Timor-Leste sai modelu ezemplár ba pais Somália kona-ba prosesu adezaun ba Organizasaun Mundiál Komérsiu (OMK)
Timor-Leste hetan priviléjiu husi Sekretariadu OMK iha Jenebra, Suisa hodi fahe esperiénsia ba pais Somália liuhusi konvite faze dahaat husi série webinar OMK nian ne’ebé realiza iha loron 25 maiu 2021.
Iha sorumutuk ne’e, Timor Leste sei fornese persesaun kona-ba situasaun atuál adezaun Timor-Leste nian ba OMK inklui esperiénsia pozitivu komérsiu nian ne’ebé Timor-Leste hakat liu tiha ona liuhusi ninia reprezentante Estanislau Aleixo da Silva husi Gabinete Ministru Koordenadór Asuntus Ekonómikus (MCAE).
Sorumutuk virtuál ne’ebé hetan mós partisipasaun másimu husi Banku Mundiál ne’e sei hetan introdusaun husi Embaixadora Zhanar Aitzhanova, husi Kazakistaun ne’ebé oras ne’e asume knaar nu’udar prezidente negosiasaun serbisu OMK nian.
Hafoin introdusaun, reprezentante Timor-Leste sei partilla vizaun krítika kona-ba desizoens komersiais ne’ebé Governu Somália presiza ezekuta liuliu kona-ba konsepsaun no operasaun hodi hametin liña koordenasaun entre ajénsia sira. Iha okaziaun ne’e, reprezentante Timor-Leste nian sei fahe mós esperiénsia seluk kona-ba mekanizmu konsultasaun ne’ebé presiza atu implementa ho parte interesada esterna sira no mós ba instituisaun relevantes sira seluk kona-ba formulasaun polítika komersiál sira ne’ebé efikáz.
Somália hahú elabora planu " First Working Party Meeting" hahú husi kedas fulan-dezembru tinan 2016 maibé to’o oras ne’e seidauk realiza. Ho nune’e, Sekretariadu OMK hakarak tebes atu rona rasik oinsá Timor-Leste nia esperiénsia pozitivu hirak ne’e liuhusi enkontru Second Working Party Meeting.
Sorumutuk virtuál ne’e ofisiálmente sei taka husi Embaixadór Suésia nian ba Organizasaun Mundiál Komérsiu (OMK) nian ne’ebé oras ne’e asume pozisaun nu’udar Xefe Adjuntu Misaun OMK nian iha Jenebra, Mikael Anzén.
Haktuir husi publikasaun ne’ebé fó sai husi WTO Accessions News Letter, edisaun 104-Marsu 2021, Grupu Traballu adezaun Timor-Leste nian ba OMK oras ne’e finaliza hela faze negosiasaun kona-ba kontribuisaun hotu inklui resposta eskrita bazeia ba pergunta sira hotu ne’ebé hato’o husi pais membru sira OMK nian liuhusi koordenasaun Ministru Koordenadór Asuntus Ekonómikus (MCAE), Eng. Joaquim Amaral.
Oras ne’e, Governu Timor-Leste hamutuk ho pais 24 sira seluk sai país hanesan observadór hodi akompaña prosesu tomak kona-ba rekizitu sira atu sai nu’udar membru OMK nian hanesan ho 165 país sira seluk.
Organizasaun Mundiál Komérsiu (OMK), nu’udar organizasaun ne’ebé trata kona-ba regra sira komérsiu nian entre nasaun ho objetivu hodi garante atividade komersiál hotu atu la’o ho livre ho nia predisaun hotu.
