Timor-Leste sai Uma-na’in ba Sorumutu Tékniku Rejionál OMS nian kona-ba Mudansa Klimátika no Saúde

Timor-Leste sai uma-na’in ba Sorumutu Tékniku Rejionál Organizasaun Mundiál Saúde (OMS) Sudeste Aziátiku nian kona-ba Mudansa Klimátika no Saúde, hosi loron 25 to’o 28 fulan-fevereiru 2025. Eventu altu nivel ida-ne’e halibur governantes, espesialistas no parseiru internasionál sira hodi diskute medida urjente sira atu hametin sistemas saúde, hodi halo sistemas saúde sai reziliente liután no sustentável ba ambiente.
Sesaun inaugurál ne’e prezide husi Vise-Primeiru-Ministru no Ministru Koordenadór Asuntus Sosiais, Mariano Assanami Sabino, ne’ebé subliña gravidade husi impaktu mudansa klimátika ba saúde. “Mudansa klimátika la'ós de'it kestaun ambientál ida; nu’udar krize saúde ida. Ba Nasaun Illa Ki’ik hanesan Timor-Leste, ne’e hanesan ameasa ezistensiál no realidade loron-loron nian. Importante tebetebes atu atua lalais hodi garante sistema saúde ida ne'ebé reziliente, ho karbonu ki'ik”, nia hatete.
Enkontru ne’e foka liu ba finansiamentu klimátiku ba saúde, hodi esplora dalan atu hetan asesu ba fundu internasionál hodi hamenus efeitu husi mudansa klimátika iha setór ne’e. Reprezentante OMS nian iha Timor-Leste, Arvind Mathur, subliña importánsia hosi finansiamentu ne’e, ne’ebé nia konsidera nu’udar “esensiál atu proteje ema nia saúde no harii sistemas saúde ne’ebé sustentável. Maibé, setór ne'e hasoru dezafiu oioin hodi hetan asesu ba fundu sira ne'e, inklui falta informasaun kona-ba oportunidade finansiamentu nian.”
Sesaun abertura ne’e mós hatudu mensajen vídeo ida husi Diretora Rejionál OMS nian ba Sudeste Aziátiku, Saima Wazed, ne’ebé reforsa OMS nia kompromisu atu apoia nasaun sira iha rejiaun ne’e hodi mobiliza rekursus. “SEARO (Gabinete Rejionál Sudeste Aziátiku) iha kompromisu atu ajuda nasaun sira hetan asesu ba rekursus ne'ebé sira presiza atu transforma planu sira ba asaun”, nia hatete.
Vise-Ministru ba Operasionalizasaun Ospitais, Flávio Brandão, destaka katak “eventu ida-ne’e hanesan oportunidade ida ne’ebé folin boot tebes atu hametin kapasidade sira no mobiliza rekursu tékniku no finanseiru ho forma koordenada, hodi permite resposta ida ne’ebé efetivu ba dezafiu sira ne’ebé ita hasoru”.