Ambiente, Francisco Kalbuady Lay, hala'o vizita ofisiál ida ba Makau iha loron 26 no 27 fulan-marsu tinan 2025, ho objetivu atu hametin kooperasaun bilaterál no partisipa iha Forum Dezenvolvimentu ba Merkadu Globál Kréditus Karbonu nian.
Forum ida-ne'e, parte ida hosi edisaun 2025 hosi Forum no Espozisaun ba Kooperasaun Ambientál Internasionál Makau nian (MIECF, sigla iha lian inglés), hakarak promove diálogu entre governus no emprezas, tantu xinezas no internasionais, hakle’an trokas iha merkadu karbonu no kontribui ba diversifikasaun indústria ambientál nian. Eventu ne’e hala’o iha Cotai Expo, The Venetian Macao, ho tema “Inovasaun no Dezenvolvimentu Verde – Solusaun sira ba Konstrusaun Sidade ne’ebé Furak”, no inklui mós konferénsia profisionál sira, lansamentu matadalan neutralidade karbonu nian no atividade hanesan sira seluk.
Iha nia diskursu, Francisco Kalbuady Lay destaka importánsia hosi partisipasaun Timor-Leste nian iha forum internasionál sira kona-ba tranzisaun enerjétika no sustentabilidade ambientál, ne’ebé repete kompromisu Governu nian hodi adota polítika públika sira ne'ebé aliña kreximentu ekonómiku ho prezervasaun rekursus naturais.
Nune’e mós iha loron 27 fulan-marsu, Vise-Primeiru-Ministru hasoru malu ho Sekretáriu-Jerál Forum ba Kooperasaun Ekonómika no Komersiál entre Xina no Paízes Lian Portugés (Forum Makau), Ji Xianzheng, iha enkontru ne’ebé sei partisipa mós hosi Sekretáriu-Jerál Adjuntu na’in-tolu organizasaun ne’e nian. Sorumutu ida-ne’e ho objetivu atu reforsa kompromisu sira ne’ebé Timor-Leste halo ona iha Konferénsia Ministeriál Forum nian ba da-6, ne’ebé hala’o iha fulan-abril tinan 2024, bainhira Francisco Kalbuady Lay lidera delegasaun timorense no asina, hodi Governu nia naran, Planu Asaun Tinan Tolu 2024–2027.
Delegasaun nasionál ne’e inklui mós António Ramos da Silva, Delegadu Timor-Leste ba Sekretariadu Permanente Forum ba Kooperasaun Ekonómika no Komersiál entre Xina no Paízes Lian Portugés (Makau), ne’ebé akompaña Vise-Primeiru-Ministru iha reunioins no atividade ofisiál sira.
Vizita Vise-Primeiru-Ministru nian ne’e mós nu’udar oportunidade ida atu hakle’an kooperasaun entre Timor-Leste no Makau, ne’ebé hetan apoiu hosi lasu istóriku, kulturál no jeográfiku. Área prioritária sira ba kolaborasaun inklui turizmu, asesu ba ensinu superiór iha instituisaun sira Makau nian, bolsas estudu ne'ebé fó hosi Fundasaun Makau, akordu hodi evita tributasaun dupla, kooperasaun iha setór justisa no hametin relasoins institusionais entre sidade Dili ho Makau.