Governu Timor-Leste

Publika ona, iha loron-sesta, Dekretu  Governu nian n. 1/2021, loron 8 fulan-janeiru, ne’ebé hatuur regra sira ezekusaun Orsamentu Jerál Estadu (OJE) nian ba tinan 2021, ne’ebé hetan ona aprovasaun husi Lei n. 14/2020, loron 29 fulan-dezembru, ne’ebé permite hahú ninia ezekusaun ohin, loron 11 fulan-janeiru tinan 2021.

Diploma ne’e aplika ba orsamentu sira husi órgaun no servisu sira husi Administrasaun Sentrál, husi Rejiaun Administrativa Espesiál Oekusi Ambenu (RAEOA) no husi Seguransa Sosiál. Diploma ne’e hakarak atu garante kontrolu orsamentál ida-ne’ebé efetivu no rigorozu no, iha tempu hanesan, atu simplifika prosedimentu sira ezekusaun orsamentál nian, hodi fó kontinuidade ba mudansa sira ne’ebé hahú tiha ona iha tinan 2020, ho objetivu atu fasilita ezekusaun Orsamentu Jerál Estadu nian ba tinan 2021 nian husi órgaun no servisu sira Setór Públiku Administrativu nian.

Entre alterasaun prinsipál sira ba Dekretu Governu nian ne’ebé define ona regra sira ba ezekusaun OJE tinan 2020 nian, destaka pontu sira tuirmai ne’e:

• Hahú agora eziste rejime finanseiru rua de’it, Servisu Sein Autonomia Finanseira sira (SSAF) no Órgaun, Servisu no Fundu Autónomu sira (OSFA), envezde rejime tolu ne’ebé antes ne’e iha.  RAEOA no Seguransa Sosiál iha rejime finanseiru rasik, maibé haruka informasaun kona-ba ezekusaun orsamentál nian ba Ministériu Finansas.

• Ezekusaun orsamentál, hahú agora, kontempla implementasaun orsamentasaun tuir programa. Alterasaun sira ne’ebé iha impaktu ba meta sira-ne’ebé hatuur ona iha planu anuál presiza paresér ida husi Unidade Planeamentu, Monitorizasaun no Avaliasaun (UPMA). Relatóriu trimestrál kona-ba dezempeñu nian, halo iha sistema Dalan ba Futuru.

• Altera ona data sira ba taka ezersísiu orsamentál nian. Kompromisu sira sei bele rejista iha Sistema Informasaun Jestaun Finanseira (SIGF - sigla ho lian portugés) to’o loron 17 fulan-dezembru tinan 2021. Pedidu pagamentu nian sira bele aprezenta to’o loron 23 fulan-dezembru tian 2021 no pagamentu sira bele realiza to’o loron 31 fulan-dezembru tinan 2021.

• Iha aumentu ba fleksibilidade ezekusaun orsamentál nian, ho fleksibilizasaun ne’ebé boot liután iha definisaun montante sira husi avizu autorizasaun despeza nian sira, ho eliminasaun husi autorizasaun atu konstitui Fundu Maneiu no ho eliminasaun husi autorizasaun atu aprova garantia bankária sira kona-ba ezekusaun no kualidade, no ho eliminasaun husi limite kuantitativu balun (ajuste diretu, selu uluk (pagamentu adiantadu) no alterasaun orsamentál sira).

•  Iha mós aumentu ida ba obrigasaun sira atu fó-sai informasaun, ne’ebé, hahú agora, kona-ba ezekusaun orsamentál, sei halo kada fulan (relatóriu mensál), kona-ba dezempeñu husi programa no subvensaun sira, sei halo kada fulan tolu dala ida (relatóriu trimestrál), no kona-ba informasaun ne’ebé relasiona ho dívida ne’ebé la’ós finanseira no ho patrimóniu, sei halo kada fulan neen dala ida (relatóriu semestrál). Ministériu Finansas sei elabora lista ida kona-ba órgaun no servisu sira ne’ebé la kumpre ida-ne’e, no publika, kada fulan tolu, relatóriu ida kona-ba ezekusaun orsamentál, no kada fulan,  sínteze ida kona-ba ezekusaun orsamentál husi Setór Públiku Administrativu.