Ezekusaun OJE 2021 atinje 22%
Taxa ezekusaun reál Orsamentu Jerál Estadu (OJE) 2021 – esklui kompromisu no obrigasaun-sira, to’o ohin-loron, data 25 fulan-maiu tinan 2021 atinje ona 22%, maske Timor-Leste atravessa hela evolusaun surtu COVID-19 ho impozisaun serka sanitária no konfinamentu obrigatóriu.
Ezekusaun Todo Governo atinje ona millaun $446 ka 22% husi OJE 2021, ne’ebé nia valór totál sa’e ba billaun $2,1 husi valór inísiu billaun $1,895.
Taxa ezekusaun aas liu mak iha kategoria transferénsia 36%, tuirmai saláriu no vensimentu ho ezekusaun 35%, bens no servisus 14%, kapitál dezenvolvimentu 5% no ki’ik liu mak kapitál menór 1%.
Tuir projesaun, ezekusaun sei kontinua sa’e iha trimestre datoluk no trimestre dahaat tanba iha períodu ne’e, mak projetu sira hahú ezekuta. To’o iha loron 7 fulan-maiu 2021, Ministériu Finansas (MF) liuhusi Komisaun Nasionál Aprovizionamentu (CNA, sigla Portugés) realiza ona prosesu konkursu aprovizionamentu projetu hamutuk 107 ho totál orsamentu millaun $565,4. Projetu sira ne’e maioria ninia prosesu aprovizionamentu hahú tiha ona no balu iha ona faze finál ne’ebé tuir kalendáriu sei konklui iha tinan ne’e nia laran.
Fontes finansiamentu orsamentu ba projetu pakote 107 ne’e mai husi fontes tolu: (i) Fundu Infraestruturas ho montante millaun $328,3 (ii) Fundu La’ós-Infraestruturas millaun $21,1 no (iii) Empréstimu husi Ajénsia Internasionál ADB no JICA ho montante millaun $216.
Aleinde ne’e, Fundu Espesiál COVID-19 ne’ebé mak kria iha tinan kotuk atu hatán ba pandemia, to’o ohin-loron indika katak ezekusaun atinje ona 11%. Tarefa ida-ne’e hetan implikasaun husi mudansa iha dotasaun Fundu COVID-19, ne’ebé inísiu ho montante millaun $31, hetan ona reforsu $256.641.793, nune’e ninia totál hamutuk $287.641.793.
To’o iha loron 18 fulan-maiu, MF realiza ona pagamentu Cesta Básica ho montante millaun $26,7 ba kompañia fornesedór hamutuk 106. Distribuisaun Cesta Básica mós atinje ona 90% ho totál benefisiáriu sira ne’ebé mak simu ona kuaze ema millaun-ida, rihun-atus-ida resin.
Durante tempu serka sanitária no konfinamentu obrigatóriu nian, saláriu no vensimentu ba funsionáriu-sira ba fulan-marsu, abril no maiu selu pontuál ka ontime – kréditu envia ba funsionáriu ida-idak nia konta bankária molok loron 20 kada fulan.
Taxa ezekusaun reál iha trimestre dahuluk 2021 mak 17%. Númeru ne’e aas liu daruak nian husi kedas 2012, ho valór tomak ne’ebé mak ezekuta ona hamutuk millaun $316. Taxa ezekusaun reál iha trimestre dahuluk 2017 mak aas liu husi kedas 2012 ho 18%.
Iha tinan 2021, MF haruka ona pedidu levantamentu osan husi Fundu Petrolíferu ba Banku Sentrál Timor-Leste nian ho montante totál millaun $350. Levantamentu dahuluk iha fulan-fevereiru 2021 ho montante millaun $200, no levantamentu daruak iha 28 fulan-abril 2021 ho montante millaun $150.
