Governu Timor-Leste

Prezidénsia Konsellu Ministrus fó-sai lansamentu edisaun da-3 ba publikasaun “Hakat ikus nian ba Libertasaun Nasionál - Kronolojia”. Obra ida-ne’e, hahú publika ita tinan 2009 hodi marka aniversáriu Konsulta Populár ba da-10, publika fila-fali iha aniversáriu Referendu ba dala ruanulu no daudaun ne’e, iha okaziaun aniversáriu ba da-25, simu edisaun foun ne’ebé selebra Povu Timoroan nia firmeza no brani.

Edisaun espesiál ida-ne’e inklui mensajen husi Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão, ne’ebé hahí knaar fundamentál povu nian iha konkista independénsia, hodi apela “ba jerasaun foun” atu “labele haluha buat hirak tuirmai ne’e: POVU MAKA LUTA, POVU MAKA SOFRE, POVU MAKA MANAN LUTA!!! – POVU MAK EROI BOOT BA UKUN-RASIK AN!!!”.

Publikasaun ne’e iha mós prefásiu foun ida husi Ministru Prezidénsia Konsellu Ministrus, Agio Pereira, ne’ebé hanoin fila-fali reziliénsia povu timor nian no importánsia atu hamoris nafatin istória ida-ne’e nu’udar fonte aprendizajen no inspirasaun. 

Iha prefásiu ida-ne’e, Ministru Agio afirma katak “Konsulta Popular ne’ebé hala’o iha loron 30 fulan-agostu tinan 1999 hanesan momentu krusiál ida iha jornada ida-ne’e, hodi reprezenta espresaun vontade soberana povu nian ne’ebé durante dékada barak enfrenta okupasaun, represaun, no dezafiu umanitáriu sira” no manifesta dezeju, “hodi publikasaun ida-ne’e bele inspira konstrusaun futuru ida ne’ebé justu no demokrátiku liu, la’ós de’it iha Timor-Leste, maibé mós iha nasaun hotu-hotu ne’ebé buka sira-nia dalan ba liberdade.” 

Lansamentu ba edisaun da-3 ne’e hanesan oportunidade atu reflete kona-ba sakrifísiu ne’ebé halo ona no korajen ne’ebé timoroan sira hatudu iha dalan ba autodeterminasaun. Kronolojia ne’ebé aprezenta iha publikasaun ne’e rejista akontesimentu sira ne’ebé akontese entre loron 5 fulan-maiu no loron 4 fulan-setembru tinan 1999, hodi foka-liu ba momentu desizivu, hanesan primeira vez hasa’e bandeira Conselho Nacional da Resistência Timorense (CNRT) nian iha Dili, iha loron 15 fulan-agostu tinan 1999, eventu ida ne’ebé nakonu ho simbolizmu no emosaun.

Iha loron 29 fulan-agostu iha Arkivu no Muzeu Rezisténsia Timorense, iha ámbitu komemorasaun aniversáriu Konsulta Popular nian ba da-25, ne’ebé sei entrega simbólikamente publikasaun ne’e.

Publikasaun “Hakat ikus nian ba Libertasaun Nasionál – Kronolojia” disponivel iha https://timor-leste.gov.tl/wp-content/uploads/2024/08/brochura-25-anos-consulta-popular-2024-08-21-small-size1.pdf