Governu no Parlamentu Nasionál konklui ona sesaun diskusaun espesialidade Proposta Lei Enkuadramentu Orsamentu (LEO) Jerál Estadu no Jestaun Finanseira Públika

Ses. 13 agostu 2021, 10:38h
217344675_219299586793837_5832953743729852995_n

Ekipa Ministériu Finansas ne’ebé lidera husi Vise-Ministra Finansas, Sara Lobo Brites hamutuk ho Komisaun C ne’ebé trata asuntu Finansas Públikas no Komisaun D, Parlamentu Nasionál (PN) ne’ebé trata asuntu Ekonomia no Dezenvolvimentu, konklui ona sesaun diskusaun espesialidade Proposta Lei Enkuadramentu Orsamentu (LEO) Jerál Estadu no Jestaun Finanseira Públika, iha loron Sesta-feira, 13 agostu 2021 ho aprovasaun ba Artigu sira hamutuk 125.

Proposta LEO marka pasu importante ida husi kontinuasaun ba implementasaun programa Reforma iha Jestaun Finanseira Públika ne’ebé Governu Konstitusionál Daualuk fó atensaun no hakarak alkansa durante Governasaun.

Proposta LEO ne’e sei substitui Lei Orsamentu Jestaun Finanseira (LOJF) atuál ne'ebé iha ona vijênsia liu dékada ida nia laran. Alterasaun hirak ne'e importante no urjente atu hatán ba limitasaun sira iha LOJF atuál. Ne'eduni haré ba proposta LEO ninia volume no alterasaun substansiál sira iha aspeitu esensiál balun husi kuadru orsamentál no jestaun finansas públikas, maka rekomenda aprovasaun ba Diploma foun ida hodi revoga tiha Lei n.º 13/2009 (LOJF), loron 21, fulan-Outubru.

Razaun fundamentál seluk mak lejislasaun ida esensialmente tenke sai hanesan fasilitadór ba jestaun finanseira no la'ós hanesan obstáklu ba dezenvolvimentu funsaun Estadu nian, tanba ne'e urjente atu ultrapasa limitasaun sira ne'ebé impede Estadu atu ezekuta orsamentu Estadu tomak.

Alterasaun kuadru jurídiku Orsamentu Jerál Estadu nian no jestaun finansas públikas sai mós hanesan oportunidade ida atu inkorpora prátika internasionál sira ne'ebé di'ak liu kona-ba orsamentasaun no transparénsia, bainhira apropriadu ba realidade Timor-Leste nian.

Alterasaun sira ba definisaun ne'ebé klaru kona-ba Setór Públiku no kona-ba Roteiru ba Orsamentu Jerál Estadu nian, ba orsamentasaun husi programa sira, ba programa oioin kona-ba programasaun orsamentál plurianuál no ba alterasaun kalendáriu orsamentál la hanesan.

Definisaun setór públiku adopta estrutura organizasionál setór públiku nian, no bazeia ba Manuál hosi Fundu Monetáriu Internasionál sobre Manuál Estatístika Governu nian kona-ba konta nasionál ne'ebé utiliza internasionalmente hosi nasaun sira seluk.

Durante prosesu preparasaun, elaborasaun no diskusaun Proposta LEO, Governu no PN mós halo ona konsultasaun lubun ida ho setór ekonómiku no setór sosiál sira mak hanesan Banku Sentrál Timor-Leste, RAEOA, Seguransa Sosiál, Câmara de Contas, Konsellu Konsultivu Fundu Petrolíferu, FONGTIL, La’o Hamutuk no Fundu Monetáriu Internasionál. Proposta LEO ne’e rasik inklui ona rekomendasaun balun ne’ebé mak hato’o ona sujestaun balun hosi Ekipa tekniku, Fundu Monetáriu Internasionál no refleta mós rekomendasaun sira sita iha Relatóriu Public Expenditure and Financial Accountability 2018. 228159187_219299623460500_8161242575732285255_n

Tuir ajenda ikus PN, sesaun Plenária ba diskusaun no votasaun finál globál ba proposta LEO sei realiza iha fulan-setembru nia rohan, hafoin PN retoma filafali husi resesu.

Proposta Lei Enkuadramentu Orsamentu Jerál Estadu no Jestaun Finanseira Públika hetan aprovasaun iha Jeneralidade iha 6 Jullu 2021, no tuir kedas diskusaun no aprovasaun ba Espesialidade iha 13 agostu 2021.

Sesaun Plenária ba Proposta LEO prezide husi Prezidente PN, Sua Exelénsia Aniceto Longuinhos Guterres Lopes, akompaña husi membrus Meza PN. Aprezenta no defende husi Ministru Finansas, Rui Augusto Gomes no Vise-Ministra Finansas, Dra. Sara Lobo Brites ho ekipa tékniku MF ne’ebé hanesan proponente ba Proposta Lei refere

 

   Ba leten